Het was een warme zomerdag,
ergens begin Juni. Mikhail liep over het zandpad richting het dorp. De rugzak drukte zwaar op zijn schouders. Vanuit de Jura helemaal komen liften, en dan het terrein afgezet worden... Zijn humeur was niet al te best.
"Moordenaar", hadden ze geroepen, toen hij de Pelmeni met ham op zijn campingbrandertje zette. "Ik ben toch niet verplicht om bij die mobiele keuken te eten?" had Mikhail gevraagd. "Verplicht is het niet," hadden ze gezegd, "maar wij zijn hier anarchisten, dus we verwachten van jou dat je je gewoon aanpast aan onze normen en cultuur. Deze plek moet veilig zijn voor iedereen, dus je doet zoals wij, of anders rot je maar op. En zure room over je dode lijken strooien gaat al helemaal niet. Wij zijn veganistisch, dus jij ook."
De awareness-groep had hem van het terrein gesmeten. Zijn spullen werden achter hem aangegooid. Verbaasd had hij nog geprobeerd om..., ach het had toch allemaal geen zin.
Hij liep door naar het einde van het zandpad, bij de rand van het dorp. Daar zat een man met een lange baard uit te puffen op zijn rugzak. Hij leek wel een beetje op een tuinkabouter. Mikhail stapte er op af. "Hallo, ik ben Mikhail," groette hij de vermoeide reiziger. "Op weg naar de camping?"
"Ook hallo, mijn naam is Pyotr," sprak de man, "en nee, die camping, daar kom ik net vandaan. Maar ik mag er niet in. Ze hebben me op de lijst gezet. Vroeger heette dat een 'zwarte' lijst, maar dat kan tegenwoordig natuurlijk niet meer. Ik heb me negatief uitgelaten over duitsers, voor de 2e wereldoorlog al. En kijk zelf hoe het met die duitsers is afgelopen."
"Ja," zei Mikhail, "eenmaal op zo'n lijst, kom je er nooit meer vanaf. Iedereen die kritiek heeft op die cancel-cultuur is meteen de volgende die zelf aan de beurt is. Dus men houd zich wel gedeist."
Ze liepen samen naar de bushalte. Aangekomen bij cafe Hulst zei Pyotr: "Kom, we gaan nog even een koffie doen, de bus komt straks pas." Ze stapten naar binnen. Aan de bar zat Ferdinand. "Hee Ferd!," zei Mikhail, ik dacht dat je van de blauwe knoop was. 'Denkende arbeiders' enzo."
"Was ik ook," zei Ferdinand, terwijl hij de bolle kop van zijn tweede glas jenever slurpte. "Zeker op de camping geweest?" suggereerde Pyotr. "Ja," zei Ferdinand. "Maar ik mag er niet in. Ze vroegen hoe dat zat met die 5 K's: Kerk, Kroeg, Kazerne, Koning, Kapitaal. Of die 'kerk' letterlijk bedoeld was als een christelijk gebouw, of dat het meer figuurlijk moest worden uitgelegd als een algemeen religeuze instelling. Dat laatste natuurlijk. Nou, en omdat een Moskee er dan ook onder valt, hebben ze me van het terrein geschopt, vanwege 'moslimofobie'."
"Ach," zei Mikhail, "trek het je niet zo aan. We zijn daar allemaal niet welkom, je bent heus de enige niet. Maar hoe zit dat dan met die jenever?"
"De laatste hoop van de arbeidersklasse zit in de fles," zei Ferdinand. "Ik heb liever Hooghoudt dan Hoogmoed."
"De bus komt zo!" riep Pyotr. Ze liepen naar buiten. Ferd bleef aan de bar hangen.
Bij de bushalte was het al een drukte van belang. "Emma!", zei Mikhail, "jij ook hier? Is Alexander niet meegekomen?" Emma leunde op haar rolkoffer, zichtbaar vermoeid. "Nee," zei ze, "Alex heeft tegenwoordig dreads in zijn haar, en hij weigert die af te knippen. Hij maakt geen schijn van kans om naar binnen te mogen. Ze selecteren daar aan de poort op wat voor soort kapsel je draagt. Zo zorgen ze ervoor dat iedereen daar naar binnen kan. Het klinkt wat tegenstrijdig, maar het heeft iets met eigendom te maken. En met erfrecht."
"Maar jij bent ook op de weg terug?" vroeg Mikhail, "Laat me raden: je kwam er niet in?"
"Nee," zei Emma, "maar dat lag niet aan hun. Ik heb een fout gemaakt. Ik vroeg bij de ingang 'verkoopt hij de kaartjes?', en dat had ik natuurlijk niet moeten doen."
"Hoezo niet?"
"Nou, ik had 'hem' als man gelezen, en dat bleek hij later ook te zijn. Maar je kunt niet zomaar op de gok iemand gaan genderen en in een hokje stoppen. Ik had dat eerst moeten vragen. 'Ga jij als wit cis-vrouwtje eerst maar eens op je privileges reflecteren' zeiden ze. En daar hebben ze natuurlijk wel een punt. Ik ga het volgend jaar gewoon opnieuw proberen. Heb veel goede dingen gehoord over dat festival, dat er mensen komen die zich op vrijheid bezinnen enzo, dat je daar nog types tegenkomt die verder kijken dan hun neus krom, euh, lang is. Nou verspreek ik me toch even, dat leek wel anti-semitisch. En ik heb zelf joodse voorouders."
"Ras is een social construct," zei Mikhail, "maar joden bashen is weer helemaal van nu. Zolang je maar met palestijnse vlaggen wappert."
"Lastig dat het tegenwoordig allemaal om hypes en trends gaat, en niet meer om inhoud," zei Emma.
"Zorg dat je volgende essay een lange lap tekst word, die flink om de essentie heendraait, maar wel met een hoop buzzwords. En dat je het zo vaag houd, dat het voor meerdere uitleg vatbaar is, dat is veiliger voor de toekomst. Je weet vandaag niet waar je morgen op afgerekend wordt."
Bus lijn 114 kwam tot stilstand. De deuren zwaaiden open. "Ik zei toch dat je een dag-retourtje had moeten nemen," zei de chauffeur, "dat is goedkoper. Ze denken allemaal dat ze naar binnen mogen, maar er zijn er maar weinig die het ook werkelijk lukt. En ik maar weer enkeltjes voor de terugreis verkopen. Dat is extra werk."
"Ik WAS binnen," zei Mikhail, "maar toen heeft de Cheka me alsnog te grazen genomen. Ik had beter op moeten letten."
De buschauffeur zuchtte eens diep. "Tsja, ik weet heus wel waar ik het over heb. Ik kan vantevoren voorspellen of iemand daar het terrein op mag. Zo moeilijk is dat niet. Je kunt het aan het uiterlijk en het taalgebruik meteen merken. Het is allemaal show."
"Hoe weet jij dat soort dingen zo goed?" vroeg Mikhail.
"Ik heb daar vroeger nog praatjes gehouden. Jo is de naam. Misschien kun je me nog herinneren, maar waarschijnlijk niet. De tijd heeft ons ingehaald. Ik was toen van plan de mensheid naar voorbij de horizon te transporteren, ja die idealen, tegenwoordig als buschauffeur lukt me dat wel."
"En laat me raden: je mag zeker tegenwoordig het terrein niet meer op?"
"Inderdaad," zei Jo, "technisch ligt mijn as op het terrein, maar de geest is vrij. En voor vrije geesten is op het terrein helaas geen plaats. Het is een andere tijd. Maar zolang ik als buschauffeur op de heenreis bij mijn passagiers al die gezichten vol enthousiasme nog zie, en zolang die bevlogenheid groter is dan op de terugreis de teleurstelling van de afgewezenen, is het voor mij de moeite waard om het te blijven doen. Maar we moeten gaan rijden, anders kom ik achter op het schema."
De deuren klapten dicht, de bus zette zich in beweging.
Aangekomen op het station van de provincie-hoofdstad stond er al een grote groep nieuwe reizigers klaar. "Allemaal naar de camping? Koop een dag-retour, dat is goedkoper." riep Jo luid. Hoe eentonig is zo'n beroep. Alle reizigers kochten een enkeltje. Als je de hoop verliest, dan heb je alles verloren...