Wil de echte dief nu opstaan?
Heb je ook wel eens in de winkel gelopen, de kosten van je boodschappen optellend en vergelijkend met het geld dat je nog in je portemonnee hebt? Je wilt tenslotte niet iets terug moeten leggen bij de kassa. Al die mensen die dan kijken. Alsof jij het bent die je moet schamen. (spoiler alert: dat ben je niet!) Je zult dan ook wel eens gedacht hebben: wat als ik het nou gewoon in mijn tas stop? En misschien heb je dat ook wel eens gedaan.
Dinsdag 13 december, ook wel bekend als internationale ACAB dag, schijnt nu uitgeroepen te zijn tot Internationale Winkeldiefstaldag. En zoals met zoveel van die speciale dagen doemt meteen de vraag op: is het niet elke dag internationale winkeldiefstaldag?
Voor veel mensen wel. Want de keuze tussen het betalen van de energierekening, de huur, de zorgverzekering en de boodschappen hoort niet te bestaan maar is er toch. Er rest veel mensen daarom geen andere keuze dan in het levensonderhoud te voorzien op een manier die niet wettelijk is toegestaan. Dat betekent dus zonder betalen deze of gene kapitalistische uitbuiterij verlaten en dat is noodweer, rechtmatig en rechtvaardig. Hun wetten zijn de onze niet. Immers, CEO’s en aandeelhouders van grote multinationals krijgen van het stelen uit onze zakken geen genoeg en gaan ongemoeid. De belastingdienst van de staat doet er nog een schepje bovenop. En tot slot horen we maar al te vaak het mantra dat we dan maar meer moeten gaan werken.
Maar meer werken biedt geen oplossing. Menigeen belandt in de armoedeval omdat toeslagen ineens niet meer worden verstrekt. En dat is nog maar een van de vele problemen waar je tegen aanloopt terwijl je geen tijd meer over hebt om het gevecht aan te gaan als je moe van een dag werken thuis komt. De huidige inflatie is zo’n probleem. Dus waarom zou je je rot werken voor precies die bedrijven die een loon betalen dat meer op een fooi lijkt, en die om de eigen zakken nog een keer te spekken hun ‘klanten’ rekeningen sturen waar mensen vroeg of laat van omvallen?
Het is dit kapitalistische systeem dat belang heeft bij mensen die alleen nog maar bezig zijn om de eindjes aan elkaar te knopen. Ploeteren zul je. Werken voor degene die je links of rechts berooft. Werken als oplossing voor onze problemen is een verrotte wortel die ons wordt voorgehouden. Er zijn zelfs mensen die wordt gezegd dat ze blij mogen zijn dat ze ‘mogen’ werken: migranten, vluchtelingen, mensen die het laagst op de sociale en economische ladder staan en daar het smerigste en slechtst betaalde werk doen. Arbeidsmigranten worden nog eens dubbel gepakt door hen te huisvesten onder abominabele omstandigheden en de ‘huur’ van het schamele loon voor vies en gevaarlijk werk af te trekken, zodat er nauwelijks wat over blijft. Geen werk, geen woning. Rechteloosheid is troef. Verdeel en heers politiek doet de rest. Werken zul je, en de schuld van je problemen geven aan je Turkse buren, de vluchtelingen in het AZC in je dorp, de statushouders die op gezinshereniging wachten, want zij zijn degenen die ‘je baan afpakken’.
Door mensen tegen elkaar uit te spelen en afhankelijk te maken van liefdadigheid, worden we allemaal machteloos gemaakt. Of het nu over huisvesting gaat of over werk of uitkeringen: het is niet de bedoeling dat we inzien bij wie we wel moeten zijn. Kapitalisten en staat willen niet dat we de handen ineen slaan. Ze willen dat we naar onderen trappen en niet naar boven. Winkeldiefstal is zo’n voorbeeld van naar boven trappen. Het is niets anders dan DIY zorg voor jezelf en voor elkaar. Wie huur niet betaalt, wordt ontruimd. Wie energie niet betaalt, wordt vroeg of laat afgesloten. Wie zorgkosten niet betaalt, heeft een probleem wanneer ernstige ziekte of ongeluk zich aandient. Winkeldiefstal is vaak de enige manier om het geld, in natura, terug te halen waar het zit, net zoals dat kraken de enige en meest directe manier is om aan een dak boven je hoofd te komen.
Wie niet eet, kan niet leven. Winkeldiefstal mag dan, net als kraken, volgens de wet illegaal zijn, maar het is niets anders dan het delen van welvaart, tegen de zin in van diegenen die wel bezit hebben en er zoveel van hebben dat ze fooien uit kunnen delen aan anderen onder het mom van loon voor gedane arbeid. Dat is per definitie uitbuiting. Het kan niet vaak genoeg gezegd. Wat in de wet benoemd wordt als legaal of illegaal, is geen maatstaf voor wat rechtvaardig is. Zo was bijvoorbeeld slavernij tot 1873 legaal en waren het de ‘eigenaren’ van tot slaaf gemaakten die bij het afschaffen van de slavernij werden gecompenseerd. Nazaten van tot slaaf gemaakten kregen tot nu toe geen compensatie. Dus de wet en degenen die deze handhaven? Die zeggen niks over wat noodzakelijk is. De wet is er voor de bescherming van het bezit van de rijken en de machtigen. Dat is altijd al zo geweest.
Als argument tegen mensen die genoodzaakt zijn tot winkeldiefstal over te gaan wordt nogal eens gezegd dat winkelketens hun verlies doorrekenen aan de klant. Ook dat is weer een typisch geval van verdeel en heers. Maar is het eigenlijk wel zo en hoe groot is dat percentage? Alles wordt sowieso de hele tijd duurder gemaakt. Marktwerking, zeggen ze dan. Inflatie hoort bij het kapitalisme zoals de dag bij de nacht. Die wordt niet veroorzaakt door mensen die wat van die megawinsten terugpakken door middel van onteigening in de winkel. Maar voor wie er toch mee zit, is het delen van de buit het mooiste gebaar dat mensen na een dagje proletarisch winkelen kunnen doen!
Let wel: het zijn vaak migranten / mensen met een migratie-achtergrond voor wie veel op het spel staat indien ze zich aan enige vorm van rechtvaardige onteigening zouden moeten wagen. Het racisme is aan alle kanten institutioneel, zoals je kunt zien. Zij zijn de eerste die door het racistische strafrechtsysteem (langer) de cel in gaan of het land worden uitgezet als ze ook maar een enkel brood niet betalen en ermee naar buiten lopen. Witte en gedocumenteerde personen hebben dus zelfs als ze gepakt worden nog privilege. Dat is schandalig, maar privilege kan ook worden ingezet om de vruchten ervan te delen met mensen die het niet hebben. Dus: heb je zelf niks nodig of heb je over? Dan deel je het toch uit op straat als een moderne Robin Hood? Of ergens buiten zetten met een bordje erbij: Neem mee! Gratis! En dat is geen liefdadigheid. Dat is solidariteit.
Dan ga je toch naar de voedselbank? Hoor ik menig gezagsgetrouwe al roepen. Maar hoewel voedselbanken ongetwijfeld goedbedoelde initiatieven zijn, ze reduceren de have-nots tot mensen die niks te kiezen en niks te zeggen hebben. Ze leveren wat grote winkelketens bereid zijn weg te geven omdat het (bijna) over de datum is. Die winkelketens kloppen zich vervolgens op de borst met voedsel wat anders, liefst nog overgoten met bleekmiddel, in de container zou zijn gegooid. En zelfs skippen ofwel dumpster diven is in juridische zin nogal eens aangeduid als diefstal. Maar het is natuurlijk de verspilling die net als het bezit zelf diefstal is! En dat kun je niet witwassen door ook eens wat aan de voedselbank te doneren.
Het kan zijn dat je dit leest en denkt: ik hoef dat niet te doen, dit gaat niet over mij. Wees blij en laat je solidariteit zien met mensen die je in de winkel iets in de zak ziet steken. Je hebt het niet gezien. Je wilt toch niet iemand laten oppakken die thuis misschien wel hongerige kinderen heeft of die helemaal geen thuis heeft? Die mensen komen dan alleen maar nog meer in de problemen door boetes en gevangenisstraffen. Dus lever nooit iemand uit aan de politie. Want de politie, die is er om de echte dieven te beschermen. En het is niet voor niets ook nog ACAB dag op 13 december.
Joke Kaviaar, 13 december 2022