IndyMedia - Vrij Media Centrum Nederland

Hier kun je discussieren over [Vrije Markt] Wat is Klasse?.
[zie voor slides etc : www.instagram.com/devrijemarkt ]

Er zijn 2 (hoofd)klassen in het kapitalisme*:
werkers en bezitters.

Werkers moeten werken om te overleven, en bezitten geen productiemiddelen. Bezitters hebben de productiemiddelen in handen, en hoeven niet te werken om te overleven. Werkers moeten hun arbeidskracht verkopen aan de bezitters om te overleven. De bezitters verdienen geld over de arbeid die de werkers doen.

*Zie 'Wat is Kapitalisme?' van vorige week voor uitleg over de uitbuiting van werkers door kapitalisten/bezitters

- Klasse als spectrum -

Traditioneel wordt er nog een derde klasse aangeduid: de kleinbezitters. Deze mensen bezitten productiemiddelen, maar moeten nog wel werken om te overleven. Denk aan de software-ZZP'er met zijn laptop. Of de eigenaar van een kleine winkel, of die van een kroeg. Er werd vaak ook gedacht dat deze derde klasse zou uitsterven, maar dat is niet gebeurd.

Daarnaast is in veel grote bedrijven de eigenaarsfunctie van bezit van productiemiddelen en dagelijkse controle over het werk gesplitst: er zijn aandeelhouders die echt alleen maar geld vangen én bestuurders die namens hen het bedrijf runnen (en die vaak ook wel aandelen hebben).

Het lijkt beter om in plaats van drie klassen waar je duidelijk wel of duidelijk niet in zit, de 2 hoofdklassen (werkers en bezitters) als twee uiteindes op een spectrum te zien.

Aan de ene kant de werker die echt niks anders heeft om op terug te vallen, dan de werktijd die die heeft om te verkopen. De klassieke 'proletariër.' Dit 'ideaaltype' werker bestaat nauwelijks in Nederland. Dit door sociale zekerheid en historisch opgebouwde welvaart als gevolg van minder lage lonen.

(Die zijn beide het gevolg van de strijd van de arbeidersbewegingen én de daartoe ontstaande ruimte door hyperuitbuiting van werkers in andere landen. Daartegenover staat een continu project vanuit de bezitters en hun gerelateerde politici om onze positie te slopen, dat de laatste 40 jaar succes na succes boekt. Natuurlijk zonder de genoemde hyperuitbuiting aan te pakken)

Aan de andere kant de bezitter die echt niet hoeft te werken. De grootaandeelhouder die zelfs voor het rondschuiven van zijn aandelen "een mannetje" heeft, en voor het aansturen daarvan weer iemand anders.

En heel veel daar tussenin! De positie van elk individu of elke groep kan dan ook worden geanalyseerd aan de hand van de vraag: in hoeverre moet er gewerkt worden om te overleven / in hoeverre kan er geteerd worden op (de inkomsten uit) bezit?

Dit betekent niet dat het grote onderscheid werkers vs. bezitters er niet toe doet. Er zijn dan wel vele tinten grijs en een precieze grens is wat moeilijk te trekken - het gaat ook over miljarden mensen. Maar grof genomen hebben we nog steeds de mensen die moeten werken om te overleven, en de mensen die alleen maar bezitten om te overleven.

Tussen die klassen bestaan enorme belangenconflicten

- Belangenconflict 1 & 2: loon vs winst, dictatuur vs (mede)zeggenschap -

Bezittersbelang 1: Zoveel, zo lang en zo hard mogelijk werk voor zo min mogelijk loon: dat leidt tot zoveel mogelijk winst.

vs

Werkersbelang 1: Zo weinig, zo kort en zo relaxt mogelijk werk voor zoveel mogelijk loon: dan heb ik een zo leuk mogelijk leven.

Bezittersbelang 2: Een zo dictatoriaal mogelijk aangestuurd bedrijf, al dan niet met participatie van de rest in het bereiken van de van bovenaf gestelde doelen. Met de bezitter aan de top, kan die dan besluiten wat die wil zodat die zoveel mogelijk kapitaal kan vermeerderen.

vs

Werkersbelang 2: Een zo democratisch en vrij mogelijk bedrijf. Zodat elke individuele werker en de werkers gezamenlijk hun doelen kunnen nastreven, ongeacht of dat kapitaal vermeerdert of niet.

- Belangenconflict 3: organisatie op de werkvloer -

Bezittersbelang 3: Werkers moeten zo min mogelijk in staat zijn om zichzelf te organiseren op de werkvloer. Individuele werkers zijn véél makkelijker onder druk te zetten en zo nodig te ontslaan, dan een zelfgeorganiseerde groep.

De enige toegestane organisatie is die van de bezitter. Er is geen vrijheid van meningsuiting op de werkvloer - kritiek op het beleid en oproepen tot onafhankelijke werkersorganisatie moeten kunnen leiden tot ontslag.

vs

Werkersbelang 3: Werkers moeten zo goed mogelijk georganiseerd zijn op de werkvloer. Als de bezitter(s) dan mensen willen ontslaan omdat ze hun mond open trekken, lonen verlagen, er slechte omstandigheden zijn etc., dan kunnen de werkers er wat aan doen.

De bezitter is afhankelijk van werkers om winst te maken. Als de werkers gezamenlijk het werk neer leggen, dan heeft de bezitter een enorm probleem. De werkers kunnen zelfs in de aanval gaan, om betere arbeidsvoorwaarden en als onderdeel van een bredere beweging politieke vooruitgang af te dwingen. Of zelfs: de werkplekken democratiseren!

- Belangenconflict 4: verdeling vs vereniging

Bezittersbelang 4: Werkers moeten zoveel mogelijk met elkaar concurreren zodat ze zo hard mogelijk werken, en alleen samenwerken voor zover dat nodig is om het werk te doen dat de bezitters winst op levert.

Zeker wanneer werkers zich dreigen te verenigen, is het in het bezittersbelang dat zij tegen elkaar worden uitgespeeld op elke mogelijke manier. Op basis van kleur, gender, religie, seksuele voorkeur of andere basis, het doet er niet toe - zolang ze elkaar maar niet gaan vertrouwen en een verenigd front vormen.

vs

Werkersbelang 4: Om voor zichzelf op te kunnen komen en zowel persoonlijke als gemeenschappelijke belangen na te streven, is het in het belang van werkers om zich te verenigen met hun collega's.

En dat ongeacht kleur, sekse, religie, seksuele voorkeur etc.

En zo zijn er nog veel meer belangenconflicten!

- Klasse & Politiek -

Deze uiteenlopende belangen vormen een belangrijke basis voor politiek. De VVD is een klassieke partij die op komt voor de belangen van de bezitters. Ter bescherming of uitbreiding van hun dominantie steunen bezitters ook wel fascisten, vooral wanneer ze echt gevaar lopen die dominantie te verliezen.

De linkse partijen komen historisch gezien op voor de belangen van de werkers. Wanneer linkse partijen zich neerleggen bij het kapitalisme - en daarmee het bestaan van een bezittende en een werkende klasse - ontstaat er een probleem: je moet een deal sluiten met de bezitters.
Dit proces heeft er over de afgelopen 100 jaar voor gezorgd dat de top van de mainstream vakbonden en alle grote linkse partijen ook de belangen van de bezitters zijn gaan verdedigen. Ze doen dat alleen wat gematigder, en een veelgehoord argument van (mee)regerende linksen is dan ook:
"maar zonder ons was het nog veel erger geweest!"

De Vrije Markt plaatst zich voor de volle 100% achter de belangen van de werkende klasse, met het noodzakelijke anti-kapitalistische perspectief. Kort gezegd:

ALLE PRODUCTIEMIDDELEN IN HANDEN VAN DE WERKERS

(En de bezitters? Voorzover ze bereid zijn om te werken mogen ze blijven - als collega's. )

Wij verkopen producten van bedrijven die worden gerund door de werkers. Om hen te ondersteunen, om de werkerseconomie verder op te bouwen en om het idee hier te verspreiden.

- Disclaimer: je bent je klasse niet! -

Er is een veelvoorkomende fout in klassenanalyse: er van uitgaan dat klassenbelangen rechtlijnig tot uiting komen in het gedrag van de klasse als geheel, en zelfs van de individuen die er onderdeel van uit maken. Of andersom, het overduidelijke feit dat dit niet gebeurt aan te dragen als argument dat klasse niet bestaat.

Iemand is natuurlijk meer dan alleen klasse, en ook als je alle andere sociologische factoren meerekent word je daar niet door gedetermineerd. Een werker kan de meest fascistische racist zijn, en een bezitter ontzettend progressief. Bijvoorbeeld: Friedrich Engels was een bezitter. Toch ondersteunde hij Karl Marx in het uiteenzetten van een klassenanalyse die de werkers opriep zich te bevrijden van de bezitters.

We beoordelen individuen dan ook niet op basis van hun klassenpositie. En al gaan we er niet van uit dat dit massaal gaat gebeuren, roepen we toch alle bezitters op hun productiemiddelen te democratiseren en de anti-kapitalistische beweging te ondersteunen.

- zie www.vrijemarkt.org voor meer info en om producten te bestellen -