IndyMedia - Vrij Media Centrum Nederland

Krakers met een eigen azc

door Ruard Wallis de Vries

Athene - In Athene bieden anarchisten vluchtelingen onderdak. Buiten alle
hulporganisaties om, want 'dat is de macht'. En, is de overtuiging, de
vluchtelingen moeten zichzelf redden.

Vluchtelingenopvang in Athene

Hotel City Plaza is niet meer wat het ooit was. De protserige fontein doet
tegenwoordig dienst als parkeerplaats voor kinderwagentjes. In de lobby
hangen overal tabellen en schema's aan de muur. Maandag 9 uur: Engelse les
voor Farsisprekenden. Om 12 uur: cursus zelfverdediging voor vrouwen. De
receptie fungeert als vraagbaak voor vluchtelingen en bezoekers - de
vrijwilligers achter de balie zijn geduldig en spreken alle mogelijke
talen. Ze verkopen T-shirts en notitieblokjes.

Het Atheense hotel ging in 2009 failliet, en werd in april 2016 gekraakt.
Het is een van het dozijn squats in en om de wijk Exarchia, van oudsher de
thuisbasis van de Atheense anarchisten, waar grote groepen vluchtelingen
een onderkomen hebben gevonden.

De aanpak van City Plaza is even simpel als doeltreffend: laat de
vluchtelingen zelf hun boontjes doppen. Koken, inkopen doen, schoonmaken.
In het gebouw is een hele microkosmos ontstaan, compleet met kapper en
bakkerij. De hotelbar is gewoon open - Iraanse en Koerdische jochies
rennen er rond, vrijwilligers drinken er koffie uit de kopjes waarop nog
altijd trots het logo van het hotel prijkt. Posters kondigen een groot
feest aan ter ere van het eenjarig bestaan van wat een groep Duitse
sympathisanten 'the best hotel in the world' noemt.

Barman Ali is een van de vierhonderd vluchtelingen die er momenteel
verblijven. Hij vertelt het met me een blije glimlach: 'Hier in City Plaza
heb ik mijn leven weer terug. Ik organiseer de bardiensten. Ik heb weer
regelmaat.'

Ali, een twintiger uit de buurt van de Iraakse stad Mosul, hield het niet
langer uit in een van de hotspots, de officiële Griekse
vluchtelingenkampen. Hij is lang niet de enige - de gruwelverhalen uit de
hotspots zijn legio.

Waardigheid
'Het ergste daar was de schaamte. Ik woonde op een parkeerplaats, want
binnen in het kamp was geen plaats meer. En ik schaamde me, elke keer als
ik een Grieks gezin uit hun auto zag stappen, met hun ogen de andere kant
op gericht.' En met een gezicht dat plotseling op ernstig staat: 'Nu kan
ik mezelf weer in de ogen kijken. Daar gaat het om. Waardigheid.'

'En nog iets', voegt coördinator en activist Nasim toe, die het gesprek
met Ali zo'n beetje heeft zitten volgen: 'Alles hier gebeurt zonder
officiële hulporganisaties, de ngo's. We voeden en verzorgen de mensen van
1 euro per persoon per dag. Daar heeft elke hulporganisatie zeker 6 euro
voor nodig. Je kunt je afvragen wat er met dat verschil van 5 euro
gebeurt.'

Prostitutie
De eigenaar van het City Plaza, Aliki Papachela, was een tijdje de risée
van de Griekse pers. Toen de bezetting van het hotel op Facebook werd
aangekondigd, klikte ze op 'like'. Ze had niet in de gaten dat het om haar
eigendom ging.

'Ik had je eigenlijk ergens binnen willen ontmoeten', begint ze, 'maar nu
is er dat rookverbod. Toch zou ik hier niet zo open en bloot moeten
zitten. Want ik ben bedreigd door de activisten. Ze schrijven open brieven
aan me, waarin ze het over mijn familie hebben. En dan eindigen ze met:
'We zijn vlak bij je.' Hoe moet ik dat uitleggen?'

Met betraande ogen: 'Het hotel is alles wat ik heb. Ik hoopte het voor 10
miljoen euro te verkopen. Dat kan ik nu wel vergeten. En ik hoor verhalen
over drugs en prostitutie. In het hotel, ja.' Ze heft haar handen ten
hemel en steekt nog een sigaret op.

Coördinator Nasim blijft onbewogen: 'Loop nog maar eens door het hotel,
dan weet je dat het leugens zijn. We houden streng toezicht hier. We
proberen de mensen hier voor te bereiden op het moment dat ze weer de
wereld in moeten.'

Na mijn bezoek aan het City Plaza zit ik met een paar vragen: hoe vergaat
het de vluchtelingen in de andere Atheense squats? Hebben ze het allemaal
zo goed naar hun zin als Ali, of is de werkelijkheid weerbarstiger? Tijd
voor een rondgang door Exarchia.

Op het Exarchiaplein verschijnen een jongen en een meisje die veel te warm
gekleed zijn voor deze juni-avond. Zwarte regenjassen met capuchons.
Jeans, stevige zwarte laarzen. De jongen heeft een stapel pamfletten in
zijn hand, het meisje doet een stap naar voren en zegt tegen de Grieken op
het terras: 'Waarom zitten jullie hier? Weten jullie dan niet dat er een
algemene staking is uitgeroepen? Door jullie moet de serveerster wel
gewoon werken vandaag. Ze zou jullie eigenlijk moeten zeggen to go fuck
yourselves.'

'Kom mee', zegt de jongen. 'Fascistakia zijn het!'

Ze zijn nog niet vertrokken of een man begint met woeste gebaren de oorlog
te verklaren aan een half dozijn duiven. Telkens als hij ze dreigt te
raken, fladderen ze op, net genoeg om de man nog woester te maken. Hij is
graatmager en zal een jaar of 60 zijn - leeftijd is bij junkies altijd
moeilijk te schatten. Een groepje lange, slanke Afrikanen - Ethiopiërs?
Somaliërs? - zit hem recht in zijn gezicht uit te lachen. Ondertussen
sorteren ze hun zakjes cannabis voor de verkoop, midden in een
kinderspeeltuin die de anarchisten hebben opgericht om Exarchia wat
groener en menselijker te maken.

De politie patrouilleert liever niet meer in Exarchia. Vandaag de dag
staan er kleine groepjes zwaarbewapende agenten aan de randen van de wijk,
waarmee ze - waarschijnlijk onbedoeld - de grenzen aangeven van de vrije
anarchistenzone: een raster van niet veel meer dan tien bij tien straten
ten oosten van de Polytechnische School en het Nationaal Museum, te
herkennen aan de overstelpende hoeveelheid graffiti.

Kraakpanden
Griekse anarchisten leggen graag in lange pamfletten en verklaringen uit
waar het ze om te doen is. Ze zijn op vele fronten actief - zo heeft een
groepje recentelijk een kantoor geopend dat zich richt tegen de Oekraïense
regering en hun 'corrupte, neonazistische praktijken'. Yanis Varoufakis,
nota bene een ex-inwoner van Exarchia, werd toen hij minister van
Financiën was onder veel bedreigingen de wijk uit gebonjourd. 'Kom maar
terug als je geen minister meer bent', kreeg hij te horen.
Exarchia lijkt zich te ontworstelen aan de alomtegenwoordige crisis die
Athene heeft platgelegd. Het barst er van de kleurrijke winkels en cafés -
ketens als Starbucks of McDonald's blijven er wijselijk weg. Auto's rijden
er langzaam, de laatste geldautomaat werd al jaren geleden opgeblazen. De
terrassen zitten elke avond stampvol met jongeren.

Is dit het succes van de anarchisten? Buurtbewoner Nikos: 'Het zijn de
vluchtelingen. Toen de Balkanroute op slot ging, zakten ze af naar Athene.
Bivakkeerden hier op straten en op pleinen. Werden in kampen gezet, de
hotspots. Eén grote, mensonterende puinhoop daar. En moet je nou eens
kijken. Honderden, duizenden vluchtelingen in de wijk, in ik weet niet
hoeveel kraakpanden. Daarna kwamen de vrijwilligers. De ngo's. Half Europa
zie ik hier voorbijlopen. En jij bent hier waarschijnlijk ook om een
graantje mee te pikken?'

De schattingen over het aantal vluchtelingen in de refugee squats lopen
uiteen van twee- tot drieduizend. Ze leven onder de radar - officieel
weten de Griekse autoriteiten van niets, verantwoordelijk minister
Mouzalas is niet te beroerd om dat zonder veel omwegen toe te geven. De
vluchtelingen stroomden van twee kanten op Exarchia toe. Eerst, begin
2016, gingen de grenzen met de rest van Europa op slot en werden de
beruchte grenskampen ontruimd. Daarop dropen veel vluchtelingen af naar
Athene. Daarna kwamen de hotspots, de met EU-geld opgezette kampen. Rond
Athene worden die gerund door de Griekse autoriteiten, lees: de politie.
Mata, een Griekse sociaal werkster: 'Die politiemannen hebben geen idee
hoe ze zo'n kamp moeten runnen. Ze leggen bij voorbeeld het eten voor de
vluchtelingen op de grond neer, waarna ze erop mogen aanvallen. En de
definitie van 'urgent medisch' wordt net zolang opgerekt tot een
diabetespatiënt in coma raakt, of als bij een zwangere vrouw het water
breekt. En af en toe dumpt de politie een overtollig groepje op het
Omoniaplein, het liefst in het donker na middernacht.'

Filantropie
Het uitgangspunt van de anarchisten was simpel: de vluchtelingen sliepen
op straat en eenderde van Athene stond leeg. Het was niet al te moeilijk
een rijtje grote panden te kraken en aan een groep vluchtelingen over te
dragen. Daarmee help je de vluchtelingen en, ook niet onbelangrijk, kweek
je solidariteit tussen anarchisten en vluchtelingen. Vrijwilligers worden
geaccepteerd, maar ngo's als Save the Children worden op afstand gehouden.
De anarchisten zien die organisaties als verlengstukken van de staat, van
het soort macht waar ze zo tegen zijn. Of zoals op een van de muren in
Exarchia is gespoten: 'Ngo's: racisten, smerissen, humanisten. 3 in 1'.
De volgende dag zit ik tegenover een man die Kastro genoemd wordt, een
Syrische activist en een bekende figuur in de Atheense
anarchistenbeweging, al zwakt hij dat meteen af: 'Vroeger was ik een
revolutionair, maar tegenwoordig zit ik op Facebook.' Hij zwaait de
scepter over de squat die ooit de 5de openbare school van Athene was. Hij
heeft de lerarenkamer tot zijn kantoor omgetoverd, waar vluchtelingen hem
doorlopend om raad komen vragen. Met zijn volle baard en zijn autoritaire
manier van praten is het duidelijk hoe Kastro aan zijn naam komt:

'Filantropie is een activiteit van de bourgeoisie, om het eigen geweten te
sussen. Wat wij hier doen is de mensen verantwoordelijkheid geven, waarmee
ze hun zelfrespect terugkrijgen. Vergeet de Griekse staat of de ngo's. Het
moet van onderop komen. Van mens tot mens.' Met zijn groene ogen kijkt hij
me strak aan: 'Soms is het gewoon te laat. De mensen hebben te veel
meegemaakt. Zijn zichzelf kwijtgeraakt. Er komen hier zelfmoordpogingen
voor.'

Kastro heeft een 'Syrisch dorp' van de grond getild. In een failliet
vakantiepark zijn tientallen Syrische gezinnen gehuisvest. Ze oogsten daar
olijven, verbouwen kikkererwten en maken kaas. 'Uit Nederland kregen we
zelfs een koe gedoneerd.' Maar ik mag niet mee om een kijkje te nemen;
alles wat ik over de locatie te horen krijg is dat het even buiten Athene
is.

In de squat van Kastro kwam het vorig jaar tot heftige discussies, omdat
de vluchtelingen meer contact met de ngo's willen hebben - met name om
betere medische zorg te krijgen. Kastro en zijn anarchisten weigerden.
Uiteindelijk werd er een compromis gevonden: de ngo's mochten alleen de
school in om de vluchtelingen te registreren voor het relocatieprogramma
van de EU.

Apparaten
Kastro zelf wil niets kwijt over de gang van zaken. Maar het conflict
staat niet op zichzelf. In een andere bekende squat, in de Notarastraat,
broeit iets soortgelijks. Ik loop er binnen bij de wekelijkse 'algemene
vergadering', geleid door de anarchisten en toegankelijk voor bewoners en
buitenstaanders.

De vergadering wordt gecoördineerd door de anarchist Lambros - kort haar,
woeste baard, vuile overall - en verloopt op een onvoorstelbaar
inefficiënte manier. Een van de principes van de anarchisten is dat
iedereen op elk moment mag zeggen wat hij of zij wil. Daarbij moet alles
onmiddellijk worden doorvertaald naar het Grieks, het Engels, het Farsi en
het Arabisch. De aanwezigen discussiëren vooral over het weren van ngo's
en journalisten. Dat wil zeggen: alleen de Griekse anarchisten en de
Europese vrijwilligers doen hun mond open. Het groepje vluchtelingen
luistert en knikt. Bijna mechanisch. Het valt van hun gezichten te lezen:
hoe komen we zo snel mogelijk weg uit Griekenland?

De vergadering spendeert uren aan de vraag wat te doen met de overtollige
medicijnen. 'En die medische spullen in de kelder, die apparaten die een
Frans ziekenhuis gedoneerd heeft?', vraagt een vrijwilliger. 'Weet iemand
bijvoorbeeld hoe dat beademingsapparaat werkt?'

Uiteindelijk valt het besluit om alles aan een medisch steunpunt op het
Exarchiaplein te doneren. En zeker niet aan Artsen zonder Grenzen.
Om de hoek staat nog een failliet hotel dat nu een squat is. In elke
tweepersoonskamer bivakkeert een vluchtelingengezin - extra matrassen op
de vloer, en elk stopcontact in gebruik voor het opladen van een mobieltje
of tablet. In iedere kamer hetzelfde verhaal: Deutschland good. Sweden
good. Een oudere Syriër heeft net het nieuws binnengekregen dat er plaats
voor hem is in Frankrijk. Dat gaat hij mooi weigeren. Francia no good.
Ondertussen klinken er vrolijke stemmen uit de kamer ernaast. Daar zitten
drie jonge Irakezen hard hun best te doen op hun eerste Zweedse woordjes.
De naam van dit hotel? Oniro. Droom.

Foute contacten
Op het centrale Omoniaplein zie je ze zitten tussen de caféterrassen:
groepjes jonge, soms heel jonge mannen, onder wie veel vluchtelingen. Op
klaarlichte dag lopen ze met je mee. 'Wil je iets roken? Of anders een
pipa?' Orale seks voor 10 euro. Als je een foto van het plein wil maken,
met daarop een of twee van de jongens, komen ze op je af gebeend en roepen
ze: 'No photos!'. Andere jongens hebben dan weer hun weg gevonden naar de
bars rond het plein, waar je ze op kunt pikken. Bars waar de clientèle
voornamelijk bestaat uit oudere Griekse mannen.

Ik praat erover met een andere vluchteling, de Marokkaanse Omar, een
intelligente jongen met een open, vriendelijk gezicht. Ik ontmoet hem in
een van de squats, waar hij portier, leraar Frans en vertaler is. Een
Marokkaan die asiel heeft gekregen - hoe is hem dat gelukt?
Hij lacht: 'Ik heb twee sterke punten: ik ben homo en atheïst.' En hij
wijst op zijn lege glas bier.

Omar probeert de jonge jongens weg te houden bij het Omoniaplein. 'Ik zie
ze Athene in komen met een lijst vol foute contacten, en in no time staan
ze zich te prostitueren op Omonia. Het kost tegenwoordig 3.000 euro om je
door een smokkelaar naar Duitsland te laten vervoeren. Vóór de Turkijedeal
was dat nog 1.000 euro. Heeft de EU toch nog wat bereikt.'
Tijdens het gesprek kijkt hij om de haverklap op zijn mobieltje. Ene
Katerina bestookt hem met appjes. 'Ik hou van mollige vrouwen zoals zij.
Ik ben eigenlijk biseksueel, begrijp je? Maar daarmee was het me niet
gelukt binnen te komen. Ik had ook het geluk dat ik Frans spreek. De tolk
die bij het intakegesprek aanwezig was zei me dat ik hard nodig was. Dus
die heeft ook flink geholpen.'

Omar is even stil: 'Wat zien wij hier in Athene? Armoede, werkloosheid en
een hoop vuilnis op straat. Geen geld, geen uitkeringen en meer dan genoeg
racisme. Ik heb toevallig een baan, maar kom over een paar maanden maar
eens terug. Moet je eens zien hoeveel van ons er dan vertrokken zijn.'
Dit hotel is alles wat ik heb. Ik dacht het te kunnen verkopen voor 10
miljoen. Dat kan ik wel vergeten nu het gekraakt is

Het kost nu 3.000 euro om je door een smokkelaar naar Duitsland te laten
vervoeren. Vóór de Turkijedeal was dat 1.000 euro. Heeft de EU toch nog
wat bereikt

Volkskrant . . . . 08-07-2017