|
|  |
Verslag ABC-discussieavond gevangeniswezen
AGN - 01.12.2010 01:26
* een volledig opgemaakte versie en .PDF is op de onze website te vinden: www.anarchistischegroepnijmegen.nl
Afgelopen donderdag 25 november werd er door het Anarchist Black Cross (ABC), werkgroep van de Anarchistische Groep Nijmegen (AGN), een discussieavond georganiseerd over het gevangeniswezen. Hierbij werd het gevangeniswezen zoals dat nu in Nederland kennen besproken en werd er daarna ingegaan op de zin of onzin van het gevangenissen. Met zo’n 20 mensen was het een goede start voor een ietwat nieuwe opzet.
De avond begon met een inleiding over wat het Anarchist Black Cross is en waar ABC-Nijmegen zich o.a. mee bezig houd. Daarna werd er in cijfers uiteengezet hoe het er met het gevangeniswezen in Nederland voor staat om zo een goed beeld te kunnen vormen waar we het nu eigenlijk over hebben. Vervolgens werd de documentaire the Stanford Prison Exeriment ingezet. Het Standford Prison Experiment was een twee weken durend sociaal-psychologisch onderzoek waarin (gezonde) studenten in een gevangenisomgeving werden geplaatst. Zij werden vervolgens willekeurig in twee groepen werden opgedeeld; gevangenen en bewakers. In het experiment werd onderzocht hoe verondersteld gezonde, ‘goede’ mensen, door hun omgeving, hiërarchie en ‘rol’ kunnen veranderen. Na de documentaire werd er door iemand verteld of zijn eigen ervaringen in de gevangenis en zijn kijk hierop. De avond ging daarna over in een discussie van ongeveer een uur en werd er afgesloten met een filmfragment van Pauw en Witteman over de ontvoering van Ingrid Betancourt door de FARC en de gelijkenissen tussen haar situatie en die als in gevangenissen. Al met al een goed gevuld programma. Hier onder volgt een verdere inhoudelijke samenvatting van de avond.
Eerst de cijfers
Al deze cijfers berusten op gegevens uit 2009. Bronnen zijn:
* Centraal Justitieel Incassobureau:  http://www.cjib.nl/images/jaarbericht_interactieve_DEF_tcm36-281234.pdf
* M. Boone en M. Moerings, De cellenexplosie Voorlopig gehechten, veroordeelden, vreemdelingen, jeugdigen en tbs, Justitiële verkenningen, jrg. 33, nr. 4 2007
* http://www.nrc.nl/binnenland/article1816014.ece/Veel_meer_mensen_vast_in_Nederland
Het aantal gevangenissen en het aantal gevangenen:
* Penitentiaire inrichtign (PI)
Aantal 29 – 11.682 mensen
* Detentiecentra en uitzetcentra (DC)
Aantal 7 – 7.867 mensen waarvan 1.579 langdurig
* Justitiële jeugdinrichtingen (JJI)
Aantal 11 – 1.005 jongeren
* TBS-kliniek / Forensische psychiatrische centra (FPC)
Aantal 10/12 – 2.008 mensen
In totaal zaten er in 2009 in Nederland 22.562 mensen vast in deze verschillende gevangenissen. Dit zijn er 123 per 100.000 inwoners. Daarmee staat Nederland op de tweede plaats van Europa.
Het aantal cellen is sinds 1985 verviervoudigd. In 1985 waren er nog 4.997 cellen, in 2005 waren dit er al 18.095 cellen. Deze stijging lijkt niet te maken te hebben met de stijging van de criminaliteit. Onderzoek naar toename van het aantal cellen in Nederland stelt:
“De conclusie [is] dat Nederland […] verworden is tot een land dat zijn problemen met minderheidsgroepen en probleemgroepen oplost door hen op te sluiten.”
Een overzicht van de reden van veroordeling:
* 41% – geweldsmisdrijven (exclusief zeden)
* 22% – op basis van de opium wet.
* 20% – vermogens misdrijven zonder geweld.
* 4% – zeden misdrijven
* 4% – Vernieling en openbare orde verstoring
De tijd dat gevangenen zitten:
* 72% – 1 maand tot een jaar
* 15% – 1 tot 2 jaar
* 13% – 2 tot 12 jaar
* In 2009 zaten er totaal 19 mensen voor langer dan 12 jaar vast.
De spreker
Het is lastig het hele verhaal van de spreker volledig samen te vatten. Daarom neem ik er een aantal zaken op die ik denk dat van belang waren in dit verhaal. Er werd door hem verteld over hoe een dagindeling er van een gevangene uit ziet en waar deze mee te maken krijgt.
Zo is het in de gevangenis zo dat gevangen (uiteraard) onvrijwillig vaak met meerdere mensen op één cel zitten. Dit brengt vernederende situaties met zich mee als je bedenkt dat de wc-pot zich bijvoorbeeld in de zelfde ruimte bevindt. Eveneens als het 2x per week onvrijwillig met 20 anderen moeten douchen in een open ruimte. Dit verhaal maakte veel vragen bij mensen los over hoe zaken er aan toe gaan en wat dit met je doet. Of je bijvoorbeeld bij het proces dat je doormaakt in je hoofd, begeleid wordt, wat dus niet het geval is. Dit kwam als gevolg van het verhaal dat je in de gevangenis constant geleerd wordt dat alles wat je ‘hebt’ elk moment van je afgenomen kan worden.
Voor sommigen in de gevangenis, vooral de gene die al veroordeeld waren, was er de mogelijkheid om taken op zich te nemen tegen een kleine beloning (€70,- p/m). Zij werden daarmee eigenlijk de sloofjes van de bewakers die bijvoorbeeld het eten uitdeelden etc. Hun status ten opzichte van de andere gevangenen veranderden daar, zo vertelde de spreker, wonderbaarlijk ook nog mee. Zij kregen hiermee meer status en gingen bijvoorbeeld zelfs anderen corrigeren. Persoonlijk deed dit me heel erg denken aan ‘de grijze zone’ waar Primo Levi (1919-1987) over heeft geschreven. Een situatie waar mensen op een gegeven moment, in ruil voor privileges of een betere situatie, bereid zijn zelf mee te werken aan het regime van hun en andermans onderdrukking. Belangrijk hierbij is ook de totale acceptatie van de situatie waarin deze gevangenen zich bevonden, de gevangenis en de gang van zaken daar werden voor hen een normaliteit.
Een ander belangrijk ding dat aan bot kwamen in het verhaal was dat men in de gevangenis ongelofelijk afhankelijk wordt van het systeem. De zelfstandigheid van de gevangenen wordt grotendeels ondermijnd wat enorme gevolgen heeft voor de terugval van gevangenen bij hun terugkeren in de maatschappij. De spreker had zelf dan ook in de gevangenis totaal niet het gevoel dat het doel van de gevangenis ook maar enigszins was om mensen te ‘resocialiseren’ maar vooral om te dienen als afschrikmiddel.
De discussie
De discussie begon met de vraag hoe mensen deze wilde voeren. Er waren een aantal stellingen voorbereid maar uiteindelijk kwamen er een aantal vraagstellingen vanuit het publiek. Hierop werd ingegaan. Wat is bijvoorbeeld de relatie tussen de enorme stijging van het aantal gevangenen sinds 1985 en de hoeveelheid criminaliteit die gepleegd wordt? Wat hierbij aan het licht kwam is dat er bijvoorbeeld langere straffen worden uitgedeeld waardoor mensen langer in de gevangenis zitten en daardoor dus ook de doorstroom langzamer gaat. Doordat de term criminaliteit in het huidige systeem ook sterk gekoppeld is aan de wet kan de definitie van wat criminaliteit is (of niet) daarmee sterk verschuiven en ook erg verschillen van wat wijzelf als mens rechtvaardig kunnen vinden. Sommige zaken die voorheen geaccepteerd zijn kunnen bijvoorbeeld plots strafbaar worden.
Over de functies die een gevangenis eigenlijk vervult kwam iemand met dat er eigenlijk 3 functies zijn: vergelding, resocialisatie en bescherming van de maatschappij. In de afgelopen jaren is daarbij op vergelding en beschermen van de maatschappij een steeds grotere nadruk komen te liggen, waar bijvoorbeeld in de jaren ‘70 resocialisatie nog veel aandacht kreeg. Hiermee werd toen ook nog veel geëxperimenteerd. De gevangenissen werken wel voor afschrikking en vergelding, maar ook weer niet. Een slachtoffer is bijvoorbeeld ook vaak niet gebaat bij een vergelding als de dader geen begrip heeft van de impact van zijn of haar daad en hierover spijt betoont.
Een vraag die hier op volgt is: is het aan de staat om mensen op te sluiten, en aan wie is dit dan wel? Twee punten kwamen daarbij vervolgens naar boven; 1 is dat geweld te rechtvaardigen (los of dit door de staat gebeurt of niet) en 2 wat is de staat dan eigenlijk. Want hierbij geld ook dat veel mensen op dit moment denken dat de staat een democratisch geheel is en dus dat de gevangenissen bestaan met hun mandaat en in hun belang. Hoe zou dit dan zitten in een anarchistische samenleving die wél gevangenissen zou hebben? Zou dit dan anders zijn? Is deze samenleving dan wel actief betrokken bij het reilen en zeilen van de gevangenis en de gang van zaken daarbinnen en omheen? En wat betekent het eigenlijk als het gevangeniswezen geprivatiseerd wordt dan? Doorbreekt dit ook niet het geweldsmonopolie van de staat?
Privatisering
Voor een samenleving betekent de privatisering het acceptabel vinden dat het opsluiten van mensen een winstgevende bezigheid is. Daarmee ontstaat ook de vraag of het nog wel interessant is voor de samenleving om problemen op te lossen of dat het belangrijker is dat er mensen celstraffen krijgen. Er zijn tal van voorbeelden te noemen waar er in de VS bijvoorbeeld gevangenissen geplaatst worden in de omgeving waarbij de gehele gemeenschap vervolgens afhankelijk is van het werk dat deze plek creëert. Is dat de volgende stap naar een werkelijke gevangenismaatschappij? Werkgelegenheid is een veelvuldig terugkerend argument als het gaat over de privatisering en extra plaatsing van gevangenissen. Zo heeft de SP in Zaandam bijvoorbeeld op 30 maart 2006 ingestemd met het plaatsen van ‘bajesboten’ omdat dit goed zou zijn voor de werkgelegenheid.
Conflicten in de eigen gemeenschap en een vervolg…
Tot slot werd de discussie dichter bij huis gebracht. Er werden interessante onderwerpen aangedragen die voor ons als ABC-groep in de toekomst wellicht interessant zouden zijn om meer aandacht aan te besteden. Deze lagen in de lijn van hoe we eigenlijk in onze eigen gemeenschappen, vriendenkringen etc. omgaan met onwenselijk gedrag.
Nu blijkt nog maar al te vaak dat er in onze eigen gemeenschappen ook niet adequaat wordt geregeerd op zulke problemen. En daarmee laten we soms dingen van kwaad tot erger worden. We weten niet wat we er mee moeten en gaan daarmee dan (te) vaak/snel over tot uitsluiting. Vaak worden problemen daarmee echter eigenlijk ook niet opgelost en kunnen er ook ‘oneerlijke’ situaties ontstaan. Hoe zit het bijvoorbeeld als de dader wél veel vrienden heeft in een gemeenschap. Het gebeurt in zulke situaties soms dat deze dan een hand boven het hoofd wordt gehouden etc. Het slachtoffer kan daarmee soms een dubbele klap krijgen.
Met meer aandacht voor dergelijke problemen zou misschien op de korte termijn de ABC-groep meer impact kunnen hebben op de manier waarop we dealen met problemen. Het kan daarmee bijdragen aan een gezonde cultuur die meer aandacht heeft voor conflicten en de bespreekbaarheid daarvan. Conflictbemiddeling is hierbij een veelbesproken woord.
** Anarchistische Groep Nijmegen (AGN) **
www.anarchistischegroepnijmegen.nl
** Anarchist Black Cross Nijmegen **
abcnijmegen.wordpress.com
 Website: http://www.anarchistischegroepnijmegen.nl
|
| Lees meer over: anti-fascisme / racisme antimilitarisme globalisering kunst, cultuur en muziek media vrijheid, repressie & mensenrechten | | aanvullingen | |
