Demonstreren voor anarchie, geweld van politie
Wat een weekend! Afgelopen zaterdag een demonstratie en aansluitend festival waar ik mocht optreden. En afgelopen zondag weer een demonstratie. Blij dat ik het heb kunnen doen en meemaken allebei, al was het bepaald niet louter feest. En ook weer van alles geleerd of minstens opgefrist. Twee actieverslagen dus, maar niet allebei tegelijk. Nu eerst: de Demo voor Anarchie, gisteren, zaterdag 18 juni 2022, in Amsterdam Noord.
Een demonstratie voor anarchie dus, georganiseerd door de Vrije Bond Amsterdam. Het was de tweede keer: vorig jaar was er een soortgelijke demo. Die had ik toen laten gaan: ik vond corona nog te eng, als ik het me goed herinner. Dit keer ging ik wel, vooral ook omdat ik werd uitgenodigd om een optredentje te geven op het bijbehorende festival na afloop.
Een demonstratie voor anarchie? Ik was vorig jaar sceptisch over het idee, en dat was ik aan de vooravond van deze demonstratie ergens eigenlijk nog steeds. Demonstraties zijn doorgaans acties waar mensen een eis stellen aan een instantie, een bedrijf, of aan ‘de politiek’, de regering, zoiets. Voor loonsverhoging kun je demonstreren, tegen een kraakverbod kun je demonstreren. Dat zijn eisen die je kunt stellen aan een bedrijf, aan een kabinet, en die je dan met een demonstratie kracht kunt bij zetten.
Maar hoe kun je nu demonstreren voor anarchie? De anarchie, dat is iets dat je niet eist. De anarchie is iets dat je in de praktijk brengt, door machthebbers te verjagen, hun machtsposities af te schaffen en zelfbestuur op basis van vrijwilligheid en wederkerigheid op poten te zetten, waar je woont, in levensonderhoud voorziet of wat dan ook. De straat op gaan met ‘Wij Eisen Anarchie’? Merkwaardige gedachte. Alsof de regering ons dat zou kunnen geven, als ze het al zou willen…
Maar de demonstratie was op touw gezet door mensen die ik vertrouw en waardeer, en ik leer er ook best graag iets bij. Fijne mensen, kameraden en vrienden, gaan erheen. Waarom niet gewoon mee doen en kijken hoe zoiets werkt? Van de berichten over de demonstratie vorig jaar kreeg ik ook wel een opgewekt gevoel. En ja, ik mocht deze keer optreden, en met zulke uitnodigingen krijg je me naar de wonderlijkste oorden…
Erheen dus! Eerst operatie zwaan-kleef-aan: alleen in de trein tot aan den Bosch, vandaar samen verder met een goede vriend, voorbij Utrecht kwamen we in de trein nog een kameraad tegen, in Amsterdam nog drie en toen we in Amsterdam Noord uit de metro en in de bus stapten, waren we al met vijftien tot twintig mensen. In de bus, er te vroeg al weer uit, en in kleine, vrolijk rommelige optocht liepen we naar het verzamelpunt. Het verhaal ging dat burgemeester Halsema de hele demonstratie ging ontbinden. Betekende dit dat de ME al klaar zou staan met alles en iedereen? Nee. Een busje, een paar agenten waarvan er eentje ons allervriendelijkst een fijne dag toe wenste. Surrealisme als bestuursvorm vierde weer eens hoogtij.
In de tuin waar we verzamelden, kregen we de informatie in geval van arrestatie en dergelijke te horen, en vormden we ons om in blokken, naar thema, voorkeur, affiniteit. Ik bleef graag bij de vriend van me waar ik mee optrok, die was samen met een uitermate vrolijke groep Leeuwarders en andere noorderlingen. De anarchie woekert en grijpt om zich heen, daar in het noorden des lands, de dagen van Domela Nieuwenhuis verbleken welhaast in vergelijking.
Het werd tijd om te gaan lopen, dus dat deden we. Va ontbinding van een demonstratie was niets te merken. Er was wat politie, even verderop stond een zeer chagrijnig kijkende motoragent op een hoek ons waar te nemen. We riepen ons anarchistische scala van leuze, en we hadden natuurlijk onze spandoeken. Op eentje daarvan stond: ACAB. Dat staat voor All Cops Are Bastards, al zie ik graag dat we ‘Bastards’ door ‘Bigots’ vervangen, zoals in de desbetreffende song van Your Local Pirates.(2) Hoe dan ook: ACAB. De politie kon het niet waarderen. Maar we waren niet gekomen om de waardering van de politiek in ontvangst te nemen.
Na enige tijd vroeg de politie of dat spandoek weg mocht. Nee dus. We liepen verder, met spandoek en al. Ik hielp met het vasthouden ervan. Toen kwam er een groepje agenten op het spandoek af en probeerde ruw om het af te pakken. ‘Blijf van ons spandoek af!’, zo reageerden we, en het getrek van de agressieve agenten had niet het gewenste resultaat. Eerste overwinning: politiepoging mislukt. We verplaatsten het doek enige tijd wel wat meer naar binnenin de demonstratie, zodat de politie er wat moeilijk bij kon, en we gingen verder. Even later was het spandoek weer zichtbaar aan de buitenzijde van de demonstratie, goed zichtbaar zoals het natuurlijk was bedoeld. De politie vond het niet leuk. Wij wel.
We kwamen aan bij een kruispunt, en daar sloeg de politie opnieuw toe – en ze sloeg. Een groepje agenten viel ons weer aan, en nu trokken ze de wapenstok. Duwen en trekken aan het spandoek, en slaan tegen de mensen die het vasthielden. Andere demonstranten snelden toe, de politie mepte die mensen weg, de demonstratie viel in delen uiteen op dat kruispunt. Mensen lieten zich maar ene klein stukje verdrijven, de demonstranten hergroepeerden zich en zochten elkaar weer op en probeerden elkaar te helpen. Ik was Kraai, de kameraad en goede vriend naast wie ik het spandoek hielp vasthouden, intussen kwijt, keek om me heen of ik hen kon vinden. En was intussen erg boos op die meppende politie en wilde daar iets mee.
Ik zag agenten tegenover andere demonstranten staan en ik dook achter die agenten op. Daar schrokken ze van, nu hadden ze demonstranten voor, maar ook achter zich, enkele agenten waren eventjes bijna ingesloten. Ze waren bang, mooi zo, maar ze hadden natuurlijk die knuppels. Dreigend met hun wapenstok dreven ze mij stapsgewijs terug. Ik hield mijn arm afwerend voor me, helemaal niet van zins om me makkelijk te laten wegsturen. Hoe dat zou zijn afgelopen weet ik niet, want op dat moment nam een rustige kameraad me bij de arm, kennelijk bezorgd dat ik iets onverstandigs zou gaan doen. Ik ging met hem mee en voegde me bij andere demonstranten,m intussen bezorgd kijkend of ik Kraai ergens zag. Die zou toch niet hardhandig zijn afgevoerd in een politiebusje?!
Nee, gelukkig niet! Ik zag hen, ik was erg opgelucht, en volgens mij was dat andersom ook zo. Hij vertelde dat ze hem flink geslagen hadden, op benen, armen en vooral ook hoofd. Bovenshands, wat dus volgens de politieregels niet mag. Klappen op het hoofd, net zo lang tot hij zou loslaten. Maar dat deed hij dus niet! Zo vasthoudend, en zo moedig! Hard geslagen, maar aangeslagen betoonde hij zich geenszins. Eerder vol voldoening dat, hoe pijnlijk de klappen ook waren, het de politie daarmee niet was gelukt om het spandoek af te pakken. Dat spandoek lag intussen opgevouwen op een van de bakfietsen in de demonstratie. Verder maar weer… want de politie had haar aanvallen inmiddels gestaakt, voor het moment althans.
Kraai bleek achteraf trouwens niet de enige die geslagen was. Van minstens twee andere kameraden weet ik dat ze ook gewond zijn geraakt door meppende agenten. Gelukkig geen heel ernstige verwondingen. Maar we vergeten niets als we de rekening opmaken die we met het politietuig zullen vereffenen, op ons moment en op onze manier.
Verder met de optocht. Eventjes later…. Daar was het spandoek weer, ontvouwd en wederom zichtbaar pronkend aan de zijkant van de demonstratie! Een kleine triomf. We wisten natuurlijk dat de politie daar weer op zou gaan reageren. We zagen politiebusjes achter de demonstratie, schuin dichtbij waar ze konden. We hielden rekening met ene volgende aanval. Het was duidelijk dat de politie niet zou rusten voor ze dat spandoek te pakken hadden. Het was ook duidelijk dat we niet van plan waren ze daarin er te faciliteren.
Intussen nam Kraai even een rustiger plek in de demonstratie in, en groot gelijk. Anderen, waaronder ik, hielden het spandoek vast. En wie zagen we daar op een straathoek? Onze sjaggie kijkende motoragent! Die begon te rijden – ik dacht om collega’s in te seinen, met het oog op een volgende confiscatie-operatie. Maar nee! Voor we er eg in hadden had de agent het spandoek uit onze handen getrokken en reed er in flinke vaart mee weg! Dat hadden we niet aan zien komen, en ik had goed de pest in dat het ze toch was gelukt.
Er even over napratend werd het wel duidelijk hoe onverantwoord dit was. In hoog tempo vlak langs ene beweeglijke groep mensen rijden: dit zou zomaar een ernstig ongeluk hebben kunnen opleveren. En stel dat we het spandoek steviger in handen hadden gehad, terwijl de agent het vastpakte Zouden wij dan aan dat spandoek zijn meegesleept? Zou de agent het evenwicht op de motor zijn kwijtgeraakt? Dat laatste zou fraai zijn geweest. Hoe dan ook, een bizarre ontknoping. De politie had het spandoek. Verdomme.
We vervolgden onze demonstratie naar het eindpunt, de Slibvelden, waar het festivalletje zou zijn, De politie bleef ons volgen maar viel ons verder niet meer eg lastig. Wij bleven leuzen roepen, waarbij Kraai duidelijk liet blijken hoe weinig aangeslagen die was. ‘Wij zijn niet bang voor de lange lat!’ gooide hij er als mooie nieuwe vondst in, naast de gangbare antipolitieleuzen.
Interessant was bij de demonstratie trouwens de interactie met omstanders, buurtbewoners en dergelijke. Onze route ging door woonwijken waar overduidelijk armere mensen woonden. Minstens een van ons was naast de demonstratie systematisch bezig met mensen flyers uit te delen over de demonstratie, en met mensen in gesprek te raken. Dat soort activiteit verdient groot respect. Het is niet makkelijk, het kost een ander soort inspanning dan het vasthouden en verdedigen van een politievijandig spandoek. Maar voor een beweging die echt wil groeien en sterker worden is communicatie met en steun zoeken bij mensen buiten de demonstratie, van het grootste belang. Het was fijn om te merken dat de organisatoren van de demonstratie juist ook dit aspect heel serieus hadden genomen.
Een heel lief moment kwam tegen het einde van de demonstratie, aan de rand van de woonwijken, bij wat flatgebouwen. Daar zongen demonstranten opeens: ‘Happy Birthday To You!’ Wat bleek? In het gras was een familie bezig met feestvieren, en er hing een spandoek met ‘Happy Birthday’. Die wens wilden we natuurlijk graag onderstrepen. Ook dat is een manier om te laten zien: wij staan als anarchisten aan de kant van de mensen met de te hoge huren en te lage inkomens, de mensen die lijden onder dit systeem en baat hebben bij radicale sociale verandering. En door zo spontaan een verjaardagswens te zingen laten we zien: wij zijn niet jullie vijanden, wij zijn jullie vrienden. Het werd zichtbaar gewaardeerd.
We naderden intussen het eindpunt, dat we na een stukje wandeling door een stukje bos bereikten. Daar waren de Slibvelden een kleine alternatieve woongemeenschap/vrijplaats aan de rand van Amsterdam-Noord. Daar waren vervolgens wat toespraakjes en optredens, waaronder dus eentje van mij. En veel gezelligheid en pret. Maar daar ga ik het hier verder niet over hebben.
Hoe is het gebeuren in het nieuws gekomen? Spaarzaam, en misleidend. AT5 kwam met een verslagje en beeldmateriaal.(3) Dat verslagje gaf de politieversie weer. Die politie beweerde dat ze wel moest ingrijpen, er waren mensen dronken, en ‘ook plakten ze stickers op auto’s en spoten ze met graffiti op de muren’. De politie noemde vervolgens ook het fameuze spandoek en zegt dan: ‘De demonstranten zijn vervolgens op hun gedrag aangesproken.’ In het Parool lezen we zelfs dat we volgens de politie zelfs met blikjes hebben lopen gooien, en dat de politie demonstranten op zowel gedrag als spandoek heeft ‘aangesproken’.(4) Leugenpraat!
We zijn alleen ‘aangesproken’ over dat spandoek, en dat ‘aanspreken’ nam de vorm aan van eisen, trekken, en klappen. Of er nu een paar van ons te veel op hadden? Het kan, ik heb het niet gezien. Laat mij een groep van 150 mensen op een zaterdagmiddag ergens buiten zien zonder dat er drie van die mensen wat veel bier hebben gedronken. Het is gezeur om daarover te beginnen. De politie trok haar knuppels omdat ze dat spandoek wilden, en wij het ze niet wilden geven. Niet vanwege imaginaire blikjes.
Wat ik wel heb waargenomen is wat de politie deed. Die vorderde gewoon dat spandoek, met toenemende agressie en uiteindelijk met woest wapperende wapenstokken. Daar ging het de politie om: dat spandoek moest en zou weg, en aangezien wij onze uitingsvrijheid niet prijs wilden geven, maakte de politie daar de aanleiding van om te gaan meppen. Waarmee de politie de juistheid van de vier letters op dat spandoek ironisch genoeg zelf onderstreepte, zoals op Twitter al snel werd opgemerkt.
Interessant is ook nog hoe dit op buurtbewoners is overgekomen. AT5 laat beelden zien, ingestuurd door ‘omwonenden’, en schrijft: ‘Volgens de omwonenden verliep de demonstratie, waar zo’n 150 mensen aan deelnamen, op het oog rustig. “Ineens stapten ze uit een politiebusje en begonnen ze te slaan”, zeiden ze over de agenten.’ Helemaal ineens was het voor ons als demonstranten weliswaar niet: de politie deed al eerder moeilijk. Maar de kloppartij werd overduidelijk niet voorafgegaan werd door demonstrantengedrag dat zulk politiegeweld zou kunnen rechtvaardigen in ogen van omstanders. Ik denk dat niet iedereen in de buurt blij met ons was. Dat hoeft ook helemaal niet. Maar ik denk dat de demonstratie ons bij mensen krediet heeft opgeleverd, en dat het de politie en het gezag krediet heeft gekost. Ook dat laat het nut van dit type demonstraties – inclusief het meevoeren van stevige teksten – zien.
Want wat vind ik intussen van het hele concept ‘demonstreren voor anarchie’? Ik ben het punt beginnen te zien. Nee, je stelt geen eis met zo’n demonstratie, zoals bij demonstraties gangbaar is. Maar dat was het punt dan ook niet. We maken op deze manier wel een statement: dit is wat we willen, een wereld van vrijheid en solidariteit. En jullie repressie willen we dus niet en accepteren we voor geen meter. We schreeuwen onze boodschap van de daken, we trotseren de repressie, we verstevigen intussen onze onderlinge banden. En we hebben lol samen! Ik ben blij dat ik aan het geheel heb meegedaan. Ja, demonstreren voor anarchie is, zoals kameraden dat op Twitter tegenwoordig formuleren, gewoon based. Volgend jaar lekker weer, en met meer!
Noten:
1 ‘Demo voor Anarchie’, Vrije Bond, 20 april 2022, https://www.vrijebond.org/demo-voor-anarchie/
2 ‘All Cops Are Bigots’, Your Local Pirates, https://yourlocalpirates.noblogs.org/all-cops-are-bigots/
3 ‘Politie grijpt in bij demonstratie in Amsterdam-Noord’, AT5, 18 juni 2022, https://www.at5.nl/artikelen/215667/politie-grijpt-in-bij-demonstratie-i...
4 Politie treedt op bij demonstratie in Noord’, Parool, 18 juni 2022, https://www.parool.nl/amsterdam/politie-treedt-op-bij-demonstratie-in-no...