Precaire Provocatie door Patrice Riemens
www.precairforum.nl - 11.02.2005 00:15
Als een onderdeel van het voorbereidingsproces van het Forum, nodigen wij mensen uit van zowel binnen als buiten de initiatiefgroepen, om korte (600 woorden max) 'provocatie' teksten te schrijven. Teksten die onderwerpen en ideeën op tafel leggen waarvan je denkt dat er een behoefte is om eens over na te denken.
meer provo's: www.precairforum.nl
]English below[
Als we de geschiedenisboeken openslaan, kunnen we lezen dat Margaretha van Parma, regent van de Lage Landen in naam van haar broer de Spaanse koning Philip II, aan de Nederlandse adel vroeg het protestants wordende volk harder aan te pakken. Ze kreeg het antwoord dat zoiets onmogelijk was, gegeven de “onzekerheid van hun positie en gezag”. De mensen stelden zich onbuigzaam op, en de adel was ‘precair’. Dit was eind zestiende eeuw.
In de vroege twintigste eeuw, daarentegen, is precairheid een doorsnee situatie geworden, nu steeds grotere aantallen mensen worden getroffen door een niet zo stille ‘revolutie van de reactionairen’ tegen de verzorgingsstaat en alle beloften van lange-termijnzekerheid waar die voor stond. Vandaag is het socialisme voor de rijken (denk belastingverlichting, hypotheekrente-aftrek en ‘corporate welfare’), terwijl het grote publiek deelneemt in de geneugten van de ‘risicomaatschappij’. Blader door de Wall Street Journal en overtuig jezelf dat belasting waardeloos is en solidariteit een uur in de wind stinkt.
De Franse filosoof Paul Virilio waarschuwde voor de haat die de (post-)moderniteit koestert voor de toekomst (en net zo goed voor het verleden) in haar fundamentalistische aanbidding van winst op de korte termijn (tegen de laagst mogelijke kosten). ‘Externalisering’ is het moeilijke, en met opzet verhullende woord dat economen gebruiken voor – en ter rechtvaardiging van – de pogingen van kapitaal alle waarden overboord te zetten die sociale vooruitgang mogelijk maakten. Maar zei Margaret Thatcher inderdaad niet dat er niet zoiets bestaat als “de maatschappij”?
Nog zo’n ‘Viriliaans’ begrip is dat van “endo-kolonisatie”. Net als gevangenen van instortende wolkenkrabbers te horen krijgen dat ze moeten ‘invacueren’ (vluchten naar de binnenkant van het gebouw), zoekt kapitaal nu naar de onderwerping van alle aspecten van het leven in een beweging die beschreven wordt als de ‘kolonisatie van de geest’, of, iets prozaischer, de absolute heerschappij van de markt en haar ideologie, door Ignacio Ramonet gedefinieerd als een ‘pensee unique’, of ‘one-idea-system’. Waarom je zorgen maken over een gebrek aan ‘echt’ territorium om te veroveren, als daar een hele wereld te koloniseren valt?
Wat deze revolutie simpelweg betekent is het einde van werk-zoals-we-dat-kennen. Tot nu toe was werk altijd een erg belangrijk onderdeel van het menselijk leven, maar het leven zelf was opgesplitst in vele aspecten, zowel in plaats als in tijd. Parallel hieraan waren maatschappijen opgedeeld in verschillende invloedssferen, door de (extended/uitgebreide) familie, staat, kerk, door cultuur, en natuurlijk ook de economie. Maar vandaag bepaald mondiaal kapitaal dat alles ‘business’ is, en alle vormen, momenten, en omgevingen van het leven worden beschikbaar of opofferbaar als overbodige lasten die het winstoogmerk vertroebelen.
Terwijl commercialisering en commodificatie op zoek gaan de diepste diepten van het menselijk bestaan, krijgt het motto van Marx over de ‘omkering van alle waarden’ een absolute geldigheid. En geen concept illustreert dit zo duidelijk als precairheid. Precairheid – bestaansonzekerheid – is simpelweg overal, en allemaal worden we eraan onderworpen. En aangezien dit opzettelijk beleid is, duidt het op de totale omkering van het streven naar zekerheid en welzijn voor het grootste aantal, een streven dat sinds de Verlichting de overhand had – dubieuze uitspraken die het tegendeel beweren (mensenrechten, anyone?) ten spijt.
Vandaar dat niet alleen werk precair is geworden, maar het leven in het algemeen en in al haar domeinen. En al deze domeinen zijn verbazingwekkend verstrengeld, en diep vervlochten. Dit wordt kristalhelder als we ‘precairheid’ vervangen door die zo alomtegenwoordige en actuele term: flexibiliteit. Het is de term die mainstream-economen en politici verkiezen boven de onnoembare verwant, terwijl ze flexibiliteit prijzen als de ultieme deugd, als eerste voorwaarde voor het economische overleven – voor bedrijven, welteverstaan, over mensen hebben we het niet eens.
Flexibiliteit op de werkplek is een bekend thema, iets dat snel een mantra aan het worden is, dat zelfs vakbonden bekeerd heeft. Maar wat is flexibiliteit als het toegepast wordt op gezondheidszorg? (alleen beschikbaar als het gepaard gaat met ‘effectieve vraag’), onderwijs (alleen voor een stevig collegegeld, aangezien het een ‘investering in jezelf’ is), Pensioenen en uitkeringen? (alleen als je genoeg gespaard hebt – en kapitaal je spaargeld niet verspild heeft), Kennis? (niet langer ‘vrij’, maar het terrein van een genadeloze oorlog over ‘intellectueel eigendom’), Huisvesting? (marktconform onroerend goed sluit verstoringen als de ‘sociale huur’ uit), Cultuur? (nu het gebied van ondernemers, zelfs al zijn het ‘culturele’), Openbaar vervoer? (‘de bus is voor losers’ - nog een beruchte uitspraak van premier Thatcher) Het Milieu? (te goedkoop om te plunderen, te duur om te onderhouden).
Stadscentra zijn niet langer sociale gemeenschappen, maar commerciele ondernemingen. Kwakkelende industrieen van de ‘tweede golf’ worden opgeofferd in het belang van ‘immateriele productie’, voortgedreven door ‘cognitieve arbeid’ in een ‘kenniseconomie’. Concurrentie loopt uit de hand, en steden moeten ‘creatief’ worden, opnieuw een variatie op het thema van flexibiliteit, of de race verliezen. Precairheid is de regel die voor ieder geldt, behalve voor de rijksten en meest machtigen. Migranten, die altijd al precair waren, nu steeds vaker geslachtofferd en gecriminaliseerd, staan op de laatste tree van de piramide. En hun situatie is een extreem van wat ons allemaal te wachten staat.
Om het allemaal af te ronden, is er de toenemende terugtrekking van de staat van haar plichten ten opzichte van de burgers, als deel van deregulering en liberaliseringsbeleid, wat mogelijk wel de ultieme vorm van ‘flexibiliteit’ is – nu de autoriteiten naar meer winstgevende gebieden trekken (“the business of government is business”) maar het soevereine recht behouden (zo niet legitiem) de mensen te onderdrukken en repressie toe te passen. En met dat doel is de wet zelf ‘flexibel’ geworden: oneindig en onbepaald, moeilijk om te handhaven maar nog meer om te gehoorzamen, waardoor iedereen een misdadiger op voorlopig verlof, als permanente interne vluchtelingen van een bepaald soort “Empire”.
DaDaRa, de Nederlandse kunstenaar bekend om zijn psychedelische flyers voor dansfeesten, maakte ooit een jas van wapens met het motto: “Gisteren is Geschiedenis – Vandaag is een Geschenk – Morgen is een Mysterie”. Misschien is dit de beste samenvatting van het hedendaagse kannibaalse kapitalisme.
]ENG[
The Provocation of Precarity
History has it that when Margaretha of Parma, who was regentess of the Low
Countries on behalf of her brother the Spanish king Philipp II, asked the
Dutch nobility to get tough on their protestant-turning populace, their
retort was that they hardly could do so, given "the precarity of their
position and authority". So the people stood fast, and the nobles were
'precarious'. This was the late sixteenth century.
In the early twenty first century, however, precarity has become a greatly
more common situation, as ever larger number of people are hit by a
not-so-silent 'revolution of the reaction' against the welfare state and
all the promises of long term security it used to stand for. Today,
socialism is for the rich (think tax breaks and 'corporate welfare'),
while the public at large partakes in the thrills of the 'risk society'.
Just read the Wall Street Journal and become convinced that taxes suck big
time and solidarity stinks to high heavens.
The French philosopher Paul Virilio warned for (post-)modernity's profound
hatred of the future (and of the past as well) in its fundamentalist
worship of profit in the shortest possible term at the least possible
cost. 'Externalisation' is the difficult, and purposefully obfuscating
word economists use to explain – or justify – Capital's jettisoning of
next to all values that have made human society function and progress. But
then, did not Margaret Thatcher famously say that "there is no such thing
as society"?
Another 'Virilian' concept is that of "endo-colonisation". Like prisoners
of collapsing high-rises being told to 'invacuate' (to flee to the inside
of the building), Capital is now going for the subjugation of all aspects
of life in a move variously called 'colonisation of the mind', or more
prosaically, the absolute rule of the market, and of its ideology,
defined by Ignatio Ramonet as a 'pensée unique', or 'one-idea-system'. Why
bother about a dearth of new 'real' territory to conquer, when a complete
world is there to colonise?
All this revolution quite simply means the end of work-as-we-know-it. Up
to now, work was always a very important part of human life, but human
life itself was split up in many aspects, both in time and in place.
Similarly, human societies were carved up in various spheres of influence,
by the (extended) family, the state, the church, culture, and of course
also the economy. But today, global Capital ordains that everything is
business, and all forms, moments, and environments of life either come up
for grabs or are headed for the chop as unsufferable burdens on the
sacrosanct law of profit.
As commercialisation and commodification are going for the farthest
reaches of human existence, Marx's dictum about the reversal of all values
appears to attain absolute validity. And no concept illustrates this so
clearly as precarity. Precarity is just everywhere, and we all are coming
under its rule. And since this is deliberate policy, it signifies the
complete reversal of the quest for security and well-being for the largest
number which had prevailed since Enlightenment. - ponderous pronouncements
(Human Rights anyone?) to the contrary at the UN and other august, but
ultimately irrelevant bodies notwithstanding.
Hence, not only work, but life in general and in all its domains has
become precarious. And all these domains are amazingly related, and deeply
interwoven. This becomes crystal clear if we substitute precarity for that
current buzz-word: flexibility. It is the term mainstream economists and
politicians favour above its unfathomable cousin, as they hail flexibility
as the supreme virtue and prime condition of economic survival - for
corporate entities that is, never mind human beings.
'Flexibility' at the workplace is a known theme, fast becoming a mantra,
which even unions have started to believe in. But what when flexibility
is also applied to health care? (only available when matched with
'effective demand'), Education? (only for a hefty fee, since it is an
'investment in oneself') Pensions and benefits? (only if you have
'capitalised' enough - and Capital has not squandered your savings)
Knowledge? (no longer 'free', but the battlefield of a ferocious war
around 'intellectual property') Habitat? (market conform real estate
eliminates the 'distortion' of social housing) Culture? (now the realm of
entrepreneurs, cultural ones, of course) Public Transport? ("buses are for
losers" is another infamous Thatcher quote) The environment? (too cheap to
plunder, too expensive to maintain)
In this dispensation, urban centres are no longer social communities, but
commercial ventures. Sicklish 'second wave' industries are discarded in
favour of 'immaterial production', carried forward by 'cognitive labour'
within a 'knowledge economy'. Competition runs out of control, and cities
must become 'creative', yet another variation on the theme of flexibility,
or fall behind. Precarity is the rule for all save the very richest and
most powerful. Migrants, always 'precarious', but now increasingly
victimised and criminalized, are at the bottom of the pyramids. And their
fate actually awaits us all.
To top it all, the increasing withdrawal of the state from its duties
towards the citizenry as part of deregulation and liberalisation policies
may be the ultimate form of 'flexibility' - as the authorities moves into
more profitable areas ("the business of government is business") but
retains the sovereign power to legally (if not legitimately) repress and
oppress the people. And to that purpose, law itself has become 'flexible':
infinite and indefinite, difficult to maintain but even more to abide,
making everybody a criminal on probation and permanent internal exiles in
the bondless reclusion of Empire.
DaDaRa, the Dutch artist famous for his psychedelic dance party flyers,
once made an coat of arms with the device "Yesterday is History - Today is
a Gift - Tomorrow is Mystery". May be this is the best summing-up of
contemporary cannibal capitalism.
Patrice Riemens
|
