De Coronarellen: hoe de kortzichtigheid van links tot een feestje voor fascisten leidde.
Rondom de jaarwisseling werden een aantal manifestaties tegen de coronamaatregelen georganiseerd door extreemrechts-verwante groeperingen. Nadat de escalatie van één van deze acties grootschalig werd opgepakt in de media sloeg de vlam op meerdere plaatsen in het land in de pan. Terwijl deze ,,rellen'' door heel het land verspreidde was er weinig terug te vinden van het extreemrechtse karakter wat bij de eerste acties zo dominant was.
Geen zuivere koffie
Rondom de jaarwisseling organiseerde de aan Nederlandse Volks-Unie (NVU) verwante bruinhemden Defend IJmuiden een tweetal acties waarmee ze in de eerste instantie hun steun wilden betuigen voor het racistische karikatuur zwarte Piet. Kort hierna begon de groep manifestaties te plannen die zich richtte tegen het SARS-Cov-2 vaccin en de lockdown. Beide demonstraties gingen gepaard met het afsteken van vuurwerk en werden binnen enkele minuten ontbonden door de Burgemeester van IJmuiden. Eén week later organiseerde Michel Reijinga, de initiatiefnemer achter de in rellen uitgelopen manifestaties in Amsterdam en tevens oprichter van de extreemrechtse groep Nederland in Verzet, de eerste actie op het Museumplein. Bij deze actie speelde de opvallend aanwezig Defend IJmuiden en neonazi Bouke Leendert ‘Ben’ van der Kooi een grote rol in het escaleren naar rellen. Ben werd hier terwijl hij stenen uit de grond verwijderde gefotografeerd.
De opvolgende manifestaties zagen vooral een smeltkroes van gefrustreerde jongeren, gedesillusioneerde mensen die geen geloof in de liberale rechtsstaat meer hebben, voetbalhooigans, en relatief kleinere hoeveelheden uit Qanon- & rechts-extremistische groepen. Bovenop de aan FvD verwante fringe rechts-extremistische clubs Den Haag- & Rotterdam in Verzet en eerder genoemde personen waren ook bekende neonazi Barry Kluft en rechts extremist Koos Roegholt bij de acties aanwezig. Wat echter duidelijk is, is dat een aanzienlijk aandeel van de manifestaties bestond uit een groep wiens woede over hun alsmaar verslechterende materiële omstandigheden niet als rechtsextremisten of ,,viruswappies’’ weggezet kan worden.
Politielaarzen zijn niet vegan
Het politiegeweld wat we als reactie op de rellen in Eindhoven en Amsterdam zagen legt bloot dat de staat repressie ook niet schuwt wanneer de dreiging voor de status quo aanvankelijk vanuit rechts lijkt te komen. We moeten onszelf echter niet wijsmaken dat dit een verandering betekent in de inbalans tussen de reactie op linkse en rechtse demonstraties vanuit de staat en media. Sterker nog: de apathie, goedkeuring, en zelfs bloedlust die te lezen was in reacties vanuit zowel links, rechts, en ,,het zal me allemaal wel’’ Nederland zullen enkel leiden tot de veel vrijere toepassing van dit nieuw goedgekeurd geweld richting linkse activisten. Dit terwijl acties van lobbygroepen, welke worden opgezet om instemming te fabriceren en hiermee ook geen dreiging voor de status quo vormen, nog steeds met dezelfde onverschilligheid behandeld gaan worden.
Nederlandse fetisjisering van orde kent hierin dan ook geen grenzen. Politiegeweld bij antiracisme demonstraties die vroegtijdig ontbonden worden, klimaatactivisten die hardhandig verwijderd worden van vreedzame blokkades, en activisten die bij burgerlijke ongehoorzaamheidsacties in vreemdelingendetentie worden geplaatst zullen enkel een voorproefje zijn van wat er komen gaat als we deze staatsrepressie nu wél toestaan.
Een feestje voor fascisten
Het kruitvat gevuld met blinde woede richting het overheidsbeleid en iedereen die zich er niet tegen verzet biedt fascistische organizers de perfecte groep om uit te werven. Parlementaire fascistische partij Forum voor Democratie liet er dan ook geen gras over groeien voordat ze mensen opriepen om zich verder tegen de avondklok te verzetten.
Ook Geert Wilders’ Islamofobische Partij voor de Vrijheid slingerde al snel een met dogwhistles beladen berichtje de wereld in. Hierin beloofde de PVV er ,,alles aan [te] doen om er voor te zorgen dat deze [nachtklok] niet gehandhaafd wordt.’’ Zodra er echter beelden van rellen verschenen waarop mensen van kleur te zien waren sprak de partij over het inzetten van het leger. Andere extreemrechtse en neonazi organisaties zoals Voorpost, PEGIDA, en NVU zullen ongetwijfeld ook snel aan de slag gaan met het werven van sympathisanten. Defend IJmuiden postte dat zij IJmuiden zouden beschermen tegen een geïmpliceerde dreiging van buitenaf—de Nederlandse ,,out-of-state agitators.’’ Opvallend hieraan is dat zij zichzelf onder de aanstichters van de rellen bevinden. Deze fascistische doublespeak wijst er erg op dat er nu vanuit deze groeperingen in Nederland wordt aangestuurd op hetzelfde als wat ze eerder dit jaar in Amerika probeerde: verdere repressie van de arbeiders van kleur die zich hier in steeds grotere aantallen aansloten bij de rellen. Dit vormde dan ook een keerpunt in de rellen. De eerder aanwezige voetbalhooigans, Qanon volgers, en extreem-rechtse groepen keerde zich er tegen en vormde vervolgens knokploegen die de samenwerking aangingen met de lokale politie om ,,hun steden te beschermen.’’
,,Coronawappies’’
De enorme groepen jongeren met een migratieachtergrond die in de dagen na de Museumplein actie de straten op gingen in onder andere Eindhoven, Rotterdam, en Den Haag leken vooral verenigd in de onderdrukking die zij ervaren. In een interview met ÉénVandaag spreken twee aanwezige jongeren over hun motivaties om deel te nemen. Ze verwijzen naar de toeslagenaffaire: ,,Dan zeggen ze: wij zijn het schuim der aarde. Maar de overheid heeft miljoenen gestolen van families, hebben families kapot gemaakt. Wanneer zij het doen is het legaal, want het is overheid. Wanneer wij het doen, zijn we criminelen.’’ Ook komt in het interview duidelijk naar voren dat politiegeweld richting jongeren van kleur een belangrijke rol speelt: ,,Het is deels een kat en muisspelletje waarbij sommigen wraak proberen te nemen op de politie. Want die geven te vaak onterechte boetes of straffen.’’ Verder spreken ze zich uit tegen verwoesting van supermarkten en ziekenhuizen, "Want dat zijn instellingen die er zijn om mensen te helpen."
Conclusies
Hoewel de versplintering en het gebrek aan organisatorisch talent in rechts-extremistische groepen ze nu nog hindert om grootschalig te organiseren, bieden de verslechterde materiële omstandigheden van grote groepen arbeiders en het anti-establishment karakter van de rellen de perfecte kweekvijver voor rechts-extremistische radicalisme. In dat aspect zijn de huidige manifestaties erg vergelijkbaar met de internationale Gele Hesjes beweging in 2018. De beweging die velen verbijsterd achterliet door het gebrek aan ideologische affiliatie onder de meeste deelnemers. Bovenop de aanwezigheid van zowel extreemlinkse als extreemrechtse groepen binnen de beweging. Net zoals waar in 2018 bij de Gele Hesjes beweging door links een enorm gat werd gelaten gebeurt het nu in Nederland weer met de coronamaatregelen. In beide gevallen heeft dit er toe geleid dat extreemrechts gedachtegoed vrij spel kreeg om de beweging te domineren. Het is vrij duidelijk dat oppositie tegen het autoritaire en ineffectieve coronabeleid breed gedragen wordt onder grote delen van de bevolking; het is aan linkse organizers om te zorgen dat deze splitsing tussen de linkse beweging en gedesillusioneerde arbeiders wordt gerepareerd.
Wanneer we met zorgeloosheid spreken over het opkomende fascisme moeten we het zicht op wat er op het spel staat niet verliezen. Zoals Mark Bray in zijn boek Antifa schrijft: ,,Als we het over fascisme hebben moeten we niet te ver afdwalen van het denken aan de mensen die het haar, de gouden tanden, en de schoenen verzamelden van degenen die zij uitroeiden. Wanneer we over antifascisme spreken, mogen we niet vergeten dat overleven voor velen de fysieke belichaming van antifascisme was.’’
Verder lezen:
Aanvulling “Tegen de Avondklok en Zijn Wereld…” - 1872
Corona Riots in the Netherlands: ‘’The government has stolen millions from families, they have destroyed families’’ – Riot Turtle [EN]
Ten Lessons From the Yellow Vests - Étienne Dolet [EN]