|
|  |
Russische bezuinigingen en aanscherping repressie
Bas van der Plas - 28.07.2010 09:43
Met de te verwachten sociale onrust rond de bezuinigingen op allerlei sociale voorzieningen in Rusland heeft het Russische parlement maar vast de bevoegdheden van de FSB, het staats repressie apparaat, flink uitgebreid.
Russische regering en het begrotingstekort
FSB krijgt meer volmachten tegen te verwachten sociale onrust
In de afgelopen maanden heeft een groot aantal regeringen van Europese landen -Groot-Brittannië, Duitsland, Griekenland, Spanje, Italië, Hongarije, de Tsjechische Republiek en anderen- plannen bekendgemaakt om in de overheidsuitgaven drastisch te bezuinigen op de sociale programma's en de openbare infrastructuur. Rusland heeft nu duidelijk gemaakt dat zij voornemens is om in dezelfde richting te gaan korten, onder het mom van "modernisering" van de economie en toenemende "efficiency."
In de laatste weken van juni 2010 heeft de Russische regering plannen aangekondigd om de federale tekorten met de helft te verlagen in 2013, een maatregel die drastische bezuinigingen op de overheidsuitgaven ten gevolge zal hebben. Hoewel het Kremlin nog geen informatie heeft gegeven over het volledige pakket aan bezuinigingsmaatregelen zijn er wel een aantal suggesties gedaan. Zo opperde eind juni Minister van Financiën Alexei Koedrin een voorgestelde verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd met vijf jaar. In de huidige maatschappelijke situatie in de Russische Federatie zou dit betekenen dat de gemiddelde Russische man geen pensioen krijgt, omdat de kans dat hij kan overleven tot de pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar statistisch gering is. Voor Russische mannen is de gemiddelde levensverwachting momenteel slechts 59 jaar.
stimuleringsmaatregelen
President Dmitri Medvedev verklaarde dat de regering met nieuw fiscaal beleid een einde wil maken aan de inzet van maatregelen om de Russische economie te stimuleren in het kader van een anti-crisisbeleid. Van alle G20-landen was het percentage van het bruto binnenlands product (BBP), dat Rusland uitgaf aan 'anti-crisis maatregelen' het hoogste. De stimuleringsmaatregelen bleken vooral terecht te komen bij de oligarchen die de Russische economie toch al domineren. In 2009, gaf het Kremlin, volgens officiële schattingen, in totaal bijna 35 miljard euro aan garanties aan grote bedrijven met nauwe banden met de staat. Maar volgens sommige onafhankelijke deskundigen zou het werkelijke bedrag dichter bij de 125 miljard euro liggen. Uit tal van bronnen die het afgelopen jaar bekend werden is duidelijk geworden dat met name de Russische oligarchen rijkelijk geprofiteerd hebben van de stimuleringsprogramma's van de Russische regering.
Een deel van de "anti-crisis" geld werd ook gebruikt om de werkgelegenheid te subsidiëren, ter voorkomen van een scherpe opleving van de achterstallige lonen en massaontslagen. Tegelijkertijd verhoogde de regering, op instigatie van premier Vladimir Poetin, in 2008 en 2009 de pensioenen met respectievelijk 18 en 11 procent. Dit bracht de gemiddelde maandelijkse pensioenuitkering in Rusland tot de armoede-niveau van ongeveer 200 euro per maand.
Schuldenlast
Als gevolg van de economische crisis en de stimuleringsmaatregelen zal het reservefonds van zo'n 550 miljard euro, dat door de Russische regering werd opgebouwd uit de oliewinsten, tegen het einde van dit jaar uitgeput zijn. In zijn toespraak van 29 juni over de overheidsbegroting was president Medvedev nog vol lof over de reddingsoperatie maatregelen voor het helpen behouden van 'macro-economische' en 'sociale stabiliteit', maar liet tegelijkertijd weten dat ze financieel onhoudbaar waren geworden. Bij het aankondigen van de noodzaak van bezuinigingen gaf Medvedev een rechtstreeks verband tussen de maatregelen van Rusland en de verklaringen over het bezuinigingsbeleid van de eind juni 2010 in Toronto gehouden economische top van de G20. “Vermindering van de tekorten”, zo merkte hij op, “is het doel dat alle G20-landen, alle ontwikkelde economieën, voor zichzelf gesteld hebben."
De inspanningen om het federale tekort van Rusland, dat momenteel 5,9 procent van het BBP bedraagt, te bedwingen gaan samen met een toenemende bezorgdheid over het niveau van de schuldenlast. Dit jaar is de regering voornemens de financiering van de begroting rond te krijgen door het opnemen van de circa 40 miljard euro die nog over is van het reservefonds en het aangaan van leningen voor een bedrag van ongeveer 25 miljard euro. Volgens Sergej Aleksasjenko, voormalig onder-minister van financiën en ex-directielid van de Centrale Bank, zal Rusland, zelfs indien het federale begrotingstekort in 2013 is teruggebracht tot 3 % van het BBP, nog steeds in een schuldenlast zitten. En hij gaf als zijn opinie dat zelfs in het beste scenario Rusland door het begrotingstekort problemen zal ondervinden die vergelijkbaar zijn met die van Griekenland en Spanje. Ook sprak hij sceptisch over de uitspraak van de Russische regering dat de officiële cijfers een terugkeer laten zien van de industriële productie naar het pre-crisis niveaus, dat wordt geroemd als een teken dat de economie zich herstelt. Hiermee sloot hij zich aan bij andere internationale investeerders die kritisch zijn over de verklaringen dat de Russische economie weer gezond zou zijn.
Pensioenkosten
Het Kremlin en andere analisten wijten een groot deel van de schuld en de verslechterende budgettaire situatie van Rusland aan de explosief stijgende pensioenkosten. Bijna de helft van het federale tekort van 80 miljard dollar voor 2010 komt door de tekorten in het pensioenstelsel, dat al jaren te weinig geld kreeg. Op een totale bevolking van ongeveer 140 miljoen mensen, krijgen er bijna 40 miljoen een pensioen als gevolg van ouderdom of invaliditeit. Terwijl premier Poetin probeerde zijn populariteit te vergroten door het toezeggen van verhogingen van de pensioenuitkeringen in 2008 en 2009, werd er niets gedaan om een adequate financiering van het pensioenstelsel veilig te stellen. Het uiteindelijke effect van zijn veelgeprezen belangenbehartiging voor de ouderen is financiële soberheid. Nu dringt Minister van Financiën Koedrin erop aan dat de enig mogelijke manier om de financiering van pensioenen vol te blijven houden is om de pensioengerechtigde leeftijd te verhogen voor mannen tot 65 en voor vrouwen tot 60 jaar. Op dit moment is de gemiddelde pensioenleeftijd in Rusland 54 jaar voor mannen en 52 jaar voor vrouwen, omdat zo'n 30 procent van de beroepsbevolking onder beroepscategorieën valt die in aanmerking komen voor vervroegde uittreding (zwaar werk in de poolcirkel, leger, mijnwerkers, enzovoort). Sommige economen pleiten nu voor het afschaffen van deze bijzondere categorieën en het vergroten van het aantal jaren dat een persoon moet werken voordat hij in aanmerking komt voor een pensioen. Ze stellen ook voor om het werken door een gepensioneerde illegaal te maken wanneer hij of zij een pensioenuitkering ontvangt. Momenteel is 30 procent van de Russische bevolking na de pensioengerechtigde leeftijd nog actief op de arbeidsmarkt omdat ze niet kunnen overleven van het pensioen wat de overheid biedt. Bedelende grootmoeders in de straten zijn een algemeen beeld in de Russische steden.
kwetsbaarheid
Het doel van de voorgestelde veranderingen in het Russische pensioenstelsel is om voor eens en voor altijd de overblijfselen van de 'welvaartsstaat' uit het Sovjet-tijdperk op te heffen. Koedrin's voorstel heeft aanzienlijke steun binnen de heersende elite. Terwijl Medvedev en Poetin niet expliciet hebben ingestemd met de wijzigingen in het pensioenstelsel, zij hebben ook oog voor hun populariteit, verwelkomen zij het programma van de Minister van Financiën voor de fiscale soberheid. "We hebben een zeer verantwoordelijke en standvastige begroting nodig", verklaarde Poetin. "We kunnen niet meer uitgeven dan we verdienen." En natuurlijk is de terughoudendheid over de kwestie van de pensioengerechtigde leeftijd gebaseerd op politieke berekeningen in de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2012. Openlijke ondersteuning van een beleid dat op grote schaal protesten zal uitlokken onder de bevolking is geen middel voor herverkiezing.
En inderdaad heeft het voorstel van Koedrin tot bezorgdheid geleid bij delen van de overheid wegens de te verwachten explosieve gevolgen. Een verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd in Rusland zal in de hele economie doorklinken en de kwetsbaarheid van het sociale systeem laten zien.
Na te hebben opgemerkt dat 40 procent van de mannelijke bevolking niet levend de huidige pensioengerechtigde leeftijd bereikt, vertelde het hoofd van het Centrum voor Sociaal Beleid aan de Russische Academie van Wetenschappen, Evgeny Gontmakher, aan de krant Novie Izvestiia op 15 juli, "Vrouwen, die momenteel met pensioen gaan op de leeftijd van 55 jaar en niet meer werken, zorgen voor hun kleinkinderen en bejaarde ouders. Dit betekent dat de overheidspensioenen een effectieve financiering zijn voor het gebrek aan kleuterscholen en verpleeghuizen." Wanneer deze vrouwen weer zouden worden gedwongen beschikbaar te zijn op de arbeidsmarkt, zou dat een crisis voor de werkende ouders gaan betekenen. Bovendien zou deze verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd ook een aanzienlijke verhoging van het aantal werkzoekenden betekenen, met als gevolg werkloosheid en een verlaging van de lonen.
Behalve de voorgestelde hervormingen in het pensioenstelsel heeft het Kremlin als bezuinigingsmaatregelen ook voorgesteld om het aantal federale ambtenaren te verminderen met 20 procent en over te gaan tot de verkoop van staatseigendommen. Tijdens de economische crisis heeft de regering tal falende ondernemingen overgenomen. Het doel is om deze nu weer terug te brengen naar het particuliere bedrijfsleven.
Verlaging levensstandaard
In recente (door de overheid gecontroleerde) televisie-uitzendingen hebben zowel Medvedev als Poetin erop aangedrongen dat de regering de federale tekort in het budget terug zal brengen, terwijl ze tegelijkertijd vol bleven houden dat de uitgaven voor sociale rechten en openbare diensten zullen worden gehandhaafd, en zelfs zullen worden verhoogd. Veel economen hebben opgemerkt dat dit niet overeen komt met de aangegeven begrotingssituatie van de overheid. De opmerkingen van Medvedev en Poetin moeten dan ook als populisme worden beschouwd.
Over de exacte uitwerking van de bezuinigingsmaatregelen in de praktijk wordt nog steeds gestreden binnen de hoogste kringen van de Russische heersende elite. Het Kremlin is verdeeld over de vraag hoe de regering de verwachte middelen moet inschatten en berekenen. Poetin dringt erop aan dat de begroting moet worden gebaseerd op een prognose van de olieprijs van $ 75 per vat, terwijl minister van financiën Koedrin -die bekend staat als een fiscale havik en een naaste bondgenoot van president Medvedev-, betoogt dat dit minder dan $ 70 moet zijn.
Alle fracties van de Russische heersende elite zijn het er echter over eens dat men zich moet inzetten om door een aanzienlijke verlaging van de levensstandaard van de bevolking de economie weer tot bloei en de federale begroting weer sluitend gemaakt moet worden. Verder is men het er over eens dat in een dergelijke situatie de overheid in toenemende mate in conflict zal komen met de bevolking. In de afgelopen twee jaar is Rusland al getuige geweest van gewelddadige protesten door mijnwerkers en werknemers in aftakelende industriegebieden, die demonstreerden tegen gevaarlijke werkomstandigheden, lage lonen, en de deplorabele sociale omstandigheden.
De recentelijk aangenomen wetgeving in de Russische Doema die een uitbreiding voorziet van de bevoegdheden van de FSB, de staatsveiligheidsdienst, is veelzeggend in dat opzicht. De FSB zal binnenkort worden uitgerust met het recht om waarschuwingen te geven aan iedereen die zij ervan verdenkt dat men op het punt staat van het plegen van een misdrijf. Ondanks de officiële verklaringen dat dergelijke maatregelen zijn gericht tegen terroristische extremisten, zijn ze gericht tegen de Russische bevolking, in afwachting van massale sociale onrust.
 E-Mail: insudok@yandex.ru  Website: http://www.insudok.nl
|
| aanvullingen | |
