IndyMedia - Vrij Media Centrum Nederland

Dit pamflet is in eerste aanleg geschreven voor de FNV nadat wij het plan hadden opgevat een landelijke anti-racisme campagne op te zetten waar anti-semitisme een belangrijk onderdeel van zou zijn. Omdat de FNV onwetend bleek over het lot van de Joden is dit ter informatie geschreven. De onderlinge oorlog van de FNV heeft dit plan op losse schroeven gezet. Nu de terechte kritiek van mijn Joodse gabber klakkeloos naar ruis is geplaatst en linkse Joden wéér monddood worden gemaakt, publiceer ik dit pamflet hier nu zelf.

door Sjerp van Wouden
Januari 2025

Disclaimer

Dit pamflet gaat over Nederland en de relaties en omgang van Joden en links in dit land. Het onderwerp is niet het Midden-Oosten al wordt het M-O vaak aangehaald. Het doet geen afbraak aan die strijden en is niet gericht tegen de bewegingen voor vrede en diens activisten.

Over de schrijver

Sjerp van Wouden is een socialistische activist sinds 2005. Hij heeft leidende rollen gespeeld in de studentenbeweging, vluchtelingenbeweging en grassroots vakbewegingen. Hij was ook actief in anti-racistische bewegingen, en bewegingen voor vrede, waaronder in Israel/Palestina

Dit pamflet is tot stand gekomen in samenwerking met leden van de progressieve Joodse gemeenschap en is gebaseerd op vele gesprekken hierbinnen. De inhoud is voor rekening van Sjerp. Het is niet uitgegeven als onderdeel van enige beweging.

Je kan Sjerp bereiken op ik@sjerpvanwouden.nl of +31616541143

Het rijke Joodse leven

Dit pamflet gaat over de Joodse sores met links sinds 7 oktober 2023. Het gaat hier veel over anti-semitisme en negatieve zaken. Het Joodse leven is onveranderlijk rijk en breed en dat komt hier noodzakelijkerwijs niet aan bod. Wij zijn zeker meer dan slachtoffers van en strijders tegen anti-semitisme. Wil je iets lezen over hoe wij voor het overige in het leven staan kijk dan naar het Joods Manifest: https://joodsmanifest.nl

 
Liefdesverdriet

Ik maak hier op z’n Amsterdams van me hart geen moordkuil. Dat is niet alleen omdat jodenhaat an sich ons nogal hoog zit. Hier is meer aan de hand.
Niemand kan ruziën zoals geliefden, en wij voelen een pijn die hoort bij liefde, een verdriet dat je alleen voelt als je liefdespartner je vertrouwen diep heeft geschonden. Wij – progressieve Joden en Nederlands (echt) links - horen bij elkaar. Wij waren altijd samen; wij waren bij jullie oprichting tenslotte. Maar we hebben nu stevige ruzie. Wij willen weer ‘gewoon’ samen zijn, zoals het hoort. Dit pamflet is het stuk servies dat door de kamer gaat.
Wij Joden hebben een kuttijd gehad. We hebben enorme problemen. Zoals gezegd… zeker ook met links. Het is de afgelopen tijd tot onze grote verbazing duidelijk geworden dat links met onze sores en klachten vrijwel onbekend is. Hoe dan? Wat? We moesten blijkbaar maar eens flink zeggen waar het op staat, en zoals in een huwelijk een beetje knallen.
De vrouw - na lange lesten, barst ze uit in woede met haar opgebouwde frustratie en maakt de man verwijt na verwijt. Hij – zittend op de bank, bier en afstandsbediening in de hand – kijkt haar met z’n domme kop verbaasd en verbouwereerd aan; hij wist van niets. Wat een lul. De signalen en verhalen waren er heus wel al die tijd. Hij had beter moeten opletten en luisteren simpel gezegd.
Zo’n huwelijkscrisis heeft evenwel twee kanten. Dus zo eenduidig als ‘links heeft gewoon zitten slapen’ is het dus ook niet. Wij de Joden hebben ook steken laten vallen, met name onze leiders. Zij hebben ons verhaal onvoldoende verteld. Dit heeft ook z’n redenen, zoals: We zijn het dealen met anti-semitisme collectief moe. Wij waren uit het lood geslagen door de shock van de terreuraanval en de oorlog.We keken afwachtend naar de overheid en autoriteitsfiguren (met hun praatjes). Joden hebben tenslotte, zoals wel meer verdrukte minderheden, niet de gewoonte ons maatschappelijk breed te maken. In tegendeel: als vrouwen hebben wij geleerd ons klein te maken.
Laten we de olifant in de kamer ook benoemen. Dit stuk gaat niet over het Midden-Oosten. Evenwel dragen Netanyahu en co op meerdere manieren bij aan de grote verwarring over Joden en anti-semitisme. Zij gooien doelbewust Israëlisch beleid en Joden op één hoop; zij smeren hun gruweldaden aan ons hele volk af. Zij misbruiken de term anti-semitisme en instrumentaliseren het lijden van Joden. Zij zetten al decennia pro-palestijnse en/of vredesinitiatieven over de gehele breedte weg; ongeacht of die nu daadwerkelijk anti-semietisch zijn of zich eenvoudig tegen volkerenmoord en onderdrukking keren. Dit veroorzaakt een deels te begrijpen defensieve reactie bij activisten die aanleren dergelijke beschuldigingen categorisch te verwerpen. De term anti-semitisme wordt aan hevige inflatie blootgesteld.
Er is ook een meer duistere reden dat links niet zo bekend is met het wel en wee van de Joden. In het alledaagse zien wij elkaar veel minder tegenkomen dan vroeger. Het simpele alledaagse contact als buren, vrienden en collega’s is juist de manier waarop bevolkingsgroepen elkaar leren kennen en gaan begrijpen. Wij Joden zijn namelijk uitgeroeid en verdreven uit Nederland. Voor de gemiddelde Nederlander bestaan Joden tegenwoordig in de eerste plaats in de media, wij bestaan in politiek… en holocaustherdenkingen. De online bubbel- en scheldcultuur versterkt deze afstand.
Deze pijnlijke werkelijkheden en kanttekeningen moeten we onder ogen zien wanneer wij onze geliefden aanspreken. De situatie vraagt van ons Joden *Chesed*. Dat is in het Nederlands een vergevende, welmenende instelling, in het Engels kindness. Jullie hebben ons evenwel verdriet gedaan, lieve linkse vrienden. Het doet pijn. Wij zijn boos. Jullie hebben niet geluisterd naar de signalen en verhalen die er heus wel waren. Nu willen we gehoord worden.
Dus hier komt het servies. Buk.

Joodse evenementen, herdenkingen en cultuur kapen

‘Gewoon joods zijn’ is de Jood al niet gegund in normale tijden. Het is al beladen zat. Wij zijn al de rare eend in de bijt. Heden ten dagen echter is ‘gewoon Joods zijn’ nagenoeg onmogelijk. Alles, van concert tot feestdag tot herdenking, moet telkens maar weer in het geopolitieke getrokken worden. Dat gaat met woorden, met geschreeuw, met fysieke confrontaties. De voorbeelden zijn te talrijk om op te noemen. Waarom doet men dit ons aan?
Een uitgedachte politieke strategie zit er niet achter. Men wilt vaak stomweg Joden lekker frustreren. Dwars zitten. Lekker opfucken. Men wilt ‘de Joden’ terugpakken voor wat ‘wij’ die of gene zouden aandoen. Deze wraakoefeningen zouden gericht zijn tegen Israël en/of het zionisme, zo maakt men zichzelf dan wijs, in de verbeelding onderdeel van ‘de Palestijnse verzetsbeweging’. De Palestijnen schieten er geen klap mee op, onze levens worden onmogelijk gemaakt, Israëls verhaal “Joden zijn alleen hier veilig” wordt schijnbaar bevestigd.
Een sprekend voorbeeld zijn de gewelddadige verstoringen rondom herdenkingen van Joodse doden zoals die op de Dam in Amsterdam zijn georganiseerd. Er was sprake van grootschalig geweld tegen de rouwenden. De rouwenden waren mensen van zeer verschillende pluimages en overtuigingen, maar werden allen aangevallen want ‘zionisten’. Op één van de rouwenden hadden ze het specifiek voorzien. Een groep volgde hem na afloop, brak bij hem in, sloeg alles aan gort, verscheurde zijn antieke Tanach (‘oude testament’) en sloeg een schilderij met zijn grootouders in twee. Waarom wordt het Joods-zijn van deze man aangevallen, zijn religie en familie?
Ander veelzeggend voorbeeld is het uitschelden en belagen van Lenny Kuhr en haar familie. Zij is een Joodse musikant op leeftijd. Een concert van haar werd ruw verstoord met hysterisch geschreeuw, ze zou een zionist zijn, persoonlijk schuldig aan genocide. Het werd haar nagedragen dat ze haar kleinzoon had opgezocht nadat hij als dienstplichtige soldaat in Gaza in zijn buik was geschoten. Hoe kan je een oma zoiets verwijten? Hoe kan je Joden verwijten familiebanden te hebben in Israël? Natuurlijk hebben Joden banden en familie in Israël – Joden zijn daarheen verdreven, óók door Nederland.
Hoe het ook anders kan, liet Lenny zien in haar toespraak op de demonstratie tegen Jodenhaat bij het Amsterdamse stadhuis. Zij sprak zich uit tegen de Nederlandse regering, die bevolkingsgroepen tegen elkaar opzet en ‘de moslims en Arabieren’ de schuld geeft van anti-semitisme.
Een van de meest schokkende voorvallen was de kaping van de opening van het holocaustmuseum. De provocaties van de Israëlische president op die dag waren ongepast, zeker. Dat laat overlet dat de sjoah heel belangrijk is voor Joden. Dat ga ik niet verder uitleggen. Hier moet respect voor zijn. Hier moet uitermate voorzichtig mee om worden gegaan. Onder alle omstandigheden. Het is een moment voor de Joden. Dit is een hoeksteen van Joodse cultuur en leven. De komst van Herzog riep protest op, mede georganiseerd door de Joodse actiegroep Erev Rav. Dit verliep aanvankelijk uitstekend en waardig. De organisatie is de escalatie niet te verwijten.
Een waardige en respectvolle opening van het museum is de Joden niet gegunt. Het werd een aggressief geschreeuw en gejoel. Groepen drongen zich op. Men kon ‘ons’ weer even lekker dwars zitten. Aanwezige progressieve joden probeerden én én te doen: respect naar de geschiedenis, overlevenden en nabestaanden, èn tegen Herzog protesteren. Maar wij werden vertrapt. Wij werden tot tweede-rangs issue gemaakt bij de opening van het museum over de vernietiging van ons volk. Lachende derde: Netanyahu en Herzog.

Joden aanvallen op linkse evenementen

Goed voorbeeld van de aanvallen op ons als volk is de intimidatie, dreiging, gescheld etc. op de Queer en Pride demonstratie. De kwestie van de poging de vlag te verbieden van een zeker land waar veel Joden toch vandaan komen, ondanks dat eigenlijk alle andere vlaggen van alle andere landen, die zeker niet allemaal kosher zijn op hun beurt, wel nadrukkelijk welkom zijn (het is een landenvlaggenparade tenslotte), liet al vantevoren Joden weten dat hun queerheid niet het bevrijden waard is, hun mens-zijn deed er even niet toe.
‘Het (een) Joodse blok’ liep niet achter een Israelische vlag, maar een queer davids-ster. Dit is gewoon ons symbool, maar het was dan verqueerd, juist om aan te geven: wij zijn anders, hebben andere opvattingen, staan anders in het leven, met andere woorden: we zijn queer. Maar we zijn wel als Joden hier. De niet-Joodse omstanders hadden hier geen boodschap aan: iedere davidsster is fout. Iedere mogelijke verwijzing naar Israël is genocide steunen. En zo werd de hele groep, een gemêleerde groep mensen met allemaal verschllende opvattingen, collectief tot foute Joden bestempeld. Ze hebben een verschrikkelijke middag gehad.
En de bevrijding zogezegd, waar de dag om ging? De vrijheid trots te zijn wie je bent en dat ongegeneerd te mogen tonen? Niets ervan. Wat deze Joodse queers dachten, mee hadden gemaakt, hun eigen onderdrukking en vrijheidswens, daar ging het allemaal niet om. Hier is ook niet naar gevraagd. Louter omdat ze Joden zijn werden ze aangevallen.

Spugen, schelden, jouwen, slaan, schofterigheid, opjagen

De overweldigende meerderheid van de Joden heeft zijn identiteit, afkomst, taal, gebruiken, noem maar op, moeten verstoppen omdat men niet wilde dealen met deze gewelddadige kant van het racisme. Als het uiterlijk het nog weggaf beweerde men bijvoorbeeld een Portugese christen te zijn. Dit klinkt misschien wat klein en passief, maar is uitermate beschadigend.
Deze meerderheid zag wel dat de kleine minderheid die wel ‘radicaal’ een stukje stof (niet groter dan een theeschotel) op het hoofd droeg, eindeloos stront over zich heen kreeg. Deze verhalen gaan als een lopend vuurtje – we hebben dit samen meegemaakt. Iedereen kent de verhalen. Er is aan mij weinig nadrukkelijk Joods te zien, anders dan een keppeltje. Dit is waar men op aanslaat. De reden dat ik een keppeltje draag is simpel en seculier: juist omdat Joden worden aangevallen, laat ik mij zien, met als enige eis: Men heeft dit maar normaal te vinden en ik laat me niet intimideren. Dat is wat ik zeg. Niets geen geopolitiek.
Het wangedrag en straatgeweld is een heel spectrum waar ik slechts wat voorbeeld kan aanwijzen.Van simpelweg weigeren aan te kijken, langs je kijken, een hand weigeren, of negeren en niet helpen (bv in een snackbar). Er zijn die staren, al dan niet wijzend. Er zijn er die je publiekelijk aanspreken en zeggen dat ze het ongepast vinden dat je ‘juist nu’ je openlijk Joods toont. Het zien van Joodse symbolen roept schrikreacties op zoals “Wholla het is een kankerjood!” of “Oh my god het is een Jood!”.
Waar het echt akelig wordt is er het eindeloos schelden door fietsers en automobilisten in het voorbijgaan. Zo riep een fietser mij “free Palestine” toe, wat ik beantwoorde met “Helemaal mee eens!” Was ik nu een goede Jood? Neen, hij noemde mij vervolgens een Kankerjood. Soms is het zelfs een hele groep, die je verrast met “Kankerhomo, kankerflikker, free Palestine” en daarna dreigend om je heen cirkelt. Vind men het gek dat “Free Palestine”, iets wat we vroeger nota bene samen riepen, voor veel Joden een nare bijsmaak heeft gekregen? Die groepen kunnen fors zijn. Zo had ik eens 20 man tegenover me. Ik heb maar gauw bewezen een “goede” Jood te zijn.
Dit soort gebeurtenissen zijn recent gelukkig wat zeldzamer geworden maar het was anderhalf jaar lang gemiddeld twee keer per week raak. “Pro-palestijns zijn” is niet hetzelfde als anti-semitisme, het is genoeg gezegd, evenwel was er een directe correlatie tussen de intensiteit en voorvallen van deze vormen van straatgeweld en radicale ‘pro-palestijnse’ acties zoals op de UvA. Met de moderne cultuuroorlog manier van kijken wordt helaas deze werkelijkheid ofwel opgeblazen en geracialiseerd (rechts) ofwel ontkent (links) en aan beide hebben we natuurlijk als Joden helemaal niets.
De pijn is intens. De angst is groot. De solidariteit is goeddeels afwezig.

De goede/foute Jood. “Hij is een zionist!”

Wat bedoelen mensen nu precies wanneer ze tegen Joden zeggen “jij bent een goede”? Het is een term zoals men die gebruikte voor Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog. Alle Duitsers zijn fout en niet te vertrouwen behalve die paar die bewezen hebben dat ze “goed” zijn. En hoe bewijst een Jood dat hij goed is? Door braaf op te dreunen wat van hem wordt verwacht aan politieke opvattingen en loyaliteiten. Joden die niet “goed” bevonden zijn verdienen geen waardigheid, veiligheid, menselijkheid; ze mogen aangevallen worden, vernederd, verdreven. Hij is een zionist, dus hij is een racist, dus hij een fascist, hij moet zijn bek houden en/of het geluid moet verstoord en verhinderd worden.
Zeker ook bij onze linkse ‘vrienden’ worden dergelijke aantijgingen nogal eens louter gedaan omdat iemand Joods is. Al jaren actief voor een socialere wereld? Maakt het uit. Jaren ingezet voor Palestina? Maakt het uit. Joden hebben zowel in het klein als op publieke podia moeten dealen met onheuse beschuldigingen en smaad. Ik heb ook mogen lezen hoe voormalige kameraden mij, zonder enige grond, voor ‘gestoorde zionist’ uitmaakten.
De voorbeelden zijn legio. Progressieve Joden (Oy Vey in dit geval) zijn bijvoorbeeld weggejaagd uit anti-racistische samenwerkingenverbanden door bizarre beschuldigingen. Dan werd in de groep waar iedereen bij zat herhaaldelijk de beschuldiging geuit dat de afgevaardigde van het CIDI zou zijn. Ontkennen had geen zin. De Jood in kwestie zet zich nota bene gigantisch in voor Palestina en is nu op de West-oever. Maar nee, ‘CIDI’, opgerot, wegwezen. Sindsdien zaten er geen Joden meer aan tafel bij comité 21 maart. Het volgt op een hele serie merkwaardige beschuldigingen.
Acties tegen Jodenhaat (die ‘links’ ‘vergeet’ te organiseren) worden in het geheel zwartgemaakt vanwege de aanwezigheid van (veelal christelijke) zionisten, ofschoon bij de demonstratie tegen Jodenhaat bij de Stopera de Nederlandse Joden zoals het Centraal Joods Overleg, Lenny Kuhr en ja zelfs het CIDI het woord “Israël” niet noemden van het podium. De Nederlandse Joden spraken zich ook nog uit tégen het racisme waarmee de Nederlandse regering ‘anti-semitisme’ dacht te bestrijden, en namen het op voor moslims en Arabieren.
Vanwege de reële dreiging van geweld was er een enorme politiemacht op de been en was de sfeer gespannen. Tot grote droefnis stond er een groepje tegen onze demonstratie te demonstreren. De Volkskrant sprak zich ook uit tegen de demonstratie, er zouden namelijk gekke christenen komen. Anderen zeiden, in het bekende refrein, dat het simpelweg en louter een pro-Israël bijeenkomst was. En ja, er waren zionisten, er waren gereformeerden en de bijbelcitaten vlogen in het rond. Maar tenminste waren die er!
Zelfs als je je tegen het Israëlische beleid keert, dan nog kan je tot foute Jood bestempeld worden. Zo was er een demonstratie bij het Amsterdams stadhuis met eisen zoals “alle Palestijnse gevangen vrij” en “rechtvaardige vrede voor beide volkeren”. Het was een fantastische solidaire en radicale avond. Nederlandse Joodse vredesactivisten onder leiding van ‘Standing Together’, een samenwerkingsverband van Palestijnen èn Israëliërs. Die mensen hadden eerder elkaar bestreden, naar het leven gestaan, maar hadden nu ze de handen ineengeslagen voor de vrede. Veel beter dan dat wordt het toch niet? Maar nee; wij kregen de beschuldiging naar ons hoofd dat iedereen fout was, zionistisch noem maar op. Want we overtraden ‘de boycot’.
Dat links in algemene zin solidariteit met Joden tot een rechts onderwerp heeft betiteld is recht toe recht aan racisme. Het valt ook wel op waar men de aandacht aan wilt besteden. Als er een handvol bomen gekapt worden staan mensen klaar voor actie; als er in een restaurant ganzenlever geserveerd wordt staan er mensen voor de deur. Je kan het zo gek niet bedenken: overal staan wel mensen klaar voor en te demonstreren. Er is in de gehele geschiedenis nog nooit zo veel gedemonstreerd als de afgelopen 10 jaar.
Als daarentegen een volk dat al duizenden jaren onderdrukt, vervolgd en vernietigd wordt, zéker in Nederland, een golf van racisme en ellende over zich heen krijgt, dan…. ‘o nee, daar staat een zionist tussen’, ‘o nee, daar staat een christen tussen’, ‘o nee dat vind ik geen goede joden’, dus de Joden hebben pech. Waar hebben we dan precies naar geluisterd hebben al die jaren bij anti-racistische demonstraties en acties?

Eindeloos aangesproken worden op Israël en/of tot buitenlander gebombardeerd worden

Hier moet ik een niet-Joodse spiegel voorhouden, want anders gaat het toch wéér over Israel/Palestina.
Bij de lokale Chinees ga je niet de kassamedewerker lastig vallen over Tibet, Taiwan of Oeigoeren. En ofschoon mensen ‘Chinees’ (van afkomst) zijn, zijn ze toch vooral gewoon Nederlands, en we bejegenen elkaar als dusdanig, geen vragen over loyaliteit. In de American Book Center zaag je niet mensen ongevraagd en zonder aanleiding door over het inheemse land dat de VS nog altijd bezet. Een Amerikaans individu spreek je niet persoonlijk aan op de wandaden van Trump of de Vietnam-oorlog. Chinezen, Amerikanen, Spanjaarden, Turken, noem maar: vooral mensen. Individuen. En daarbij: mind your own business.
Dit geld dus niet voor Joden. En dat valt ons wel behoorlijk op. Vanwaar die ongelijkheid? Waarom moeten wij ons verantwoorden? Verantwoorden als buitenlanders aan de witte Nederlanders? Wie gaf hen het recht ons te controleren?
Eén aspect van anti-semitische ‘theorie’ is: “De Jood als binnenlandse ander”. Vijfde colonne. Tradeos Judeos. Hun onder een hoedje. Dit is klassiek, ouderwets, anti-semitisme.

Joodse verhalen, gevoelens, lijden, etc. met geopolitiek bagetalliseren

Joden zijn mensen. Daarom hebben Joden recht op respect, geluk, ‘gewoon hun leven kunnen lijden’, etc. Daarom is het verkeerd Joden als Joden lastig te vallen (zie bovenstaand) op wat voor manier dan ook. Omdat we mens zijn. Hier valt niet aan te tornen. Wie hier wel aan tornt, tornt aan onze menselijkheid en het fundament van een vrije maatschappij. Ongeacht wat er gebeurd aan gruwelijks ergens hier ver van daan.
Toch is het schering en inslag, zowel vanuit hoeken zoals de Groene Amsterdammer, De Volkskrant, als in persoonlijke kringen: familie, vrienden, politiek, collega’s noem maar op. Of het nu is dat je bespuugd en belaagd ben: “o, maar ze zijn gewoon boos op Israel”, of dat het is dat er mensen online roepen op Jodenjacht te gaan, of dat het is dat bij de moeder van de rabbi in een kibbutz Hamas door de straat loopt met machinegeweren en bij mensen aanbelt, en niet om een kopje suiker te lenen. Altijd is er weer de drogreden “Palestina”. “Ja maar Palestina”. Ja maar wij zijn ook gewoon mensen, punt uit. De voortgaande pogingen tot vernietiging van het Palestijnse volk doen daar helemaal niets aan af.
Voor veel van onze (voormalige) linkse vrienden is dat echter wel degelijk zo. Joden zijn wereldwijd de afgelopen anderhalf jaar op grote schaal vrienden kwijtgeraakt vanwege het anti-empathische gedrag van onze ex-vrienden. Als een Palestijn zelf nu “ja maar Palestina” zegt en Joods leed in Nederland bagetallisseerd, dan zou hier nog enig begrip voor opgebracht moeten worden. De meeste mensen die tornen aan onze menselijkheid zijn echter helemaal geen Palestijn, ze zijn welvarende Europeanen, ver weg van de realiteit van de westoever.

Repareer de wereld

Een rabbi heeft eens gezegd: “Je bent niet verplicht alle problemen in de wereld te verhelpen. Maar je mag ook niet ophouden het te proberen”. Misschien heb jij, gewaardeerde lezer, wel eens gehoord van de term Tikkun Olam, ‘repareer de wereld’. Alhoewel, toegegeven, nog niet ieder van ons de memo heeft ontvangen, zit het deelnemen aan de strijd voor een betere wereld zit heel diep verworteld in de Joodse cultuur. Dus wij geven niet op, wij gaan door.
Het is ook wel bittere noodzaak. De wereld staat in de fik. Problemen en gevaren stapelen zich op. Een politiek wederopgestaan uit de duisterste krochten van de geschiedenis maakt zich schrikbarend snel meester van werelddelen. En wij zijn maar… een dapper maar klein volkje, dat nogal eens aan het kortste eind trekt als het eh… enfin. Wij hebben jullie nodig, onze oude vrienden. En jullie hebben ons nodig. Wat er ook allemaal is gebeurd en hoeveel zeer er ook is: solidariteit, samenwerking en strijd moet. Het kapitalisme plaatst ons in 2025 voor genadeloze uitdagingen. Samen maken we nog een kans. Verdeeld zullen wij allen ten onder gaan.
Het is in het belang van alle progressieve krachten de ontstane pijn en trauma te behandelen. Praat met ons. Luister naar ons. Laten we ruimhartig zijn naar elkaar en onze fouten ruiterlijk toegeven. Laten we proberen te leren van elkaar. En dat proces zo vaak herhalen als noodzakelijk. Laat niemand in de illusie verkeren dat dit makkelijk gaat worden. Het wordt moeilijk, ingewikkeld en zal mogelijk lang duren. Als mensen verdienen wij deze waardigheid. Als kameraden in de strijd is het bittere noodzaak. Mijn hoop is dat het schrijven van dit pamflet een kleine aanzet hiertoe kan zijn.

Sjerp van Wouden
26 januari 2025
Amsterdam