Verslag NSF: geen utopie, maar concrete optie
sociaalforum.nl - 03.12.2004 15:06
Eerste Nederlands Sociaal Forum in Amsterdam
EEN ANDERE WERELD: GEEN UTOPIE, MAAR CONCRETE OPTIE
"Dat geklets over integratie en terrorisme: ik ben het meer dan zat!" De vrouw bijna achterin de zaal staat resoluut op. “Ik ben een Limburgse Belg met een Marokkaanse man, Zowel hij als als zijn ouders worden nu, veel erger dan vroeger, met scheve ogen bekeken. Eerst was ik bang, maar nu niet meer. Ik ben het zat. We kunnen in dit land ook gewoon samenleven hoor!”
Een van de 100 workshops tijdens het NSF
Slotdemonstratie (foto: Boyd Noorda)
> Verslag Nederlands Sociaal Forum door Lisa Kwak.
Dit geluid was, in vele toonaarden, soorten en maten te horen op het allereerste Sociale Forum in Nederland. Van vrijdagavond 26 tot en met zondagmiddag 28 november bezochten ruim zesduizend mensen de Amsterdamse Beurs van Berlage en Westergasfabriek. Het aanbod was een programma gevuld met kunst en cultuur, plenaire debatten, workshops en seminars, met allemaal een thema: Een andere wereld is mogelijk. Ruim tweeduizend bezochten de demonstratie die op het forum volgde.
Deze ‘andersglobalisten’ beweging, kenmerkt zich door een lappendeken aan initiatieven, standpunten en werkwijzen, varierend van milieugroepen tot vredesactivisten, kerkgangers, krakers en anarchisten. In snel tempo sluiten organisaties van allochtone mensen, non-gouvernementele organisaties en de laatste tijd zelfs de vakbond zich bij deze beweging aan. Vaag geklets, roepen de critici. Maar is dat wel zo? Wat en hoe doet progressief denkend Nederland het ‘anders’? En zijn het vage praatclubjes of wordt er daadwerkelijk alternatief geboden?
IMPRESSIE.
“De tijd van alleen maar praten is allang voorbij!” stelt Rene Danen, woordvoerder van Keer Het Tij, een van de organisatoren van het Forum. De huidige tijden, en dan bedoel ik niet alleen de afgelopen weken, vragen om actie. Dat gebeurt dus ook. Want terwijl onze ministers en Tweede Kamerleden in de komende jaren zullen genieten van forse loonsverhogingen, mag je als werknemer of uitkeringsgerechtigde op een houtje bijten met een uitgeklede sociale zekerheid, of je wordt zonder pardon het land uitgezet. Dat wordt natuurlijk niet gepikt.”
Ook op het Nederlands Sociaal Forum domineerde de ontstane commotie naar aanleiding van de moord op Theo van Gogh. Wie het Beursgebouw binnen liep werd getroffen door de sfeer van vastberadenheid. Een gevoel van: Nu is de tijd gekomen dat we ECHT met elkaar samenwerken. Oud en jong alle kleuren van de regenboog, al dan niet met hoofddoek, bezochten dan ook samen de vele activiteiten die het NSF rijk was.
Dit varieerde van workshops over vluchtelingenbeleid en alternatieven ervoor, discussies over de beste manier om dit kabinet, racisme en haat te bestrijden, tot een schets van hoe mangrovebossen massaal gekapt worden om goedkoop garnalen te kunnen kweken.
De tientallen kramen lieten zien hoe al die ideeen in initiatieven werden omgezet. Steungroepen van vluchtelingen toonden hoe zij uitgeprocedeerde op straat gezette mensen aan onderdak en eten helpen. Weer anderen lieten zien dat ook ruilhandel een zeer effectief middel is in plaats van geld. Het wordt in enkele Zuid Amerikaanse landen met succes toegepast en helpt arme mensen uit het slop. In weer andere kramen kon je petities tekenen en informatie halen. “Ik ben blij te zien dat er iets gedaan wordt” was dan ook de veel gehoorde opmerking bij de kramen.
LEUGENS
In veel seminars werd ingegaan op de achtergronden van die initiatieven, de visie die erachter zit. Maar ook de macht die je als individu hebt in je dagelijkse leven zaken te veranderen.
Deze ideeen worden bijvoorbeeld concreet vertaald in het initiatief van de Vrije Consument. De macht die wij als consumenten hebben is veel groter dan wij denken is daarbij de stelling. “Het is de hoogste tijd dat we dat zien en die macht gebruiken”, stelt Peter Daub van de Vrije Consumenten. Hij is een van de initiatiefnemers van de workshop Consument, vrijheid en verantwoordelijkheid.
Om zowel de macht van de consument te schetsen als het alternatief voor de huidige situatie te laten zien heeft wetenschapper Peter Daub een schema van twaalf stappen in uitgewerkt. “Naar aanleiding van mijn economische achtergrond en mijn werk bij banken ben ik gaan zien het simpel het eigenlijk is, ook voor mij als consument en dat het alleen ingewikkeld LIJKT. En dat lijkt zo omdat de huidige maatschappij vanuit geld denkt en niet vanuit mensen. De consument stuurt echter de markt aan, dus die geeft uiteindelijk ook aan of iets aanslaat of flopt. Als je niet in leugens van een producent trapt, heeft het geen voedingsbodem, dus verdwijnt het slechte product uiteindelijk van de markt. Het beste wapen dat je als consument dan ook hebt is een gezonde dosis scepsis en alleen datgene kopen waar je ook echt achter staat. Laten we dat met ons allen doen, en dan zullen we zien wie hier aan het langste eind trekt!”
Volgens Daub biedt het schema en het eenvoudige budgetboekje op de website www.vrijeconsumenten.nl een prima houvast om dit te realiseren.
HETZE
Goed begrijpen wat er speelt is er vandaag de dag de oorzaak van dat mensen dwars ingaan tegen de hetze tegen Moslims die in de weken na de moord op Theo van Gogh is ontstaan. De boosheid hierover en de remedie hiertegen vormde een van de rode draden van het NSF. In het hele weekend waren tal van bijeenkomsten aan dit thema gewijd.
Een van de felste discussies hierover werd op zaterdag middag gevoerd, met een zaal vol mensen die vastberaden binnen kwamen en nog veel vastbeslotener weer weg gingen. “Balkenende en zijn medestanders hebben een duidelijke agenda”, stelde Bart Griffioen van Internationale Socialisten, naast Tweede Kamerlid Harry van Bommel, vakbondsleider bij Corus Dogan Ozdemir in een seminar met als titel: Balkenende: hoe stoppen we het en hoe krijgen we het weg.
“Die agenda loopt al jaren door heel Europa en heet de Lissabon agenda. Dit akkoord dat de Europese landen in 2000 sloten stelt als doel dat in 2010 Europa de VS als zowel economische als militaire macht voorbij gestreefd zal zijn. Hierbij is de zogenaamde ‘vrije markt’ heilig verklaard. En dus regeert het geld en zijn mensen ondergeschikt. Grote bedrijven, die economische macht vertegenwoordigen, zullen worden versterkt, ook al gaat dat ten koste van de werknemers, en natuurlijk stroomt veel van ons kapitaal richting strijdkrachten, politie en justitie. Dat laatste zorgt ervoor dat er veel geld uit andere potten moet komen, zoals die van de sociale voorzieningen”.
Volgens Griffioen heeft dit veel te grote macht voor werkgevers, politie en leger tot gevolg. “Door heel Europa zie je dat de diverse regeringen daarop inzetten. En hoe doe je dat het meest effectief ? Door angst te zaaien en mensen tegen elkaar opzetten.”
De sprekers, maar ook het publiek wijzen de politiek aan als veroorzakers van de hetze, maar stellen tegelijkertijd dat wij zelf zo wijs moeten zijn er niet in te trappen. Verschillende bezoekers vertellen dan ook verhalen over hun buurt, school of op het werk.
Een scholier pakt de microfoon: ”Vlak na de moord op Theo van Gogh hoorde ik op school ineens allerlei racistische geluiden. Mensen die ik ken die voor die moord absoluut nooit ‘kut Marokkanen’ zouden roepen deden dat toen ineens wel. Ik kreeg er kippenvel van. En daarom heb ik het meteen hardop tegen gesproken, want ze lieten zich ophitsen door wat er na de moord in de kranten en op tv gezegd werd. Het hielp echt toen ik zei dat ze zich niet zo moesten laten meeslepen. Je kunt zelf ook denken en om je heen kijken. Het hetzerige toontje is daarna gelukkig snel opgehouden!”
Metaal vakbondsman Dogan Ozdemir denkt eveneens dat het van levensbelang is dat je je niet laat gek laat maken door de regering. “We hadden bij Corus in geen 15 jaar gestaakt, maar naar aanleiding van de verslechteringen op de VUT en pre pensioen hebben we met 3,5 duizend mensen het werk neergelegd. Ik had nog een hele poos door willen gaan met actie voeren, want naast de pensioenen zit nog veel meer scheef. Het akkoord wat nu aan de bonden voorligt vind ik wazig en slap. Het is leuk dat de regering ons ietsje tegemoet is gekomen, maar daarmee zijn we er niet! Ik wil niet, blij met elk klein succesje, braaf het werk weer oppakken. Ik wil doorgaan tot ik heb wat ik hebben wil. Want waarom moet ik alsnog langer werken voor de rijken? En waarom moet ik discriminatie pikken??”
KAPSTOK
Harry van Bommel, Tweede Kamerlid voor de SP gelooft niet dat de sociale onrust over een paar weken wel over zal zijn. “Ik vind het meer iets weg hebben van een veenbrand”, stelt hij. “Je denkt dat het over is, maar als er weer iets gebeurt, laait het heftiger als ooit tevoren weer op.”
De hetze, geleid door ex-VVD Tweede Kamerlid Geert Wilders, vindt hij momenteel nog gevaarlijker dan het beleid van het kabinet Balkenende, hoewel de eerste nooit zover had kunnen komen als de laatste daar geen voedingsbodem voor had gelegd. Van Bommel vindt dan ook dat de beweging, naar aanleiding van het succes van de enorme demonstratie op 2 oktober jongstleden en de toenemende protesten tegen de hetze gevoerd tegen allochtonen, vluchtelingen en uitkeringsgerechtigden op de ingeslagen weg moet doorgaan. “Dat betekent meer bijeenkomsten als deze, meer en verschillende soorten acties en steeds breder wordende initiatieven, waarin je laat zien dat je vreedzaam met z’n allen kunt samen leven. Alleen met gezond en krachtig tegenwicht kun je zo’n veenbrand effectief bestrijden.”
Een andere spreker uit het publiek stelt daarbij luidop dat de vak- en de progressieve beweging een moord als die op van Gogh hadden kunnen zien aankomen. “Nadat de bonden een soort van akkoord hadden bereikt viel het in de hele progressieve hoek een beetje stil. En dat was inderdaad dom. Iedereen weet toch dat het massale protest tegen afschaffing van VUT en prepensioen de kapstok was waar een hemelsbreed protest tegen armoede, racisme en verdeeldheid aan hing???”
De vastberadenheid om nu door te gaan, klinkt het hele weekend van het Sociale Forum door de Beurs. Het verlammende machteloosheidsstadium dat even ontstond toen na de zeer breed gedragen protesten tegen de toen op handen zijnde oorlog in Irak, de VS het land toch binnen viel, is definitief voorbij. Zowel achter de kramen als in de bijeenkomsten is die teneur duidelijk waar te nemen. De al bestaande organisaties, voor het overgrote deel opgericht en geleid door mensen die zelf ervaringsdeskundig zijn, dienen daarbij als uitvalsbasis voor de nadere contact tussen mensen en organisaties. Overal praten mensen met elkaar. Iedereen is tegelijkertijd boos en vastbesloten.
‘ONZE JONGENS’ IN IRAK
Een andere voedingsbodem voor het huidige klimaat in Nederland is de ‘oorlog tegen het terrorisme’. Ook dit thema, en wat er tegen te doen is, was een rode draad. Vijf workshops en een plenaire bijeenkomst waren eraan gewijd, met wederom als belangrijkste advies: laat je niet gek maken. Het Landelijke Platform tegen de 'Nieuwe Oorlog, bekend van acties en demonstraties tegen respectievelijk de oorlog tegen Afghanistan en Irak, en tegenstander van de Nederlandse, Europese en VS aanwezigheid aldaar, is bij al deze evenementen nauw betrokken. Vooral wat normaal gesproken niet in de reguliere mediakanalen aan bod komt, kwam aan de orde. "Dit is heel bewust gedaan omdat die informatie het gangbare beeld enorm kan veranderen. En dat is de basis voor verdere actie." Dit stelt Jan Schaake, platformlid van het eerste uur en lid van de coordinatiegroep, zeg maar het dagelijks bestuur van het Landelijke Platform.
“De reguliere kanalen brengen de informatie veelal op basis van wat verkoopt. Daardoor krijg je een vertekend beeld. Het komt er geregeld op neer dat een autoriteit of een provocateur wordt geciteerd, en de precieze context van het citaat, of de informatie van de andere partij, niet of slechts heel summier wordt genoemd.. Zo is het beeld ontstaan dat 'onze jongens' in Irak, en de VS goed werk doen, terwijl wij, gezien vanuit andere bronnen, keiharde bewijzen hebben dat het in Irak allesbehalve goed gaat.”
Schaake noemt daarbij de bronnen die het platform heeft in Irak zelf, en waarmee via diverse mensen en kanalen geregeld contact is. “Zodoende dat we al heel vroeg wisten dat er in Irak chaos zou ontstaan als de VS zou binnen vallen. Zodoende ook dat wij al vroeg met zekerheid konden stellen dat het niet zozeer om het verdrijven van Saddam ging, maar om de olie. En ook dat de Irakezen niet zaten te wachten om de dictatuur van Saddam te verwisselen voor de dictatuur van de VS en hun versie van democratie. Dat maken de Irakezen graag zelf uit. Toen we dat in 2002 begonnen te roepen versleet iedereen ons voor gek, maar je ziet nu dat het tot de letter uitkomt.” Gezien dit scenario wil het Platform graag iedereen kennis laten nemen van wat zij weten. “Kennis is immers macht en zorgt ervoor dat je niet ingaat op provocaties en leugens.” Een wekelijkse bundeling van deze informatie is te vinden op:  http://www.vredessite.nl/andernieuws/2004/
FUCK RACISME
“Toen twee weken geleden duidelijk werd dat de demonstratie van het Sociaal Forum als thema ‘samen voor een kleurrijk Nederland’ zou krijgen, besloot ik mee te lopen en te spreken.” Aan het woord is Lodewijk de Waal van de FNV. Op een zeer regenachtige zondagmiddag loopt hij pal achter het kopspandoek van de demonstratie ter afsluiting van het Nederlands Sociaal Forum. Zijn deelname komt bij het feit dat de vakbond al betrokken was bij diverse seminars op het forum zelf. Deze actieve deelname van de vakbeweging aan initiatieven van andersglobalisten is nieuw. Belangrijkste reden van die aansluiting ligt in de gezamenlijke belangen. De Waal: “Racisme is namelijk ook op de werkvloer aanwezig. En in het huidige politieke klimaat wordt dat erger. Zo kan het gebeuren dat goed opgeleidde Nederlanders van allochtone afkomst slechter aan werk komen of ongelijk beloond worden. Dat is niet allen kapitaalvernietiging maar ook talent- en arbeidsvernietiging. Dat kunnen wij als vakbond uiteraard niet toestaan. Iedereen verdient een eerlijke kans op een fatsoenlijke opleiding, werk, eerlijke beloning en goede steun als dat om een of andere reden niet mogelijk is.”
De Waal wijst op een ander aspect dat voor de vakbeweging, haar positie en voortbestaan van levensbelang is: het stoppen van de afbraak van burgerrechten in het kader van de oorlog tegen het terrorisme. “Als vakbeweging zitten wij niet te wachten op hetze, haat en inperking van burgerrechten. Het tast ons als bond in het fundament aan. Wij bestaan dankzij die rechten.” De FNV woordvoerder ziet dan ook een toekomst voor de bond, samen optrekkend met het, zeg maar, progressieve deel van Nederland. “We hebben voor een groot deel dezelfde speerpunten en belangen. Het is nu belangrijk dat je de krachten bundelt.”
Krachten bundelen zie je, lopend door de kleurrijke stoet die zondag middag door de binnenstad trekt, niet alleen bij de representanten van de grote en kleine organisaties. Groepen allochtonen trekken samen op met blonde studenten. “Fuck racisme!” roept jong, en zelfs oud.
“Ik heb vandaag mijn halve familie meegenomen!” roept Hakima, student aan de Universiteit van Amsterdam. “Mijn moeder, schoonzus en zus lopen vandaag bijvoorbeeld mee. Ik ben hier geboren en getogen, en veel van mijn familie ook. Wij hebben echt geen zin de zondebok te zijn voor de daden van een paar gekken. Ik heb geen zin mij te verexcuseren dat ik Moslim ben, of geprezen te worden omdat ik verkies geen hoofddoek te dragen. Ik wil gewoon in vrijheid leven, vrienden maken, studeren en werken, samen net Nederlanders EN buitenlanders.”
---
***Non-profit gebruik van de tekst als geheel is vrij met vermelding: Door Lisa Kwak.
 Website: http://www.sociaalforum.nl
|
