Klassejustitie in Zaanstad: apartheid in oude wijken
Wel eens gehoord van de ‘Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek’ (kortweg Wbmgp)? Zaanse inwoners met een laag inkomen of opleidingsniveau wel: op grond van artikel 9 van die wet mag je dan niet meer in een sociale huurwoning in de wijken Poelenburg en Peldersveld komen wonen.
Dit moet dus anders, vinden gemeente en woningbedrijven...
De invoer van het ‘Actieplan Poelenburg Peldersveld’ is gebaseerd op deze wet. Een van de betrokken woningbedrijven, Parteon, dat in Zaanstad menig goedkope sociale huurwoning sloopt ten gunste van dure huurwoningen en koopwoningen, liet het afgelopen maand haar huurders weten. Op hun website kun je een ‘Q&A’ downloaden waarin alles uit de doeken wordt gedaan. Daarbij: ‘je mag niet slecht bekend staan bij de politie’ (artikel 10 van die wet). De politiescreening die in het plan is opgenomen geldt uitdrukkelijk niet voor aspirant-kopers, ofwel (witte boorden) criminelen met veel geld. Zelfs onder mensen met een strafblad geldt klassejustitie.
Het plan is discriminatie op grond van inkomen en opleiding ten voeten uit. Woningbedrijf Parteon zegt van niet, want het staat in de wet dus kan het geen discriminatie zijn. Dat zegt veel over de wetten in dit land. Erger nog: feitelijk is dit nauwelijks verhuld racisme. Het is slechts een dun laagje vernis dat de schone schijn doet ophouden. In een artikel op de website Orkaan van 18 oktober 2017 stond notabene openlijk en zonder schroom het college van B&W geciteerd: “Door vrijkomende woningen anders toe te wijzen wordt de bevolkingssamenstelling van de wijken stap voor stap veranderd.” Er wonen namelijk teveel Turken, Marokkanen en ‘Overige niet-westerse allochtonen en westerse allochtonen’, zo valt er te lezen. En wie zijn in Poelenburg en Peldersveld verhoudingsgewijs de meeste huurders met dat lage inkomen en dat lage opleidingsniveau? Juist. De reeds op grond van hun afkomst gediscrimineerde vooral Turkse en Marokkaanse inwoners waarvan de kinderen een lager schooladvies krijgen en de ouders uitsluiting op de arbeidsmarkt ondervinden. En zo krijgt Stef Blok zijn zin: de wet is de facto een apartheidswet bedoeld om de buurt rijker en witter te maken ofwel, in de woorden van de gemeente Zaanstad: ‘kansrijker’. Allicht treffen de regels die voorrang geven op sociale huurwoningen niet alleen bewoners met een niet-Nederlandse achtergrond. Dan zou het racisme teveel opvallen. Maar onderscheid op klasse is verweven met onderscheid op grond van afkomst. En dus is iedere wet die onderscheid maakt op klasse ook een racistische wet.
Zelf ben ik opgegroeid in de wijk Peldersveld, de wijk die gekenmerkt wordt door de veertien verdiepingen tellende flats die je vanaf de A7 kunt zien als je in de file voor de Coentunnel (verandert die naam nou eindelijk eens?) staat. Als kind kwam ik in beide wijken. Ze liggen naast elkaar. Toen al zorgde hardnekkige vreemdelingenhaat jegens arbeidsmigranten voor verhalen als dat alle Turken vies zouden zijn en dat je in de flats waar zij woonden maar beter niet kon komen. Op die manier kreeg ik als kind in de jaren ‘70 racisme met de paplepel ingegoten.
Nu ben ik later naar Amsterdam verhuisd, maar hoe zit het eigenlijk met de mensen die er nu (nog) wonen? De Q&A van Parteon beantwoordt die vraag met een sausje van redelijkheid waar je misselijk van wordt. Want: wil je binnen de wijk verhuizen, dan wordt je op grond van je (lage) opleidingsniveau of inkomen gedwongen de buurt te verlaten waar je je jeugd hebt doorgebracht. Je wordt nog net niet direct de wijk uit gedeporteerd alleen maar omdat je er woont, maar als Parteon net als in zoveel andere oude wijken in Zaanstad besluit om je sociale huurwoning te slopen en je aldus dwingt te verhuizen, gelden de voorrangsregels wel. En zo worden alsnog huidige inwoners de wijk uitgegooid, niet omdat ze willen verhuizen, maar omdat ze moeten verhuizen. Je kunt deze ontwikkeling nu al mijlenver zien aankomen. Racisme is een stappenplan en we doen het zo onopvallend mogelijk.
Gentrificatie is staand beleid en moet Poelenburg en Peldersveld omtoveren tot de zoveelste door witte mensen overheerste yuppiewijken, vermengd met die ‘allochtonen’ die zich naar de eisen van de met racisme doordrenkte samenleving hebben gevoegd en zich een goed inkomen hebben kunnen verwerven, ofwel die zich hebben ‘ingevochten’ zoals Rutte zou zeggen. Dat is volgens Blok en Rutte de enige manier waarop een multiculturele samenleving kan slagen: met assimilatie. Loop je mee in de kapitalistische ideologie, beheerst carrière maken je leven en heb je daar alle vernederingen voor over, lever je geen kritiek op bazen of oer-Hollandse tradities, dan ben je welkom. Zo niet, dan leidt dit tot degradatie op de sociaaleconomische ladder. De staat, de gemeente, de woningcoöperatie, zij bepalen dan waar je mag wonen. Dat is wet. Dat mag.
Vraag is waar al die mensen die de wijk uitgejaagd worden of er niet eens in komen dan heen moeten. In rap tempo verdwijnen in Zaanstad net als in andere steden sociale huurwoningen door sloop. Dit is migratiebeheersing op micro niveau. Jaag de ‘kansarmen’ maar weg. Dump ze maar ergens, als het maar niet hier is. In het Actieplan Poelenburg Peldersveld staat het gewoon: men wil ‘kansarmen weren’. Het is dezelfde fascistische ideologie die vluchtelingen tegenhoudt en deporteert. In maart van dit jaar stelde Mark Harbers, bekend van deportaties van kinderen en gezinnen, nog voor om ‘arbeidsmigranten’ te ruilen voor ‘illegalen’. In Poelenburg en Peldersveld vindt de komende jaren een vergelijkbare ruil plaats.
Kapitalisme heeft racisme nodig. Het heeft wijken nodig waar je bij wijze van spreken op elke straathoek voor 5 euro een kopje koffie kunt kopen dat een dure naam heeft en waar mensen wonen die dat kunnen betalen. Het wil geen Turkse groenteboer en geen Surinaamse Toko waar je voor hetzelfde geld een zak boodschappen kan halen of een volledige maaltijd kunt eten. Dat trekt maar mensen met weinig geld aan. Het wil geen straatjochies met hiphopmuziek uit Ghettoblasters die de smeris in de maling nemen, maar wel yuppies met ateliers en hun uithangborden die hoge huren kunnen betalen. In zo’n buurt zou ik niet eens willen wonen. Maar mensen moeten ergens wonen. Aan de rand van de stad als stadsnomade dan maar? Ook dat wordt allemaal weggevaagd. Slapen onder een brug? Verboden op straffe van een boete.
Dus: willen al die ‘kansarmen’ zich alsjeblieft onzichtbaar maken en alleen tevoorschijn komen als we hun goedkope arbeidskracht nodig hebben? Zo houden we de stadse buurten schoon, wit, en vooral: kansrijk. Dank u.
Joke Kaviaar, 22 juli 2018