|
|  |
Jannes en Jitske van de DT&V
Luca Voorhorst - 18.04.2010 17:17
- of de banaliteit van het kwaad -
Jannes en Jitske werken als zogenaamde regievoerders bij de Dienst Terugkeer en Vertrek; zij moeten ervoor zorgen dat 'ongewenste vreemdelingen' daadwerkelijk Nederland verlaten. Ze worden geportreteerd in het NRC Weekblad van 10 april jl en daarbij gepresenteerd als een soort tegenpolen binnen deze instantie.
Jannes, die voorheen werkte bij de IND, is het no nonsense-type. Hij is “duidelijk en eerlijk”, zegt vaak: “Waar een wil is, is een weg terug” en “voor wie niet weg wil, ben ik meedogenloos.” Alles in zijn werk is erop gericht zo snel mogelijk zoveel mogelijk mensen het land uit te krijgen. Hij geeft 'meewerkende' vreemdelingen een klein bedrag als oprotpremie (“het laatste zetje”) en op wie niet meewerkt stuurt hij de Vreemdelingenpolitie af. Jannes is kortzichtig en racistisch: “Als je een Somaliër in een schuur zet en elke dag een emmer voer naar binnen gooit, is hij bij wijze van spreken al tevreden. Die krijg je moeilijk weg.” Waarom dat zo is, interesseert hem niet.
Jitske staat knuffelend met een geitje op de foto. Ze durft op verjaardagsfeestjes niet ronduit te zeggen wat voor werk ze doet. Ze neemt ruim de tijd om “iemand humaan weg te zetten”, want ze jaagt niet op vreemdelingen: “We hebben wel met mensen te maken.” Ze overschrijdt desnoods de officiële vertrektermijn van 28 dagen. “Burgerlijke ongehoorzaamheid”, noemt ze dat. Toch houdt het ook voor haar op een bepaald moment wel op: “Als iemand niet wil meewerken en zich niet aan afspraken houdt, ben ik er klaar mee. Dan vraag ik de Vreemdelingenpolitie hem in bewaring te stellen en draag ik zijn dossier over.”
Kortom: hele andere types, maar uiteindelijk hebben ze wel hetzelfde doel met hun werk. Zijn er ook nog andere overeenkomsten? Ja, beiden zien ze zichzelf vooral 'gewoon' als uitvoerders van het beleid. Zelf beslissen ze niet en aan beslissingen van anderen twijfelen ze niet wanneer ze die ten uitvoer moeten brengen. “Jannes denkt niet snel dat het oneerlijk is dat iemand terug moet. Dat is immers door een ander beslist. Jannes voert het besluit alleen uit.” En Jitske zegt over een vreemdeling die ze weg moet krijgen: “Als mens begrijp ik wel dat hij niet terugwil. [...] Maar uiteindelijk moet ik de knoop doorhakken als ambtenaar. En als hij zijn reispapier heeft gekregen en hij vertrekt niet uit eigen beweging, dan gaat hij met de sterke arm. Zo is het beleid.”
De Amerikaans-Duitse filosofe Hannah Arendt schreef een beroemd boek over de 'banaliteit van het kwaad'. Daarin toonde ze aan dat veel verschrikkelijke daden niet gepleegd worden door monsters die handelen op basis van hechte ideologische denkbeelden of uitgesproken slechte motieven. Een door het systeem gesanctioneerd misdadig beleid wordt in handelingen omgezet door tamelijk oppervlakkige mensen, die vrijwel gedachteloos 'gewoon hun werk doen'. Mensen die zelf niet verantwoordelijk zijn voor het beleid, en daar ook geen verantwoordelijkheid voor voelen, en tegelijkertijd niet twijfelen aan de juistheid ervan, laat staan aan die van het systeem als zodanig.
Jannes en Jitske beslissen niet over het beleid, ze beslissen zelfs niet op individueel niveau of iemand mag blijven. Ze hebben weliswaar tot op een bepaalde hoogte tegengestelde meningen, maar die hebben goed bezien totaal geen uitgesproken karakter; ze worden begrensd door het kader van hun functie-invulling. Neemt dat ook hun verantwoordelijkheid weg voor hun handelen, en de effecten daarvan, of voor de keuze die ze gemaakt hebben om juist dit werk, het Nederland uitwerken van migranten, te doen?
De basis van het misdadige 'vreemdelingenbeleid' ligt in dit systeem en de politieke besluitvorming erover. Maar dit systeem draait niet zonder de afzonderlijke radertjes. Zo'n radertje is niet een zuiver technologisch én dus vervangbaar element, slechts gekenmerkt door de functie die het binnen het systeem vervult. Voor een goede beoordeling moeten we het radertje transformeren tot, of terugbrengen naar, het individu met een vrije wil, die de keuze gemaakt heeft die bepaalde functie te vervullen. Wie willens en wetens zijn eigen denken uitschakelt, een kunstmatige scheiding aanbrengt tussen een privé-moraal en een arbeidsethos, die is verantwoordelijk voor die keuzes. Die verantwoordelijkheid kan niet bij anderen gelegd worden. Niemand hoeft een bijdrage te leveren aan de deportatiemachine. Wie dat wel doet, zoals Jannes en Jitske, draagt de volle verantwoordelijkheid voor de inhumaniteit van het eigen handelen en de gevolgen daarvan, ook al zitten daar geen manifest slechte bedoelingen achter.
|
| Lees meer over: anti-fascisme / racisme vrijheid, repressie & mensenrechten | | aanvullingen | | fantastische reactie! | nn - 18.04.2010 20:10
wat een fantastische reactie. Je legt de vinger precies op de zere plek. Mensen die als mens zelfs gewoon erg aardig kunnen zijn maar tijdens werktijd "gewoon hun werk doen".
heb je de reactie ook al teruggestuurd naar het NRC?
| | Terug naar huis. | nn - 18.04.2010 20:40
Jitske rules!!!
| | de Cirkel | Tommy - 07.05.2010 18:41
Ik mis alleen 1 extra conclusie: het systeem maakt ook bewust gebruik van mensen die een dergelijke houding hebben. Aan mensen die weldegelijk gewetensbezwaren hebben of dingen tegen werken vliegen er zo uit.
Dus het systeem zelf is - en natuurlijk zit die conclusie ook in de tekst - elementair en fundamenteel de oorzaak van dit probleem. Uiteraard hebben de individuen die de taak uitvoeren hun verantwoordelijkheid. Maar uiteindelijk is het het systeem dat moet worden weggenomen. Anders komen we alsnog in de cirkel van, "voor jou 10 anderen" en voert een ander de taak wel uit.
| |
| aanvullingen | |
