IndyMedia - Vrij Media Centrum Nederland

Wanneer: 22/11/2023 - 18:12

Amsterdam, 21 november 2023 - Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft zojuist Nederland veroordeeld wegens het inperken van de demonstratievrijheid van vijf demonstranten die in 2011 deelnamen aan een demonstratie in Amsterdam. De uitspraak was van 10.00 uur vanochtend. Volgens het EHRM heeft Nederland hun demonstratievrijheid geschonden omdat niet zorgvuldig werd afgewogen of strafrechtelijk ingrijpen noodzakelijk was.

Het is voor het eerst dat Nederland door een internationale rechter wordt veroordeeld wegens te strenge beperking van de demonstratievrijheid.

De zaak werd in 2017 bij het EHRM aangespannen door vijf demonstranten die in 2015 door het gerechtshof Amsterdam schuldig werden bevonden wegens openbare ordeverstoring en samenscholing. Zij demonstreerden in 2011 met ongeveer 150 anderen op de Passeerdersgracht in Amsterdam tegen het kraakverbod, waarbij de weg werd geblokkeerd. Ieder van hen kreeg twee geldboetes opgelegd van € 50 (totaal dus: € 100 per persoon). Zowel het gerechtshof als in 2017 de Hoge Raad, de hoogste Nederlandse strafrechter, verwierp hun beroep op de vrijheid van demonstratie. Volgens de Hoge Raad was geen sprake van een vreedzame demonstratie. Daar oordeelt de hoogste Europese rechter nu dus anders over: Nederland heeft daarmee artikel 11 van het Europees verdrag voor de rechten van de mens geschonden. Ook het belemmeren en ontwrichten van activiteiten van anderen, waaronder overheidsorganen, wordt in beginsel door de demonstratievrijheid beschermd, aldus het EHRM in zijn uitspraak vanochtend.

Willem Jebbink, advocaat van de vijf demonstranten:

"Deze uitspraak bevestigt helaas waar Amnesty International in 2022 al voor waarschuwde: in Nederland staat de demonstratievrijheid onder druk. Het is zorgelijk dat in hoger beroep en bij de Hoge Raad de demonstratievrijheid veel te beperkt werd uitgelegd. Dat noopt tot stevige zelfreflectie bij de rechterlijke macht. Maar ook bij het openbaar bestuur, dat de eerstverantwoordelijke is voor het ingrijpen in demonstraties en strafrechtelijke vervolgingen.

We zijn recent in Nederland geconfronteerd met harde strafrechtelijke aanpak van vreedzame demonstranten. Ook hun beroep op de demonstratievrijheid werd onder het mom van ‘regels zijn regels’ van tafel geveegd. Denk aan de demonstranten van Extinction Rebellion die opriepen om mee te doen aan de A12-blokkades en daarvoor van hun bed gelicht werden en flinke taakstraffen opgelegd kregen.

Het is aan de volhardende houding van mijn cliënten te danken dat de omgang van de Nederlandse rechter met de demonstratievrijheid aan het licht is gebracht. Het is niet niks om 12 jaar te moeten procederen. Ook dat behoort Nederland zich aan te trekken: op het eerste beslisniveau van de burgemeester, de officier van justitie en de rechtbank moet al toereikende bescherming worden geboden. Niet pas 12 jaar later door het Europees Hof."

Behalve de vijf personen in deze zaak is vrijwel niemand van de ongeveer 150 demonstranten vervolgd. Een zesde persoon werd in 2014 vrijgesproken door de rechtbank. Daar legde het openbaar ministerie zich bij neer door geen hoger beroep in te stellen. Enkele overige aanvankelijk ingezette zaken liet het openbaar ministerie verjaren.

Bijlagen:

* uitspraak van het EHRM van 21 november 2023, zie ook https://hudoc.echr.coe.int/eng#
* press release van het EHRM van 15 november 2023; zie ook https://hudoc.echr.coe.int/eng-press#

Meer informatie bij Jebbink Soeteman advocaten