IndyMedia - Vrij Media Centrum Nederland

Hier kun je discussieren over De Woonopstand van Rotterdam - Essay.
(I) Verslag van de Woonopstand

Aan de vooravond van de Woonopstand was duidelijk dat de Rotterdamse politie op scherp stond. Nog vóór aanvang van de demonstratie werd ik staande gehouden, onderweg van het station naar het demonstratieterrein. Nabij de ingang van het Afrikaanderpark versperde een groep agenten de weg, ik werd gevraagd mij te legitimeren.

Op last van de burgemeester werden individuen in zwarte kleding gecontroleerd. Ik vroeg of ik de controle kon weigeren, ik kreeg geen duidelijk antwoord. Ik vroeg naar de gevolgen als ik zou weigeren, daarop kreeg ik wel antwoord. De agent vertelde mij: ‘dan wordt je nú gearresteerd, in plaats van later’. Dat laatste zinsdeel was gemompeld, gepaard met een wuivend gebaar naar nabije arrestatie bussen. Daarop besloot ik mij te legitimeren, waarbij de agent camerabeelden leek te maken van mijn legitimatiebewijs. Tot mijn spijt, heb ik zelf geen beelden van dit voorval.

Het podiumprogramma verliep voorspoedig, met krachtige woorden en optredens. Ik sloot me aan bij het black-bloc vóór de mars, gemaskerd en in uniform zwarte kledij. Ik leerde mijn kameraden kennen, ondanks anonimiteit. De sfeer was gemoedelijk en hoopvol, ondanks de intimiderende politieaanwezigheid.

Bij aanvang van de mars waren we verzameld onder de verschillende anarchistische vlaggen. Uniforme kledij diende onderlinge herkenning, evenals bescherming van onze identiteit. Vol strijdbaarheid en vreugde liepen wij mee, slechts een fractie van de marcherende massa. Onze leuzen klonken luid, onze vlaggen wapperde fier. Ons geluid was radicaal en revolutionair, maar evengoed vreedzaam en hoopvol.
Agenten in burger (zogenaamde ‘stillen’) probeerde zich te mengen in de groep. Deze actie was opgemerkt, dus woord van de infiltratie ging onderling rond. Enkele kameraden wezen de stille agenten aan, tot zichtbare frustratie bij de politie. We waren op onze hoede, en ik begon te filmen.

Bij het betreden van de Erasmusbrug ging de politie over tot arrestatie, met al het geweld van dien. Stille agenten doken massaal op één kameraad, ondertussen hielden andere agenten ons met zwaaiende wapenstokken weg. Het was toen onduidelijk waarom onze kameraad was gearresteerd of wat de politie van ons verwachtte. Daarentegen was het pijnlijk duidelijk dat de politie op confrontatie uit was. De gemoedelijke sfeer maakte plaats voor verdriet, angst, en woede.

Als gevolg van de arrestatie was een gat ontstaan tussen de voorhoede van de mars en de rest. Kameraden merkte dit op, dus ik rende naar voren om te communiceren. Ik bracht nieuws uit van de arrestatie en opperde demonstranten langzaam te lopen om het gat te dichten. Tevens verzocht ik de demonstranten om dit bericht verder naar voren te dragen. Stille agenten wezen mij aan, vermoedelijk om me te arresteren. Kameraden verhinderde dit door mij de groep in te trekken.

Vóór het einde van de Erasmusbrug sloten agenten ons in. ME’ers vormde een dubbele linie met hun wapenstokken getrokken. Tijdens de insluiting waren we afgezonderd van mededemonstranten. Kameraden deelde onderling flyers uit met informatie in het geval van arrestatie, en de contactinformatie van een toegewijde advocaat. Ik sprak me uit over de psychologische stress veroorzaakt door de intimidatie en isolatie van de insluiting, daarbij kreeg ik veel bijval van kameraden. Onderling probeerde we de moed hoog te houden.

Van buitenaf werd ‘het huisje’ (een kunstinstallatie op wielen) door de linie ME’ers gerold. Deze versperring creëerde een opening in de linie waardoor ingesloten kameraden doorgang vonden. De politie reageerde met wapenstokken, ze sloegen in op iedereen binnen bereik. De situatie ontstond in een flits, instinctief zette ik het op een lopen. Ik kreeg klappen op mijn zij en buik maar ik rende door. Ik zag vanuit mijn rechter ooghoek beweging, gevolgd door een harde knal. Ik zag niets meer en ik viel op de grond: ik was met een wapenstok in mijn gezicht geslagen. Door desoriëntatie en pijn kon ik niet bewegen, ik werd geraakt door het rollende huisje.

Demonstranten van buiten de omsingeling sleepten me weg van de chaos, naar veiligheid. Door de scherpe pijn in mijn rechteroog alsmede de geschokte observaties van omstanders, realiseerde ik me wat er was gebeurd. Verschillende mensen boden hulp aan: water om te drinken, mijn gezicht te spoelen, en de verwonding te koelen. Eerste hulp was snel aanwezig om mijn verwondingen te bekijken, mijn toestand vast te stellen en steun te bieden. Pas toen ik op eigen kracht verder kon verlieten ze mij om andere gewonden te helpen.
Overspoeld door desoriëntatie stommelde ik door het publiek. Tot grote wanhoop, was ik mijn metgezel kwijt geraakt. Uit berichtenwisseling werd duidelijk dat die nog ingesloten was. Ik zocht toevlucht bij de delegatie van BIJ1, hun vlaggen waren van een afstand zichtbaar. Ik wist dat een bekende van mij zich bij hun had aangesloten, ook de rest verwelkomde mij. Na kort overleg besloot deze groep op een kleine afstand van de Erasmusbrug te hergroeperen.

Na de klap op mijn oog zag ik troebel, in verloop der tijd leek dit erger te worden. Ik besloot dat ik medische hulp nodig had, en maakte een afspraak bij de spoedpost van het Franciscus Gasthuis. Ik werd vergezeld door twee personen, die beloofden bij mij te blijven totdat ik veilig was. Op de spoedpost sloot de huisarts hersenschudding uit, voor het oogletsel werd ik verwezen naar een gespecialiseerd oogarts. Bij het oogziekenhuis stelde de arts vast dat er sprake was van een kneuzing aan het hoorn vlies en met bloed vertroebeld glasvocht. Ik kreeg medicijnen voorgeschreven om gezond herstel te bevorderen.

(II) Reactie op locoburgemeester van Gils en politiechef Westerbeke

In reactie op de gebeurtenissen van de Woonopstand en de kritiek die volgde, publiceerde locoburgemeester van Gils op 21 oktober een brief geadresseerd aan de Rotterdamse gemeenteraad. Ik constateer dat de locoburgemeester hierin misleidende informatie en zelfs feitelijke onwaarheden presenteert. Dit motiveerde mij om uitgebreid verslag te doen van de gebeurtenissen, en deze brief van repliek te dienen.

De locoburgemeester constateert dat de politie inderdaad preventief controleerde en fouilleerde vóór aanvang van de demonstratie. Hij beargumenteert de beoogde meerwaarde van deze actie als volgt: “Het vroegtijdig controleren van een individu of groep zorgt er vaak voor dat een identiteit bekend wordt bij de politie, waardoor het betreffende individu of de groep in een later stadium zich niet (of minder) misdraagt.”

In tegenstelling, ik constateer dat de interventie van politie heeft bijgedragen aan een sfeer van vijandigheid en onveiligheid. Ik verwacht dat deze actie heeft bijgedragen aan het chaotische verloop van de demonstratie.

In een voetnoot geeft de locoburgemeester nadere uitleg bij het begrip ‘Black Block [sic]’, als volgt: “Groepen die middels geprepareerde spandoeken, staalkabels, meegevoerde attributen, beschermingsartikelen, zwarte en gelaatsbedekkende kleding etc. ’massief’ organiseren zodat er nauwelijks tot geen succesvolle handhaving mogelijk is zonder veel geweldgebruik met veel letsel en schade tot gevolg.”

De term ‘black-bloc’ duidt een tactiek aan waarbij demonstranten zich uniformeren in egaal zwarte kledij en gelaatsbedekkende maskers, met als doel de identificatie van individuen te verhinderen. Er bestaat géén conceptie van het black bloc waarbij de aanwezigheid van ‘staalkabels, meegevoerde attributen, en beschermingsartikelen’ een gegeven is. Daarom constateer ik dat de locoburgemeester over onjuiste informatie beschikt, of onwaarheden propageert. Tevens constateer ik dat de locoburgemeester gewelddadig politieoptreden tegen het black-bloc als vanzelfsprekend beschouwt.

Over de arrestatie vlak vóór de brug stelt de locoburgemeester: “Politiemedewerkers in burger werden vervolgens door de Black Block groep geconfronteerd met beledigingen, werden in persoon aangewezen en aangeraakt door deze demonstranten. Hierop heeft de commandant ter plaatse hen gewaarschuwd om hiermee te stoppen. Toen dit voortduurde is een persoon aangehouden.”

Ik ben niet bekend met de wetmatigheid van deze feitelijke constatering: het aanwijzen van agenten in burger. Echter, ook zonder rechtsgeleerdheid kan ik de absurditeit van deze situatie vaststellen. Het geweld waarmee de politie deze arrestatie verrichte zette de spanning tussen de politie en demonstranten op scherp, ten koste van ieders veiligheid.

Over de situatie vlak na de arrestatie en het betreden van de Erasmusbrug schrijft de locoburgemeester het volgende: “Het gedrag van deze groep, werd door de politie als verdacht beschouwd.” … “Er werd massaal gelaatsbedekkende kleding opgedaan, één persoon communiceerde naar de rest van de groep om bij elkaar te blijven en vervolgens werd er door één persoon gecommuniceerd dat de groep moest stoppen om dichter bij elkaar te kunnen gaan lopen.” … ”De politie maakte de inschatting dat deze groep aanstalten maakte tot het plegen van strafbare feiten.”

Allereerst verzoek ik de lezer om deze situatie in context te beschouwen: we waren meermaals door stille agenten geïnfiltreerd en we waren enkele momenten geleden getuige van een gewelddadige arrestatie. Zoals in mijn verslag te lezen valt, ben ik die ene persoon die communiceerde naar de rest van de groep. Ik droeg een bericht van onderlinge bescherming en verzorging uit, niet een van opruiing of agressie. Desondanks geeft deze brief de indruk dat mijn gedrag als dermate verdacht werd beschouwd dat het de latere insluiting van het gehele black-bloc zou rechtvaardigen. Ik ben dankbaar voor mijn kameraden dat ze mij uit de bloeddorstige klauwen van de Arrestatie Eenheid hebben gehouden.

De locoburgemeester zegt dat de gebeurtenissen na de arrestatie aanleiding waren voor de politie om ons in te sluiten, als volgt: “Deze omstandigheden en het opruiende gedrag maakten dat de politie het besluit nam om deze groep te isoleren van de overgrote meerderheid en te controleren. Hiervoor werd de ME ingezet, zonder toepassing van geweld.”

Insluiting wordt door de locoburgemeester gepresenteerd als geweldloze actie. Daarentegen stel ik dat bewegingsvrijheid beperken onder dreiging van slagwapens wel degelijk geweld is. Daarnaast benadruk ik de grote psychologische stress die insluiting veroorzaakt bij de ingeslotenen. De inzet van geweld, zowel fysiek als psychologisch, veroorzaakt wanhoop en paniek in de getroffen mensenmassa, die zich hierdoor onvoorspelbaar zal gedragen. Om deze reden constateer ik dat de politie verantwoordelijk is voor de chaos die op de insluiting volgde.

Over het moment dat de politie linie doorbroken werd schrijft de locoburgemeester als volgt: “Op dit moment werd de ME in de rug aangevallen door andere demonstranten, zij gebruikten hiervoor een houten huisje dat vooraan de demonstratie reed. Rond dit huisje liep een aantal personen die de ME te lijf ging.” … “Hier is door de politie tegen opgetreden, en werd door meerdere agenten de wapenstok gehanteerd.”

De locoburgemeester gebruikt bijzonder sterke woorden voor het optreden van de demonstranten, en bijzonder zachte woorden voor het optreden van de politie. Het huisje werd gebruikt om een versperring te creëren in de linie ME’ers; uit videobeelden blijkt dat alle agenten tijdig aan de kant stapten. Daarna zette de wanhopige massa vanuit het black-bloc het op een lopen. Dit niet zozeer om de agenten te lijf te gaan, maar om te ontkomen aan het hevige politiegeweld en intimidatie waar wij getuigen van waren. Bij het zogenaamd ‘hanteren’ van de wapenstok is met volle kracht ingeslagen op iedereen binnen bereik. Ik ben één van de mensen die het black-bloc probeerde te ontvluchten, waarbij ik zeer hard in mijn gezicht geslagen ben met de lange lat van de politie. Op beelden van de omstanders, eveneens als de beelden van een politiedrone, is te zien dat agenten demonstranten benaderen om ze vervolgens te kunnen slaan. Op beelden is te zien dat agenten gericht op de hoofden van demonstranten slaan, zoals dat bij mij het geval was.

In reflectie op de gebeurtenissen van de dag betreurt de locoburgemeester het gewelddadige verloop; hij plaatst de verantwoordelijkheid hiervoor volledig op het optreden van groepen demonstranten. Over het optreden van de politie heeft hij het volgende te zeggen: “In Rotterdam is ruimte voor een verschillende standpunten en meningen, zeker als het gaat om een onderwerp wat zo sterk leeft in de samenleving. Daarom spreek ik bij deze mijn dank uit aan de politie, de veiligheidsregio, de handhavers en publieksvoorlichters van de gemeente en alle andere betrokkenen die hebben meegewerkt aan het faciliteren van deze demonstratie.”

Door de politie te bedanken voor hun optreden doet locoburgemeester van Gils onrecht aan mijn ervaring, evenals de ervaringen van vele demonstranten zowel binnen als buiten het black-bloc. Dit neemt al het vertrouwen weg over een eerlijk en zorgvuldige afhandeling van de ingediende klachten. Ik heb weinig hoop dat de verantwoordelijke bestuurders en agenten consequenties zullen ervaren.

Evenals de locoburgemeester, heeft politiechef Westerbeke een verklaring naar buiten gebracht. Op 31 oktober en 1 november plaatste het AD en de NOS respectievelijk hun interview met de politiechef. Ik zou kunnen ingaan op elke uitspraak van de politiechef om de onwaarheden en misleiding aan te tonen, maar dat vertik ik.

Ondanks de wanhopige poging om met deze artikelen demonstranten als verantwoordelijke aan te wijzen, moet de politiechef toegeven dat zonder politieoptreden geweld mogelijk was uitgebleven: “De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we uiteindelijk weinig hebben gevonden. Je kan dus stellen dat het mogelijk rustig was gebleven wanneer we niet hadden ingegrepen.”

Sinds de Woonopstand zijn vele beelden zowel als verhalen gedeeld. Politiechef Westerbeke laat daarover geëmotioneerde woorden uit: “Het raakt Westerbeke allemaal ‘in de buik’. Want de kritiek is niet terecht. Gewoon níet terecht.”.

Ik hoop dat de terechte kritiek u even hard in de buik raakt, als de wapenstok van uw collega mij in het gezicht raakte. Echter, ik betwijfel sterk of dat mogelijk is.

(III) Conclusie

Allereerst wil ik mijn grote dank uitspreken naar verschillende partijen voor hun steun gedurende de Woonopstand en naderhand. Tijdens de protestmars was ik schijnbaar aangewezen voor arrestatie; ik bedank de kameraden in het black-bloc die dit verhinderde. Nadat ik door politie in mijn gezicht was geslagen met een wapenstok kon ik mij niet zelfstandig bewegen; ik bedank de demonstranten die mij naar veiligheid brachten. Mijn dank gaat uit naar de EHBO’ers die mij fysiek verzorgden en mentaal steunden met hun aandacht. Wederom op mezelf aangewezen raakte ik gedesoriënteerd; ik bedank de BIJ1-delegatie waarbij ik mij kon aansluiten. Mijn dank gaat uit naar de twee personen die mij urenlang vergezelden terwijl ik medische hulp zocht. Hoewel ik aan de omsingeling was ontkomen bleef mijn metgezel ingesloten; ik bedank haar voor de standvastigheid in deze situatie. Eveneens gaat mijn dank uit naar de demonstranten die weigerde de ingesloten groep te verlaten. Ten slotte bedank ik de organisatie van de Woonopstand en andere organisaties die zich solidair toonden met de ingesloten anarchisten en kritiek uitten op het politieoptreden.

Helaas kan ik dit verhaal niet afsluiten met enkel dank. In de nasleep van de Woonopstand blijkt dat de woningnood onverminderd blijft, met alle gevolgen van dien. Eveneens blijkt dat bestuurders van de gemeente en de politie weigeren verantwoordelijkheid te nemen voor hun wandaden. Op basis van mijn verslag van deze noodlottige dag en de bestuurlijke reacties kan ik enkele conclusies trekken, met bijbehorende oproepen tot actie.

Ik concludeer dat zittende bestuurders niet bereid zijn om het politieapparaat kritisch te beschouwen, ondanks het accumulerende bewijs van misstanden in de organisatie. Daarom is mijn oproep aan de Rotterdamse gemeenteraad en de gehele parlementaire politiek: Maak je hard voor onafhankelijk onderzoek naar politiegeweld, en zie erop toe dat consequenties daadwerkelijk worden doorgevoerd. Ontmantel de politie als institutie: ontneem hen het scala aan verantwoordelijkheden en verdeel dit over passende maatschappelijke organisaties. De politie behartigt niet het maatschappelijk belang, maar dat van de gevestigde macht.

Ik concludeer dat de gevestigde macht beeft van angst. Enkel onze aanwezigheid was genoeg om de politie massaal te doen mobiliseren. Huisbazen en speculanten - de profiteurs van woningnood - zien hun macht verdwijnen met elk pand dat gekraakt wordt. Anarchistische ideeën trekken de vanzelfsprekendheid van hiërarchie in twijfel. Onze daden dreigen de macht van de staat en het kapitaal omver te werpen. Daarom is mijn oproep aan iedereen: blijf strijden voor een betere toekomst, ongeacht de gewelddadige pogingen dit te stoppen.

“Rise like lions after slumber, in unvanquishable number! Shake your chains to earth like dew, which in sleep had fallen on you: ye are many - they are few!” - Percy Bysshe Shelley (The Masque of Anarchy)