|
|  |
Tsjernobyl en de presidentsverkiezingen
Bas van der Plas - 04.02.2010 11:36
De ramp van Tsjernobyl van 1986 speelt door tot de dag van vandaag. Ook bij de presidentverkiezingen in Oekraïne moet worden stilgestaan bij de nucleaire erfenis van de Sovjet-Unie. Al is het alleen maar omdat de Oekraïense bevolking nog tot in lengte van jaren zal moeten betalen voor de gevolgen van de ramp...
Tsjernobyl en de Oekraïense presidentsverkiezingen
In 2011 is het alweer een kwart eeuw geleden dat de explosie plaatsvond in de kernreactor van Tsjernobyl. Honderden doden waren het gevolg en radioactieve wolken trokken over Europa. Vijfentwintig jaar na de tot nu toe grootste kernramp uit de geschiedenis bevindt de kernreactor van Tsjernobyl zich nog steeds zit te midden van een onbewoonbare woestenij in het noorden van Oekraïne, stoot nog steeds hoge doses straling uit, en de gevolgen van de ramp kosten nog steeds enorme hoeveelheden geld.
door Bas van der Plas/INSUDOK
De bedoeling was dat binnen een periode van acht jaar de verwoeste reactor zou zijn voorzien van een sarcofaag die volgens de toenmalige ramingen $ 768 miljoen zou kosten. Het zou een symbool moeten worden van een wederopleving van Oekraïne, weg uit het Sovjetverleden om terug te keren naar een democratische regeringsvorm en een open economie, waardoor de ramp 1986 permanent tot het verleden zou behoren. Maar inmiddels zijn de kosten van het project al explosief gestegen tot bijna $ 2 miljard en de bouw is nog niet eens begonnen. Nu al is duidelijk dat er nog eens tenminste $ 200 miljoen tot $ 300 miljoen nodig zal zijn om de klus voor eind 2012 te klaren, voordat de reactor nog verder in verval raakt en een nog ernstiger gevaar zal gaan vormen. De oorspronkelijke sarcofaag van de reactor, in de haast gebouwd na de ramp, is onlangs versterkt, maar blijft een dunne betonstructuur die zou kunnen instorten, waardoor radioactieve stofwolken vrijkomen in de atmosfeer. Gedeelten van de reactorkern worden nog steeds blootgesteld aan open lucht en regenwater.
corruptie
Op zondag 7 februari 2010, vijf jaar na de Oranje Revolutie (de hoop van een meer democratisch en economisch welvarend Oekraïne), zullen de Oekraïners naar de stembus gaan in de laatste ronde van de presidentsverkiezingen. In de eerste ronde viel de zittende president Viktor Joesjtsjenko al af, die door het Westen verantwoordelijk wordt gehouden voor veel van de problemen rond het Tsjernobyl-sarcofaag project. Maar bij de bankiers en de overheden die geld hebben geleend en betaald aan bescherming tegen de radioactieve ruïnes van Tsjernobyl, is er de vrees dat het nieuwe sarcofaagproject weer ongecontroleerde vormen gaat aannemen.
" Om te voorkomen dat er middelen verloren zouden gaan aan corruptie, moesten we uiterst voorzichtig zijn en soms betekende dit dat er perioden van jaren waren waarin de Oekraïners niets deden,” zei Vince Novak, hoofd van de nucleaire veiligheid van de EBRD, de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling, in een interview met Euronews. De EBRD, die steunleningen geeft aan post-communistische economieën, werd benoemd door de G-8 om het Tsjernobyl-project te beheren. De meeste van de vertragingen en hogere kosten zijn rechtstreeks verbonden met de politieke onrust die Oekraïne in haar greep hield sinds de Oranje Revolutie van 2004. Viktor Joesjtsjenko, de hervormingsgezinde president waarop het Westen haar hoop had gevestigd, bleek een slechte beheerder van zowel het Tsjernobylproject als van zijn kabinet, en corruptie en vriendjespolitiek bloeiden onder zijn bewind. Tenminste één minister die de leiding over het project had werd berucht wegens corruptie en banden met de georganiseerde misdaad, en anderen zorgden ervoor dat dergelijke praktijken konden floreren.
stabiliteit
Minstens een dozijn ministers hebben het project sinds het van start ging in hun portefeuille gehad, in sommige gevallen slechts voor enige weken. "We hebben continue veranderingen van het personeel aan Oekraïense zijde gezien. Dat gebeurde heel vaak," zei Balthasar Lindauer, adjunct-directeur van de nucleaire veiligheid van het EBRD-programma tegen Euronews. "Zodra we klaar waren met het voorleggen van het project aan een minister en zijn staf, ontstond er een machtsstrijd en het project werd overgenomen door een andere minister, en we konden weer van voor af aan opnieuw beginnen." En als voorbeeld noemt hij een geval, waarbij de ambtenaren enkele dagen in Kiev doorbrachten met het uitleggen van het project aan een nieuwe minister en het krijgen van de verzekering van president Joesjtsjenko dat de aanbestedingen zouden beginnen, dat het personeel zou blijven bestaan en er stabiliteit rond het project kwam. Net nadat de delegatie uit het vliegtuig stapte in Spanje voor een ander project, werden zij ervan op de hoogte gesteld dat de president het project had doorgegeven aan een andere minister.
nachtmerrie
Nu, tien jaar nadat Tsjernobyl volledig werd stilgelegd, zijn bij de reactor is nog steeds meer dan 3.000 medewerkers in full-time loondienst. Veel Oekraïense functionarissen lijken vastbesloten om het sarcofaagproject te gebruiken om deze werkgelegenheid te stimuleren. Bij verschillende gelegenheden hebben ambtenaren, die loyaal zijn aan ofwel Joesjtsjenko ofwel Timosjenko, geprobeerd om de belangrijkste opdrachten te gunnen aan organisaties dicht bij hun vrienden of de overheid. Van openbare inschrijving en een concurrentie bleek al geen sprake. De EBRD, die controles onderhield op de middelen en de aanbestedingsprocedure weigerde dergelijke deals mogelijk te maken. Maar het uitkristalliseren van dergelijke geschillen duurde jaren, en soms resulteerde dat in beschadigde relaties.
Toen in 2007 een opdracht voor het belangrijkste bouwproject werd gegund aan een Frans bedrijf was er bezorgdheid dat de aanbestedingsprocedure via corruptie was verlopen, dus de EBRD voerde een langdurige controle uit. Uit die controle bleek vorig jaar dat het contract betrouwbaar was. Maar het werk is nog steeds niet begonnen. De EBRD is momenteel bezig met een nieuwe kostenraming om te bepalen hoe veel meer geld er zal moeten komen uit de G-8-landen. Gehoopt wordt dat er na de verkiezingen van zondag 7 februari een periode van stabiliteit zal komen in Oekraïne en dat er voldoende geld zal komen om het project aan het einde van 2012 te kunnen afsluiten. Dat geld is er natuurlijk vooral in de vorm van leningen, waardoor de Oekraïense bevolking nog tot in lengte van jaren zal moeten betalen aan de nucleaire nachtmerrie die Tsjernobyl heet...
Voor meer informatie over Tsjernobyl en andere (milieu)rampen in de voormalige Sovjet-Unie: lees het boek Katastrofa, Milieu in Rusland 20 jaar na Tsjernobyl. Auteur Bas van der Plas, een uitgave van Papieren Tijger te Breda.
 E-Mail: insudok@yandex.ru  Website: http://www.insudok.nl
|
| Lees meer over: europa natuur, dier en mens | | aanvullingen | |
