|
|  |
Servische arbeiders bezetten fabrieken
Eurodusnie collectief - 15.01.2008 17:59
Sinds de val van het Milošević-regime is Servië in handen gekomen van een nieuwe criminele bende die alles wat los en vast zit in het land verkoopt aan de hoogste bieder. Het ene na het andere geprivatiseerde bedrijf gaat failliet. Het werkloosheidspercentage ligt op 22 procent, maar zelfs wie werk heeft kan dikwijls nauwelijks rondkomen. Een groeiende groep moedige werknemers komt in opstand en vecht voor een menswaardig leven, waaronder de arbeiders van de Jugoremedija fabriek. De arbeiders namen in 2004 nog deel aan de mede door Eurodusnie georganiseerde Peoples Global Action conferentie in Belgrado. Arbeiders van twee andere fabrieken richtten zich vandaag tot ons met de onderstaande brief.
Beste vrienden,
Anderhalf jaar geleden spraken zestig vooraanstaande intellectuelen en activisten van over de hele wereld hun steun uit voor de strijd van de arbeiders c.q. aandeelhouders van de farmaceutische fabriek Jugoremedija in Zrenjanin, een stad in het noorden van Servië. Deze steun hielp de Servische arbeiders hun belangrijkste overwinning sinds tijden te bereiken. Jugoremedija werd de eerste fabriek in Servië die in handen kwam van de arbeiders zelf. Sindsdien helpen de arbeiders van Jugoremedija arbeiders van andere fabrieken in hun regio voor hun rechten op te komen.
We gingen destijds niet voor niets over tot de bezetting van onze werkplek maar vochten voor het recht op een fatsoenlijk leven. Zrenjanin ligt in het centrum van wat eens het industriële hart van Joegoslavië was. Vandaag de dag bedraagt het officiële werkloosheidspercentage 35 procent. De meeste fabrieken die gedurende de socialistische periode zijn gebouwd en die talloze arbeiders van een inkomen voorzagen zijn vandaag de dag gesloten.
Zeven jaar geleden waarschuwden neoliberale deskundigen dat de gehele Servische economie afstevende op een totaal bankroet, tenzij de productiemiddelen onmiddellijk zouden worden geprivatiseerd. Zo werd in Zrenjanin in 2004 het locomotief-bedrijf Shinoz aan een private investeerder verkocht. Het vleesverwerkende bedrijf Bek, ook gevestigd in onze stad, werd een jaar later geprivatiseerd. Ondanks de belofte van de neoliberale experts gingen beide fabrieken failliet.
Voor wie niet bekend is met de situatie in Servië is het waarschijnlijk moeilijk voor te stellen dat nieuwe eigenaren hun fabrieken moedwillig laten sluiten. Toch zijn er eenvoudige redenen die deze handelswijze verklaren. Laat me er twee aan jullie voorleggen.
Wanneer in Servië een bedrijf wordt geprivatiseerd behouden de werknemers een minderheidsbelang in dat bedrijf. Een en ander is het gevolg van Joegoslavische traditie van werknemers-zelforganisatie. De arbeiders worden na de privatisering aandeelhouders. In Shinvoz hadden de werknemers bijvoorbeeld 44% van de aandelen en in Bek 30%.
Alhoewel de nieuwe eigenaar altijd de meerderheid heeft, blijven de werknemers mede-eigenaar en dat is nu precies waarom de nieuwe eigenaar bewust afstevent op faillissement. Zodra men eigenaar is geworden wijst men een management aan waarin de arbeiders niet worden vertegenwoordigd. Dit management misbruikt de afwezigheid van de arbeiders om slechte zaken te doen die het bedrijf in de financiële problemen brengen. Achter de schuldeiser zit echter via ingewikkelde constructies een bedrijf verborgen dat net zo goed in handen is van de nieuwe eigenaar. Vervolgens laat de schuldeiser het bedrijf failliet verklaren waarna de “nieuwe eigenaar” het bedrijf terugkoopt met dit keer 100% van de aandelen.
Wanneer een faillissement wordt uitgesproken wordt tevens de collectieve arbeidsovereenkomst, die de vakbond met het management heeft afgesproken, ongeldig. Na het bankroet verliezen de arbeiders hun baan en houdt de vakbond op te bestaan. Wanneer de grootste aandeelhouder via bovengenoemde truc het bedrijf heeft teruggekocht, kiest hij zelf en onder zijn eigen voorwaarden zijn werknemers uit. Een eventuele nieuw opgerichte vakbond wordt door het management strak aan het lijntje gehouden.
Ook bij Bek en Shinvoz is het bankroet op de bovenstaande wijze verlopen.
Toen Jugoremedija haar strijd tegen de privatisering had gewonnen en de fabriek werd gecollectiviseerd was dit uiteraard een voorbeeld en inspiratiebron voor arbeiders, die zagen dat je door solidariteit en met doorzettingsvermogen resultaat kunt boeken. De arbeiders van Shinvoz en Beck bezetten daarop hun eigen fabriek. De bezetting van Bek begon op 8 oktober en die van Shinvoz op 28 december 2007
Door de bezetting dwongen de arbeiders van Beck de regering de privatisering van hun fabriek ongedaan te maken. De 70 procent van de aandelen zijn nu weer in handen van de staat, maar ondanks dat geeft de regering niet toe verantwoordelijk te zijn voor het bankroet, laat staan dat het de onstane verliezen voor haar rekening neemt.
In het geval van Shinvoz heeft de regering vastgesteld dat niet alleen de afspraken in het privatiseringscontract zijn overtreden, maar ook de wet. Desondanks is het contract nog steeds niet ontbonden. Integendeel. De houder van het meerderheidsbelang kreeg een hersteltermijn van 15 dagen waarin hij alsnog de gelegenheid kreeg de beloofde investering, drie jaar te laat, in het bedrijf te doen dat hij eerder bankroet liet verklaren.
Op 15 januari zullen meer dan duizend arbeiders van beide fabrieken naar Belgrado trekken om daar te blijven totdat het privatiseringscontract van Shinvoz is ontbonden en de regering verantwoordelijkheid neemt voor het bankroet van beide bedrijven.
Aan allen die solidair zijn met onze onze strijd vragen we zich te richten aan de president van Servië, Boris Tadic, en andere overheidsinstellingen met het verzoek onze eisen in te willigen. De privatiseringscontracten van Shinvoz en Bek moeten worden ontbonden en de bedrijven, die door malafide eigenaren en het slecht functionerende privatiseringsbureau in de problemen zijn geraakt, moeten worden gered.
Namens het actiecomité van de arbeiders-aandeelhouders van Bek en Shinvoz,
Milena Prstojević Mita Lisica
Protest emails kunnen worden gericht aan:
 pismo@freedomfight.net
kabinet.merr@merr.sr.gov.yu
kontakt.predsednik@predsednik.yu
info@priv.yu
aleksandar.gracanac@share-fund.co.yu
 E-Mail: info@eurodusnie.nl  Website: http://eurodusnie.nl
|
| aanvullingen | |
