IndyMedia - Vrij Media Centrum Nederland

Hier kun je discussieren over 16 euro per dag voor gedragsexperiment van Teeven? Dat nooit! .
Wat krijg je daar in de bajes voor? Een 'kamer' van 2 bij 5 meter, waarbij inbegrepen de afgescheiden ruimte voor een wc en douche, en als je pech hebt verplicht een 'huis'genoot (of anders de kale isoleercel in een scheurhemd en niet meer dan dat), een stapelbed, en een netto loopruimte in de lengte van pak 'm beet acht stappen heen en acht stappen terug.

Maar wacht! Je krijgt natuurlijk riant loon betaald! In de bajes waar ik laatst zat, Ter Peel, was dat maar liefst 12 euro en nog wat centen voor een twintig-urige werkweek van verplicht inpak/productie werk, te verrichten ten behoeve van profiteurs van goedkope arbeid zoals de Wibra en de Action. Voor dat werk in de bajes is een speciaal bedrijf, In Made, en op de website van In Made kun je nog meer van die profiteurs vinden. Heel ideologisch verantwoord, vinden ze zelf, maar van dat werk kun je natuurlijk de celhuur niet betalen! Het is net als 'buiten', toch? Zo redeneert de gemiddelde brave burger. Je betaalt huur en je werkt (laat je uitbuiten) om de huur te betalen. Volkomen normaal, terecht, en logisch.

Dus niet. Zo reageren vandaag, 2 april, de Raad voor de Strafrechttoepassing, Teevens belangrijkste adviesorgaan, de Raad voor de Rechtspraak die rechters en OM vertegenwoordigt, en de Orde van Advocaten met niet mis te verstane kritiek op het plan. Kritiek die Teeven al voorzien had en waarop het voorstel reeds anticipeerde. Want, zo roepen de critici, gevangenen kunnen die celhuur niet verdienen in de bajes, en komen dus vrij met een schuld en dát leidt tot recidive. Geen probleem, zegt Teeven, want in de plannen voor deze wetswijziging is al voorzien in een riante afbetalingsperiode van twintig jaar, die dus twintig jaar extra straf oplevert in het gunstigste geval. Een win-win situatie! Dáár heb je wat aan als je dakloos vrijkomt, zónder inkomen en mét het stigma van ex-gedetineerde.

Toen Teeven voor de camera van RTL4 vanmiddag reageerde op de kritiek, liet hij voor het woord 'deskundigen' een minieme pauze vallen, en sprak het woord 'deskundigen' vervolgens uit op een manier die zegt "zogenaamde deskundigen". Hij zei dat hij "zijn plannen niet aanpast na de kritiek van een aantal... deskundigen.., want dat is de weg van de minste weerstand".

Nee, vooral niet toegeven, Fred! Dat geld moet er komen en dat kun je toch moeilijk bij de nu protesterende rechters, officieren van justitie en advocaten weghalen, nietwaar? En het is toch absurd dat 'de belastingbetalende burger' voor al die gevangenissen betaalt (en dus voor de mensen en bedrijven die er geld aan verdienen). Alles voor de werkgelegenheid! Net alsof mensen die in de bajes zitten geen belasting betalen. Ook zij zijn burgers, en verreweg de meesten zijn helemaal geen zware jongens of meisjes, maar pechvogels, psychiatrisch patiënten, verslaafden, mensen die een keer een 'misstap' begingen en het ongetwijfeld nooit meer zullen doen... tenminste….

Ik probeer me dit voor te stellen. Je komt vrij. Hoera! Maar waar slaap ik vannacht? Waar ga ik heen? Weken of maanden gaan eroverheen voor er wat zaken weer geregeld zijn. Als je voor die tijd al niet om wat eten of wat geld iets hebt gedaan wat niet helemaal mag volgens de wet en daardoor opnieuw in de bajes bent beland, dan wacht je zodra je weer enigzins gesettled lijkt te raken, de rekening van justitie, Ja, juist als je net een dak boven je hoofd in een opvang hebt, en misschien een beetje uitkering, en dat alles onder strenge voorwaarden en met veel controle. De deskundigen van Teeven krijgen dan gelijk, en de mensen die het doen hébben gelijk: als de samenleving mensen wil straffen en daarbovenop wil laten betalen voor die straf, dan wordt de samenleving zelf gestraft: door 'criminaliteit'.

Maar wacht, er is nog hoop, want als het aan Teeven ligt, verlaten 'de criminelen' als keurige burgers de bajes. Per 1 maart voerde Teeven namelijk ook al een wijziging door in het gevang: het systeem van promotie en degradatie, ofwel de Skinner-bajes.

De wát?!

[zie plaatje hierboven]

Ja, die moest ik ook even opzoeken. Teeven kent het ongetwijfeld en ik natuurlijk niet, want je moet er wel een zieke geest voor hebben om dit te bedenken, het gebruiken van het principe van de Skinner-box. In de psychologie heet dat ook wel: operante conditionering . Bekrachtiging en straf zijn de sleutelwoorden in een leer die wordt aangehangen door lieden die gedrag door middel van straffen en belonen willen aanleren of afleren. Feitelijk wordt je gewoon afgericht als circusdier dat kunstjes doet, en dat is ook al ziek. De persoon die hieraan wordt blootgesteld doet er niet toe, noch zijn of haar verleden, problemen, trauma's of (gebrek aan) toekomstperspectief. De mens is maakbaar, kneedbaar. Gehoorzamen zul je!

Straffen en belonen. Je bent in de bajes een muis in een hok met stroomstootjes en een voederluikje. Komt er een bewaker die zegt: “Hou je kop dicht! Anders ga je naar de iso!” dan krimpt menig gevangene al van angst ineen, want de iso, daar is hij of zij al eens geweest, of heeft erover gehoord, en om met een medegevangene in de bajes van Zwolle te spreken in 2008: "Daar wil je niet terechtkomen". Het geschreeuw van iemand die in de luchtkooi van de isolatieafdeling door leek te draaien, deed ons de haren te berge rijzen…

Niks nieuws onder de zon dus eigenlijk, maar het mechanisme wordt nu akelig ver doorgevoerd en de bajes wordt een waar heropvoedingsgesticht waarin je wordt ingedeeld aan de hand van 'groen gedrag', 'oranje gedrag', en 'rood gedrag' (ze hebben het simpel gemaakt voor die domme en kinderlijke gevangenen, zoals je begrijpt). Daar moet je dan dus ook nog voor gaan betalen. Ik heb die nieuwe wetstekst even opgezocht (in bijlage bij dit artikel). Het meest wrange vind ik nog wel de verplichte medewerking aan 're-integratie' en 'resocialisatie' die verlangd wordt van mensen die vervolgens wanneer ze buiten staan zo'n hoge rekening van justitie krijgen, dat die hele schijnvertoning sowieso bij voorbaat volkomen zinloos is. Het systeem zal zichzelf vooral in stand houden, en dat is vooral goed voor de 'werkgevers' van de gevangenen, analoog aan de profiteurs van dwangarbeid door uitkeringsgerechtigden.

Enkele voorbeelden danwel dieptepunten uit de wet:

Groen Gedrag (bijlage blz. 5):

B. Zorg en begeleiding, punt 3, sociaal functioneren:
. contact maken met gedetineerden
. meedoen met de groep

B. Zorg en begeleiding, punt 4, omgaan met hygiëne, zorg en begeleiding:
. een regelmatig dag-/nachtritme hebben
. gebruik maken van de aangeboden zorg/begeleiding

C. Re-integratie en resocialisatie, punt 6, meewerken aan re-integratie:
. maken van huiswerk wanneer dit wordt gevraagd

Hier krijgt de muis een stukje kaas voor, want "Dit gedrag is wenselijk in de inrichting en wordt gestimuleerd en beloond"

Oranje Gedrag (bijlage blz. 6):

A. Veiligheid en beveiliging, punt 1, meewerken op de afdeling:
. regels over maaltijden niet naleven
. corvee niet uitvoeren
. rondhangen

B. Zorg en begeleiding, punt 3, sociaal functioneren:
. gesloten, oneerlijk of onbetrouwbaar
. niet willen deelnemen aan gemeenschappelijke activiteiten

B. Zorg en begeleiding, punt 4, omgaan met hygiëne, zorg en begeleiding:
. niet of beperkt schoonhouden van de cel
. afwijzen van aangeboden zorg en begeleiding

C. Re-integratie en resocialisatie, punt 6, meewerken aan re-integratie:
. niet meewerken aan het opstellen en uitvoeren van de detentie en re-integratie
. betaalt openstaande boetes/vorderingen niet binnen de mogelijkheden

Nu krijgt de muis geen stukje kaas meer, want "Dit gedrag is niet wenselijk in de inrichting, het wordt ontmoedigd maar niet bestraft"

Rood Gedrag (bijlage blz. 7)

A. Veiligheid en beveiliging, punt 1, meewerken op de afdeling:
. plaatsing in meerpersoonscel weigeren
. (poging tot) vluchten
. visitatie weigeren

B. Zorg en begeleiding, punt 3, sociaal functioneren:
. gedrag vertonen dat ten koste gaat van anderen

B. Zorg en begeleiding, punt 5, middelengebruik:
. bezit/gebruik (hard)drugs, inclusief alcohol en niet-voorgeschreven medicijnen
. weigeren of manipuleren urinecontrole

Foute boel. De muis krijgt een stroomstoot die hem nog lang zal heugen, want "Dit gedrag wordt niet getolereerd in de inrichting. Het wordt ontmoedigd en kan worden gestraft."

… waarbij dat laatste in de praktijk is: Het wordt ontmoedigd (met degradatie van het 'plusregime' naar het 'basisregime') en ZAL worden gestraft (met isoleercel). Mocht de muis zich dan weer wat beter gaan gedragen, dan krijgt hij misschien na een hele tijd geen stroomstoot meer, al verwacht hij deze nog wel steeds, en misschien, heel misschien krijgt ie ooit nog weer eens een stukje kaas.

Wie nog denkt dat dit alles redelijk is en normaal, dat de bajes een hotel is waar het goed toeven is, waar het eten te vreten is en redelijkheid de norm;
Wie nog denkt dat de bajes een plek is waar mensen beter vandaan komen, werkelijk beter, en niet als afgerichte honden die totaal geen eigen initiatief meer vertonen, alleen op het commando 'zit', 'lig', of 'poot' en verder nog slechts afwachten op wat komen gaat;
Wie nog denkt dat het fatsoenlijk is om de afgerichte mens daarvoor ook nog geld af te troggelen;

...die gun ik een flinke tijd in de bajes. Niet omdat ik voorstander ben van het strafrecht. Dat werkt aantoonbaar niet om van de maatschappij een veiliger samenleving te maken, om mensen die het stempel 'crimineel' hebben gekregen ooit nog een kans in het leven te geven om iets anders te zijn dan een mechanisme dat op positieve en negatieve prikkels reageert. Nee, integendeel, het strafrecht en de bajes brengen juist het slechtste in mensen naar boven, ook in mensen die er niet eens slecht in zijn gegaan! Nee, ik gun het feitelijk niemand. Behalve om ervan te leren dat er niks van te leren valt.

Voor het betalen van die 16 euro per dag bestaat op dit moment een Tweede Kamer meerderheid en Teeven is van plan om dit door te zetten. De minachting van Teeven voor zijn eigen deskundigen, door hemzelf ingeroepen, is van hetzelfde soort minachting als dat voor mensen die in de ogen van de wet een keer een fout hebben gemaakt, en dat kan ik ook zijn, of jij, beste lezer. Het kan een ieder overkomen die inkomenszekerheid verliest, uit huis wordt gezet, aan lager wal raakt. Wat een arrogante houding voor een man die fout op fout stapelt en zelf een grote misdadiger is, groter dan de meesten die in de gevangenis zitten. Een misdadiger ja, door vluchtelingen op te sluiten, medische zorg, een dak boven hun hoofd en eten te onthouden, op te jagen met inreisverboden en ongewenstverklaringen, en door hen tot slot desnoods met intimidatie en fors geweld te deporteren, de dood in te jagen, levens kapot te maken, gezinnen, vaders en moeders en kinderen uit elkaar te rukken en dan nog doen alsof dat alles redelijk is. Ja, zo redelijk zijn ook de Skinner-bajes en de 16 euro per dag die je ervoor zou moeten neertellen.

Ik heb een voorstel: als we straks, als we in de bak zitten omdat we de rijken en de grootwinkelbedrijven wat van hun winst afnamen, omdat we huizen in gebruik namen die leeg stonden, omdat we een smeris uitscholden of een klap voor zijn bek verkochten, de arrestatie van een medemens verhinderden, ons verdedigden tegen staats- of ander repressief geweld, de brand staken in een IND kantoor, de ruiten ingooiden van een dwangarbeid centrum, of welk ander noodzakelijk 'misdrijf' dan ook uit lijfsbehoud, levensonderhoud. Of als we in de bak zitten, gewoon omdat we in praktijk brachten kapot te maken wat ons en anderen kapotmaakt... Als we dan in de bajes terechtkomen en daarvoor de rekening gepresenteerd krijgen à 16 euro per dag, dan stel ik voor dat we die rechtstreeks bij Teeven en consorten declareren, dat de rekening betaald wordt door de bedenkers, uitvoerders en profiteurs. Hun wetten, niet de onze! Hun straffen, niet de onze! Rekening retour afzender. Niet accepteren, maar ageren. Niet afleren, maar saboteren. Recidiveer!

Joke Kaviaar, 3 april 2014