Stop Oppressive Stereotypes: solidariteit tegen racisme begint met besef
Waarom reageren witte mensen als door een wesp gestoken als er wordt gewezen op het racistische karakter van 'Monsieur Cannibale' in de Efteling?
Omdat ze het gevoel hebben dat ze worden aangevallen? Dat valt reuze mee. Kritiek is het, meer niet. Terechte kritiek. En nee, het is uitdrukkelijk geen 'omgekeerd racisme'. De 'pijn' wordt veroorzaakt door het wakker worden in de realisatie van eeuwenlange witte overheersing die in stand wordt gehouden door kinderen van jongsafaan bij te brengen dat de zwarte mens een simpele ziel is, of een griezel. Het is het wakker geschud worden in de rol van dader. Van voortzetter op zijn minst. En dat moet stoppen. Jij, (witte) lezer, kunt er vandaag mee stoppen.
De actiegroep SOS (Stop Opressive Stereotypes) moet zichzelf continu verklaren. Ik snap goed dat die mensen anoniem willen blijven. Je krijgt namelijk de collectieve racistische stront over je heen als je ook maar wijst. Bedreigingen, pogingen om accounts op facebook te laten verwijderen (die vaak ook lukken dankzij de eenzijdige verwijderpolitiek van wat zichzelf noemt: sociaal netwerk), politie-intimidatie... het kan niet op. Ja, het is een harde boodschap die SOS verkondigt. En het wordt tijd dat die aankomt, recht uit het hart van mensen die het zat zijn.
Het feit dat ik nog nooit een karikaturaal beeld van 'de witte mens' heb gezien, zegt genoeg. Voorzover er karikaturen van witte mensen bestaan, zijn het karikaturen van witte individuen. Een bekend politicus bijvoorbeeld. Daaraan kun je zien dat witte mensen als unieke personen en zwarte mensen als groep worden gezien. Dat is generalisering en dus racisme. En dan wijd ik nu nog niet eens uit over karikaturen van 'de jood', 'de chinees', 'de indiaan', 'de eskimo' en ga zo maar door. Punt is dat het in alle gevallen racisme is door beeldvorming.
De vraag is waarom er geen karikaturen van witte mensen bestaan. Vraag is ook waarom in het Neederlands taalgebied de witte mensen zichzelf niet 'wit' vinden, maar 'blank'. Blank als synoniem voor superieur, verschoond van elke vorm van verdenking of verwijt. Waarom gebruiken we eigenlijk de term 'blank' nog, terwijl de term 'neger' intussen door de meeste weldenkende mensen wel wordt gezien als een racistisch residu van het koloniale tijdperk dat wordt aangeduid als 'De Gouden Eeuw'? Dat woord komt nog uit de tijd dat mensen tot slaaf werden gemaakt en verhandeld. Dat woord en dat winstbejag over de ruggen van mensen hebben dit land rijk gemaakt.
De oudere generatie gebruikt het N-woord nog, omdat ze ermee opgevoed zijn. Kennelijk gaan er heel wat generaties overheen voor een besef doordringt. Dat proces kan decennia in beslag nemen. Maar zo lang hoeft het niet te duren voor de laatste bastions van diepgeworteld racisme worden geslecht. Zwarte Piet en de kookpot-kannibaal in de Efteling kunnen alvast direct worden afgeschaft. Gewoon stoppen met kinderhoofden volproppen met zogenaamd onschuldige racistische beeldvorming.
De kritiek is niet nieuw. De karikatuur in 'Sjors en Sjimmie' is al lang afgeschaft. Over Zwarte Piet hebben we het nu ook niet bepaald voor het eerst. Die discussie werd begin jaren '70 ook al gevoerd maar werd met succes de kop ingedrukt. Nu de discussie over Zwarte Piet aanhoudt, dit keer niet in de doofpot terug kan worden gestopt, is het tijd om verder te kijken, voordat witte overheersing opnieuw een vroegtijdig einde weet te maken aan het verzet. Wij, witte mensen, witte activisten, kunnen daaraan een bijdrage leveren. Door niet je kop in het zand te steken.
Wat we vooral niet moeten doen is de kritikasters afvallen. Wie zijn wij om te bepalen dat zij het anders moeten doen? Wie zijn wij om te zeggen dat zwarte mensen zich (vreedzaam) moeten laten onderdrukken? Witte mensen hebben van Martin Luther King en Nelson Mandela ook al karikaturen gemaakt zodat ze in het witte straatje passen. Zo zijn ze als helden te vereren en kan de witte zelfingenomen mens zich met hen op een voetstuk plaatsen, hen zich toeëigenen en zichzelf andermaal 'witwassen'. Witte mensen willen hen maar wat graag een vorm van principiele geweldloosheid toedichten die de huidige zwarte activisten moet pacificeren. Doen ze dat niet, dan wordt er schande geroepen, en 'omgekeerd racisme', bang als de witte mens is voor zwarte activisten die niet over zich heen laten lopen.
Witte mensen moeten ophouden met zwarte mensen voor hun eigen witte agenda in te zetten, om te pogen de zwarte activisten van nu tegen elkaar op te zetten. Vergeet niet dat Mandela zo lang gevangen heeft gezeten omdat hij weigerde in ruil voor zijn vrijheid het geweld tegen het apartheidsregime af te zweren zolang het veel gewelddadiger apartheidsregime niet werd afgeschaft. En vergeet niet dat het Martin Luther King was die zei: "a riot is the language of the unheard". Denk daaraan voor je een (wit) oordeel uitspreekt over de rellen in de Schilderswijk! Ook dat is verzet tegen racisme.
Afgelopen zondag was ik bij de Black Lives Matter rally DON'T SHOOT in Amsterdam. Aanleiding daarvoor waren de recente moorden in de VS door witte smerissen op zwarte onschuldige mensen. Maar vergeten worden ook niet de doden door racistisch politiegeweld hier in Neederland: Mitch Henriquez, Rishi Chandrikasing, Ihsan Gurz en heel veel anderen. Vergeten wordt helemaal niets meer. Verzwegen wordt helemaal niets meer. Benoemd wordt juist wel het verband tussen kapitalisme, classisisme en racisme.
Ik stond daar als witte activist en kan niet anders dan de sprekers bij DON'T SHOOT volmondig gelijk geven en het doorgeven: wij moeten ons bewust worden. We moeten ons niet tegen elkaar laten uitspelen. Wij, witte mensen, wij moeten het racisme dat als een virus in ons bloed zit en telkens poogt tot een uitbraak van ongeneeslijk racisme te komen, aanpakken. Dat begint bij willen weten. Dat begint bij niet meer zeggen dat wij 'blank' zijn. Dat begint bij het wegnemen van beeldvorming. Dat begint bij er steeds wat van zeggen als mensen om ons heen, bewust of onbewust, racisme verspreiden.
Er is een direct verband tussen doden door racistisch (politie-)geweld en beeldvorming. De (witte) mensen die zeggen dat de mensen die actie voeren tegen beeldvorming zich met belangrijker zaken moeten bezig houden, kunnen er niet verder naast zitten. “Wat kan zo'n kermisattractie nou voor kwaad?” en “Het is maar een kinderfeestje” zeggen, betekent dat je het effect van beeldvorming bagatelliseert. Wedervraag moet zijn: stel nu eens dat jij het was, met je witte velletje, die voortdurend werd bespot, vervormd en misbruikt? Wat nu als jij je steeds moest verantwoorden? Ben je wel eens bang geweest voor de politie die langs reed? Bedenk dat ook die schietende agent als kind is gehersenspoeld met beeldvorming. Die neemt die smeris vandaag mee naar zijn werk, elke dag weer.
Solidariteit begint met de realisatie dat wij, witte mensen, het privilege hebben om van het gewelddadige zwijgen weg te lopen en nergens last van te hebben, en met de enige juiste keuze: om dat juist niet te doen. Roei tegen de stroom racistische bagger in. Konfronteer de mensen om je heen. Sta zij aan zij in de strijd met hen die door het dagelijkse institutionele genormaliseerde racisme worden getroffen. Steun Black Lives Matter. Steun Stop Oppressive Stereotypes. Steun de strijd tegen Zwarte Piet. Steun de strijd tegen etnisch profileren. Het grootste geweld is het geweld van het zwijgen in het licht van onrecht en terreur. Breek die stilte. Vandaag nog.
Joke Kaviaar, 13 juli 2016