IndyMedia - Vrij Media Centrum Nederland

Hier kun je discussieren over En het schaap loopt vol overgave naar de slachtbank.
Een stap verder: er wordt niet echt gepraat en er worden al helemaal geen beslissingen genomen. Het hoogst 'haalbare' is kennelijk een slappe slotdeclaratie, waarvan deze week bekend werd dat die eigenlijk al geschreven is – niet door de 'wereldleiders', maar door hun ambtenaren, na intensief overleg. Kortom, het is nutteloos. En ze doen er niet eens moeilijk over om dat nog in de openbaarheid te brengen ook.

De Nuclear Industry Summit daarentegen is natuurlijk wel nuttig, vanuit hun perspectief. Netwerken, deals sluiten, knowhow uitwisselen en uitstapjes maken. Daar hoor je dan ook weinig over in de media.

Maar ondanks het feit dat de NSS overduidelijk nutteloos is, wordt er een compleet totalitair systeem aan beveiliging, monitoring en repressie ontrold. Een gedeelte van het luchtruim is afgesloten, waar F16's rondlvliegen om eventuele vliegtuigen te onderscheppen. Voor de kust ligt de marine en er is afweergeschut geplaatst. Op land zijn er weer grenscontroles, een gedeelte van Den Haag is tot internationaal grondgebied verklaard en hermetisch afgesloten (hoewel, niet zo heel erg hermetisch kennelijk, want vanmiddag zijn vijftig demonstranten het terrein opgelopen met een open brief aan de wereldleiders). Op de stranden rijden tanks rond, snelwegen zijn gedeeltelijk afgesloten, een behoorlijk gebied rondom de Polderbaan op Schiphol is tot verboden gebied verklaard, boven de stad vliegen helicopters en drones – niet alleen boven de gebieden 'waar het allemaal gebeurt', maar ook boven bekende kraakpanden en vrijplaatsen. Er zijn 13.000 manschappen ingezet en in een aantal gebieden zijn preventieve identiteitscontroles, ondervragingen en fouilleringen toegestaan. In Amsterdam en Den Haag zijn locaties waar een balkon- en openraamverbod geldt. Het geheel schijnt om en nabij de 200 miljoen euro te kosten. Als het niet meer is.

Het argument is natuurlijk dat de top goed beveiligd dient te worden tegen mogelijke terroristen.

Er is in de publieke opinie wat gemopper over de kosten, maar het meeste gezeur gaat over de te verwachten verkeerschaos. En niets meer dan dat. Hier en daar een enkeling die Obama zelf een nucleaire terrorist noemt, maar daar heb je het mee gehad. Oke, op een handjevol activisten na, natuurlijk.

Die activisten worden tijdens de demonstraties – als de pers erbij is en zo - opvallend vriendelijk behandeld. Ik was bij de demonstratie van Stop de NSS gisteren. Normaal gesproken is de Haaglandse politie uitermate provocerend en intimiderend tijdens protesten. Dit keer hadden ze kennelijk de expliciete opdracht gekregen om vriendelijk te zijn. Babbeltjes, glimlachjes, knipogen, een bijzonder gemoedelijke sfeer. Zo gemoedelijk dat het verdacht was. Dit was het eerste lampje dat ging branden: waarom die overdreven vriendelijkheid? Mijn antwoord was: om de 'onvriendelijkheid' van de totalitaire controle en overmacht te compenseren en te verdoezelen.

Ik was verbaasd van de week om een artikel te lezen waarin passagiers op Schiphol stelden dat ze de extra controle eigenlijk wel prettig vinden: het gaf ze een veilig gevoel.

Dat effect kan je alleen maar creeëren als je een vriendelijk imago ophoudt. Zodra 'gewone' mensen last krijgen van repressie, zullen ze daar vraagtekens bij plaatsen. Nu merken ze weinig direct van de negatieve effecten, dus krijgen ze de illusie dat het veiliger is, zonder dat het naar wordt.

Wat was er eerder, de kip of het ei? Is de vriendelijkheid de compensatie voor de repressie, of is het allebei deel van een bewuste tactiek, waarbij beiden gecombineerd worden om te kijken hoeveel – of liever gezegd hoe weinig – moeite het kost om iedereen een dergelijk totalitair systeem op te leggen?

Met andere woorden: hoever kunnen we gaan zonder dat mensen echt gaan protesteren? Als we ze zeggen dat ze niet moeten autorijden, maar de trein moeten nemen, gehoorzamen ze dan? Als we ze wijsmaken dat we het gerechtvaardigd is om zonder aanleiding hun tassen te doorzoeken en ze te ondervragen, laten ze dat dan gebeuren?

Vanochtend, bij het protest bij de Beurs in Amsterdam – dat wel gericht was tegen de deelnemers van de Nuclear Industry Summit – was de politie weer zo vriendelijk. Ze gingen zelfs zover om hier en daar politieke uitspraken te doen (Ja, ik vind echt wel dat jullie een goed punt hebben), iets dat ze anders nooit doen als ze een demonstratie 'begeleiden'.

Het voelde niet aan als een soort van schadebeperking of compensatie. Het voelde aan als een integraal onderdeel van de tactiek.

K en ik zijn er in het begin van de middag met z'n tweeën op uit gegaan, om hier en daar actie te voeren in de vorm van een act over de NSS en nucleair terrorisme. We waren ons er allebei bewust van dat dit nog wel eens gelazer zou kunnen opleveren, met name op de stations waar we het vooral van plan waren. We zijn begonnen op de Dam. Geen probleem daar. Er was wel veel politie, die onmiddellijk even kwam informeren wat we nu precies van plan waren, maar weer was er die overdreven vriendelijkheid. 'Er zullen nu waarschijnlijk wel wat minder journalisten zijn, maar succes met de actie, dames.'

Maar toen we naar het plein voor Amsterdam CS gingen, was er ineens wel een probleem. Niet toegestaan, want 'het station is een risicozone'. (Je kan je afvragen welk risico er bedoeld wordt. Kans op terroristen? Of kans op activisten?) Anyway, het mocht niet, sterker nog, we mochten niet eens in onze kostuums het stationsplein op. We zijn teruggegaan om te overleggen en even later kregen we de eerste identiteitscontrole. En redelijk uitgebreide zelfs. Op zich was dat nog wel hilarisch, want we hebben er een act van gemaakt.

Enfin, de gegevens werden genoteerd en we konden weer vertrekken.

Zonder kostuums zijn we het station ingegaan en daar namen we de trein naar Den Haag. Dat was andere koek: mijn voorspelling dat we niet eens (ongekostumeerd) het station zouden kunnen uitlopen zonder ID-controle bleek te kloppen. Deze controle was nog uitgebreider dan de vorige. Niet alleen moesten de papieren overhandigd worden, maar we moesten ook allerlei vragen beantwoorden en de bagage werd doorzocht.

Er ging een nieuw lampje op. Dit was niet etnisch profileren, maar politiek profileren. Alleen op grond van ons uiterlijk – deze mensen komen hier om actie te voeren, niet om een middagje te shoppen – werden we er uit gehaald en gecontroleerd. In kaart gebracht, geregistreerd.

Er werd ons ook onmiddelijk te verstaan gegeven dat een act niet toegestaan was. Niet alleen op het station, nee, nergens. Dat was een demonstratie en derhalve verboden. Behalve als het een eenmansact zou zijn, maar we waren met z'n tweeën, dus was het verboden.

En toen konden we vertrekken.

Wat betreft de act: die hebben we gewoon doorgezet, maar dan als eenmansactie, met een 'observator' erbij. Maar de toon was gezet; hier was geen gemoedelijkheid te verwachten. Alleen de pure, botte repressie.

Op de terugweg ben ik puzzelstukjes aan elkaar gaan leggen. Als de NSS zelf volkomen inhoudsloos is, wat is dan het belang van het neerzetten van dit hele beveiligings- en controlepakket? Natuurlijk heeft dat nut op zich, voor de staat en de security-industrie. Het is een perfecte gelegenheid om allerlei nieuwe high-tech snufjes, technieken en tactieken te proberen. Hoe bruikbaar zijn de bestaande middelen en, daaruit voortvloeiend, welke nieuwe middelen kunnen er door de militaire industrie ontwikkeld (en verkocht!) worden?

Dat heeft, voor het heersende systeem, een veel groter 'nut' dan de hele schijnvertoning van de NSS bij elkaar.

Klopt het causale verband tussen de NSS en het totalitaire securitypakket dan nog steeds? Het wordt gebracht als: er is een summit en daarom beveiligen we de boel. Maar is dat, gezien de belangen die er bij het een en bij het ander gemoeid zijn niet een beetje naïef als we dat geloven?

Wat nou als het andersom is? Ik heb inmiddels de overtuiging dat dat het geval is. We willen een totalitair scenario uittesten, maar daar hebben we een plausibel excuus voor nodig. Dus creeën we dat excuus, in de vorm van een summit.

Kijkend naar verschillende elementen van dat totalitaire scenario zoals ik dat de afgelopen dagen (en in de aanloop hier naar toe) heb ervaren, dan denk ik dat er in feite drie dingen 'getest' en geanalyseerd worden.

De eerste is de meest voor de hand liggende. In deze testcase gaat het om materiaal (hoe werkt bestaand materiaal en welke nieuwe materialen kunnen ontwikkeld worden?), maar ook om zaken als organisatie, logistiek en communicatie. De concrete, praktische kant van repressie dus.

Wat dit gedeelte betreft, zou het weinig uitmaken in welk land de summit gehouden zou worden, want de testresultaten worden op internationaal niveau gedeeld.

Het is vergelijkbaar met de inzet van drones in landen als Afghanistan en Irak. Maar lang niet alles zou je in oorlogslanden kunnen en willen testen. Ik kan me ook voorstellen dat je een totalitair scenario in een westerse, geïndustrialiseerde samenleving wilt testen.

Dat brengt ons bij datgene wat mijns inziens de tweede testcase is: de samenleving. Het maakt weinig uit over welke materialen, technieken en tactieken je beschikt, als er, op het moment dat je ze inzet, een breed gedragen maatschappelijk protest ontstaat. Dan is de tijd nog niet rijp. Het werkt zelfs averechts, je gooit je eigen glazen in. Voordat je van een totalitair scenario een totalitaire realiteit kunt maken, zal je dus waarschijnlijk willen kunnen toetsen in hoeverre een samenleving daar klaar voor is. Het is de gehoorzaamheidstest, waar ik het al eerder over had bij de vraag of de overdreven vriendelijkheid nu compensatie is, of onlosmakelijk onderdeel van de tactiek. Wat kan je de samenleving nog relatief moeiteloos door de strot duwen? Hoe ver kunnen we gaan?

Bij die vragen speelt het wel mee waar een dergelijke testcase zich afspeelt. Ik kan me zo voorstellen dat een dergelijke testcase uitgevoerd in Spanje, waar nu massale betogingen uit elkaar worden geslagen, een heel ander resultaat geven, dan als de testcase hier in Nederland wordt opgezet. Zeg nu zelf: welk westers land is er nu beter geschikt dan Nederland, met onze gezagsgetrouwe mentaliteit? Hier, waar protesten in vergelijking met andere landen zowel kwalitatief als kwantitatief minimaal zijn, waar we geen staat en justitieapparaat nodig hebben om elkaars kop onder het maaiveld te houden. Hier, waar we geen gesloten OV poortjes nodig hebben omdat vrjiwel iedereen braaf in- en uitcheckt, ondanks het feit dat we ons daarbij scheel betalen aan OV en dat onze gegevens makkelijk te registreren en te koppelen zijn. Ja, als ik deel zou zijn van de militaire industriële top en ik zou op zoek zijn naar een westerse, geïndustrialiseerde samenleving waar ik een totalitair programma zou kunnen testen, dan zou ik zeker kiezen voor polderland-Nederland.

Als deze veronderstelling klopt, dan mogen we aannemen dat de resultaten van de gehoorzaamheidstest bijzonder positief zijn. De publieke opinie heeft zich hoegenaamd niet druk gemaakt over het represessie-arsenaal dat zich de afgelopen dagen heeft geïnstalleerd. We vonden het wel best. De tanks op het strand waren een interessante bezienswaardigheid, de grenscontroles op Schiphol voelden eigenlijk wel veilig aan en de agenten waren dusdanig vriendelijk en goedgehumeurd dat hun massale aanwezigheid niet als intimiderend of bedreigend werd ervaren door de publieke opinie.

Het systeem heeft ons dan ook, in de maanden voorafgaand aan de summit, op goedgekozen momenten 'voorbereid' op de gehoorzaamheidstest. Nieuwsitems lieten ons zien hoe de politie trainde op de Veluwe en waar de verschillende legereenheden zouden worden ingezet – puur spierballenvertoon. Door al deze propaganda werd de publieke opinie zorgvuldig gevoed in het idee dat er bijzonder veel gevaar dreigt en dat een totalitair systeem het adequate antwoord daarop is. Gerustgesteld hebben we de tanks, het afweergeschut, de ID- en bagagecontrole, de drones, de camera's en de metershoge hekken omarmd.

Is de Nederlandse samenleving klaar voor een totalitair regime? Jazeker.

Maar ik vermoed dat er nog een derde aspect getest en geanalyseerd werd: de mogelijkheden van politieke repressie. Politiek profileren, zoals dat gebeurde met de identiteitscontrole van K en mij op station Den Haag, is niets nieuws, maar het is wel een primeur dat het openlijk op straat gebeurt als er niet, zoals met de G8 in London of Blockupy, van tevoren opgeroepen is tot radicale acties. De AIVD publiceerde maanden voor de summit een rapport over links activisme, waarin de dienst waarschuwde voor harde acties vanuit 'anarcho-extremistische hoek'. In de weken voorafgaand aan de summit, werden organisaties en activisten benaderd door politie en inlichtingendiensten, vaak in hun persoonlijke leefomgeving. Helicopters vlogen al ruim voor de top voortdurend boven bekende kraakpanden en vrijplaatsen.

Was er enige concrete dreiging vanuit de activistische hoek die een dergelijke intimidatie 'rechtvaardigde'? Zonder afbreuk te willen doen al alle – uitstekend georganiseerde – acties rondom de NSS, denk ik toch dat er sprake was van disproportioneel handelen vanuit Justitie en inlichtingendiensten. Als er een gegronde reden was, dan was pro-actieve veiligheid het in ieder geval niet. Wat zijn dan wel de redenen?

Ik denk dat deze redenen in het verlengde liggen van de vraag of de Nederlandse samenleving klaar is voor een totalitair regime. In een dergelijk scenario past geen activistisch verzet en zal er duchtig ingezet worden op de bestrijding daarvan. Criminalisering – zoals in de periode voorafgaand aan de summit – en extreme controle horen daarbij. De agent op Den Haag CS had het niet duidelijker kunnen zeggen: demonstreren is hier verboden.

Criminalisering van politieke activisten draagt bij aan de zelfopgelegde gezagsgetrouwheid van de gemiddelde burger en daarmee aan het maatschappelijk draagvlak voor een totalitair regime: het schept de veronderstelling dat de activist de repressie niet aan een heersend regime, maar aan zichzelf en de eigen onfrisse, bedreigende opvattingen te danken heeft. Dat je alleen maar normaal hoeft te doen om buiten schot te blijven en dat het dan allemaal reuze meevalt. Kortom: eigen schuld, dikke bult.

Dit geldt niet alleen voor de makkelijk profileerbare 'standaard-activist' met kapuchon, sjaal, zwarte kleding en eventuele dreads. Ook de zingende vredesactivisten – inmiddels vrijwel allemaal op hogere leeftijd en wars van iedere vorm van radicalisme– werden in Den Haag door de marechaussee gearresteerd en meegenomen.

In het jaar voorafgaand aan de summit is er in de publieke media redelijk wat kritiek geweest op repressie vanuit het politie-apparaat, getuige de ophef over de moord op Rishi en de constatering dat etnische profilering bij de politie Haaglanden eerder regel dan uitzondering is. Het werd dus hoog tijd om dat imago op te poetsen, terwijl er tegelijkertijd de overduidelijke behoefte vanuit de staat is om de repressie toe te laten nemen. Een gelegenheid als de beveiliging rondom de NSS is daar perfect voor. De uitgedragen boodschap is: voor 'normale burgers' is de politie een factor die bijdraagt aan het veiligheidsgevoel, voor extremisten is de politie een uitermate repressieve factor. Het scala aan nuanceringen tussen die twee, de normale burger en de extremist, is verdwenen. Je bent de een of de ander. Kritische burgers of verantwoordelijke activisten lijken zo door de staat uit het politieke spectrum te zijn gewist. Als je mijn vriend niet bent, dan ben je mijn vijand.

De gelegenheid van de NSS was perfect om een dergelijke polarisatie uit te proberen, te testen en de resultaten te analyseren. Te perfect, voor mijn gevoel. Het versterkt mijn eerdere vermoeden, dat de NSS niet meer dan een pretext was voor deze groteske testcase.

Is deze analyse dan nieuw voor me? Nee, veel aspecten die ik hierboven beschreven heb, signaleer ik al een tijd lang.

De belangen en de invloed van de militaire industrie, de criminalisering, controle en repressie naar activisten toe en het langzaam maar zeker voorbereiden van een totalitair regime, dat is niets nieuws onder de zon. Ikzelf en menig ander waarschuwen daar al geruime tijd voor.

Wat was dan de schok in dit proces, datgene wat het, zoals ik in het begin zei, een afschuwelijk denkproces maakte? Theoretiseren over een totalitair systeem is iets anders dan aan den lijve ondervinden hoe het voelt. Het is een vervreemdende ervaring om onderwerp van politieke profilering te zijn en alleen op grond van je – vermoedelijke – politieke overtuiging gecontroleerd te worden op je identiteit, geregistreerd te worden, een verbod naar je hoofd te krijgen voordat je goed en wel iets gedaan hebt en ergens de toegang te worden ontzegd.

We hadden onze ID papieren bij ons en hebben ze braaf laten zien. Er was geen grond om ons te arresteren – daar ging het niet om, de zo verzamelde informatie is veel nuttiger dan een simpele arrestatie. We konden dan ook daarna gewoon weer door.

Maar wat als we geen papieren hadden gehad? Wat als we wel papieren hebben, maar onze gegevens voorzien zijn van een rood labeltje 'activist' wat een goed excuus zou zijn om onze bewegingsvrijheid voortdurend in te perken? Wat als het paspoort er straks niet meer toe doet, omdat het rode labeltje al gekoppeld is aan onze vingerafdrukken en biometrische gezichtsscan? (Dat is al zo, maar goed)

Ook dat zijn vragen die ik me al geruime tijd stel. Anderhalf jaar terug, toen tijdens de hongerstakingen in de detentiecentra bleek in welke mate de AIVD ons in de gaten houdt, heb ik gezegd dat de activisten van vandaag de vluchtelingen van morgen zullen zijn.

De try-out van het totalitaire scenario tijdens de NSS brengt dat akelig dichtbij en tastbaar.

Het uittesten van materiaal, technieken en tactieken kan een doel op zich zijn. Geld moet immers rollen, zeker in de militaire en security-industrie. Het ligt, gezien de ontwikkelingen van het laatste decennium, voor de hand om activisten daarvoor als 'oefenveld' te gebruiken, met als handig bij-effect dat de controle en repressie niet alleen als 'oefening' maar ook in de realiteit steeds meer toeneemt.

Het is met name de 'gehoorzaamheidstest' die me grote zorgen baart. Want daar zijn we cum laude voor geslaagd. De middelen zijn er. Een politiek kritisch geluid is bijna niet meer mogelijk. Er rest slechts nog éen drempel naar het installeren van een totalitair regime met een permanent karakter en dat is de vraag of we dat als maatschappij zouden slikken of niet. Het moge duidelijk zijn: ja, dat zouden we. Probleemloos.

We hebben er nog wel een 'plausibele reden' voor nodig, maar in de afgelopen dagen bleek ook dat die reden niet zo veel om het lijf hoeft te hebben. Het is nu enkel wachten op de gebeurtenis die een 'plausibele reden' biedt om van het oefen-scenario de keiharde waarheid te maken en in een permanent totalitair regime terecht te komen.

Dat kan van alles zijn: een mafkees die besluit om Wilders dood te schieten, een 'aanslag die nog net kon worden voorkomen' – en als er niet een duidelijke aanleiding komt, dan vermoed ik dat de Nederlandse staat de ene top na de andere gaat organiseren en dat er een moment komt waarop de 'tijdelijke maatregelen' definitief zijn geworden.

Wanneer? Ik voorspel binnen nu en vijf jaar. Maar er zal een moment zijn dat we ons realiseren dat we ongemerkt in een systeemdictatuur zijn gegleden. Het pad waarop de 'gewone burger' ongestoord mag lopen, zal steeds smaller geworden zijn. Iedere vorm van kritisch of anders-denken zal niet alleen publiekelijk verfoeid worden, maar ook gevolgd door maatregelen die het leven, anders dan binnen de kaders, onleefbaar maken. En niet alleen maar 'gevolgd': de preventieve maatregelen zullen steeds ingrijpender worden. Er gaat een moment komen dat kinderen van ouders die gelabeld zijn als activist als voorzorgsmaatregel uit huis geplaatst gaan worden, omdat is gebleken dat die kinderen voldoen aan een 'risicoprofiel' en om te voorkomen dat ze 'radicaliseren'. Er gaat een moment komen dat alleen de non-politieke kraakpanden zullen worden gedoogd, mits de bewoners alleen bestaan uit daklozen met verslavingsproblematiek, maar dat ieder autonoom kraakpand dat een poging doet om sociale en politieke activiteiten te ontwikkelen, binnen no-time met geweld ontruimd zal worden. Dat activisten het zich niet meer kunnen veroorloven om arrestatie voor een actie op de koop toe te nemen, omdat de bajestijd zich met behulp van de 'celhuur' omzet in een onbetaalbare schuld, waarvoor dan weer nieuwe bajestijd afgedwongen kan worden – een vicieuze cirkel.

Het zal het moment in tijd zijn waarop kritisch denkenden de keuze krijgen tussen breken of verdwijnen. En dan zullen wij, de activisten van nu, vluchtelingen en naamloze opgejaagde nomaden zijn geworden.

Dat moment is dichterbij dan het lijkt.