'Zal de Duitse ambassadeur excuses maken voor de moord op Marinus van der Lubbe?'
Wanneer: 08/01/2025 - 18:36
'Zal de Duitse ambassadeur excuses maken voor de moord op Marinus van der Lubbe?' Dat is de vraag die de werkgroep 'Herdenk nazi's niet' stelt, omdat zij de ambassadeur hebben uitgenodigd om de herdenking van de onthoofding van de Nederlandse activist Marinus van der Lubbe bij te wonen. Die excuses zijn nog nooit gemaakt. De herdenking vindt plaats op vrijdag 10 januari in Leiden, op de Van der Lubbehof (16:30).
Van der Lubbe was een Leidse metselaar, communist en anarchist, geboren in 1909. Hij trok in februari 1933 vanwege zijn politieke onrust over het nazisme naar Berlijn en stichtte eind van die maand een kleine brand in het Duitse parlement, uit protest tegen de opkomst van de nazi's in Duitsland. Echter: die brand grepen Hitler en de nazi's aan om hun staatsgreep te plegen, waarna Hitler als dictator aan de macht kwam en begon met de naziterreur, de Holocaust en de Tweede Wereldoorlog.
Terugwerkende kracht
Van der Lubbe kwam voor de rechter en werd in september 1933 veroordeeld tot gevangenisstraf. In december namen de nazi's een wet aan, die de doodstraf stelde op brandstichting in overheidsgebouwen - en met terugwerkende kracht. Deze wet werd internationaal bekend als de 'Lex (wet) Van der Lubbe' (Duits: 'Verordnung des Reichspräsidenten zum Schutz von Volk und Staat'). Volgens de nazi's viel Van der Lubbe onder deze wet. Hij werd hij al op 10 januari daarna met de guillotine onthoofd in Leipzig.
Duitse Grondwet
Volgens de Duitse Grondwet van 1933 was het echter onmogelijk om deze wet in dit geval terugwerkende kracht te geven. De Geallieerde bezetters annuleerden deze wet dan ook in 1946. De Berlijnse advocaat Reinhard Hillebrand bereikte dat op 6 december 2007 het doodvonnis tegen Marinus van der Lubbe door het Duitse Grondwettelijk Hof in Karlsruhe werd opgeheven, wat tevens een rehabilitatie inhiled.
Bertold Brecht
Deze zaak werd internationaal bekend. Op Wikpedia staat zijn biografie in maar liefst 32 talen. De zaak Van der Lubbe is in de geschiedenis gekoppeld aan Hitlers opkomst en de start van diens terreur. Ook verwerkten diverse zeer bekende schrijvers Van der Lubbe in hun werk, zoals Bertold Brecht ('Der aufhaltsame Aufstieg des Arturo Ui'), en droeg de Leidse schrijver Maarten Biesheuvel zijn verhalenbundel 'In de bovenkooi' aan hem op. De beroemde Willem Elsschot schreef al vlak van de moord het gedicht 'Aan Van der Lubbe', opgedragen aan de schrijver Simon Vestdijk. Ook dit gedicht zal worden voorgedragen tijdens de herdenking.
Van der Lubbe schreef ook zelf een gedicht daags voor zijn terechtstelling. Dit zal worden voorgedragen op de herdenking a.s. vrijdag.
O arbeid
Niet de partijen, niet de stellingen,
niet de woorden, niet het zijn;
Leven of sterven, winnen of verliezen,
het is alles één;
Recht of waarheid, blijft alles hetzelfde,
zonder arbeid is er géén;
Arbeid alleen kost al dit leven,
Leven is dus arbeid alléén.