|
|  |
Brochure met kritiek op Zapatistas
Uitgeverij de Zwarte Kat - 04.01.2004 14:54
Kort geleden verscheen de brochure „Miltantisme en andere valkuilen; Kritiek op de Zapatistas en hun solidariteitsbeweging“, uitgegeven door de gelegenheidsuitgeverij `De Zwarte Kat‘ uit Amsterdam (een pseudoniem voor het in 1999 definitief opgeheven Solidariteitskomitee Mexico uit Amsterdam). Deze bundel met vertalingen van artikelen, die door verschillende mensen uit Europa geschreven zijn, is een bundeling van kritische visies op het solidariteitswerk voor de Zapatistas en het neo-Zapatisme zoals zich dat in Mexico en Europa manifesteert.
Militantisme en andere valkuilen
Kritiek op de Zapatistas en hun solidariteitsbeweging
Kort geleden verscheen de brochure „Miltantisme en andere valkuilen; Kritiek op de Zapatistas en hun solidariteitsbeweging“, uitgegeven door de gelegenheidsuitgeverij `De Zwarte Kat‘ uit Amsterdam (een pseudoniem voor het in 1999 definitief opgeheven Solidariteitskomitee Mexico uit Amsterdam). Deze bundel met vertalingen van artikelen, die door verschillende mensen uit Europa geschreven zijn, is een bundeling van kritische visies op het solidariteitswerk voor de Zapatistas en het neo-Zapatisme zoals zich dat in Mexico en Europa manifesteert. Deze visies overlappen elkaar gedeeltelijk, vullen elkaar hier en daar aan, maar zijn ook geregeld volstrekt tegengesteld aan elkaar. Wat de diverse teksten met elkaar gemeen hebben, is dat ze binnen de Zapatista solidariteitsbeweging nooit tot punt van discussie zijn geworden. Zonder al te veel overdrijving zou je kunnen stellen dat ze stelselmatig zijn doodgezwegen.
Solidariteitsactivisten in Europa hebben zich niet op het gladde ijs van de discussie-piste gewaagd, men verkoos de vaste wal van het gesmeerde activistische militantisme en prefereerde het eigen handelen en denken èn dat van de Zapatistas niet ter discussie te stellen.
Het Solidariteitskomitee Mexico heeft in zijn blad `Zapata; Mexico Nieuwsbrief‘ nooit aandacht besteed aan de eerste drie teksten. Maar niet omdat ze niet open stonden voor kritiek. Twee teksten (die van Katarina en die van Richard Greeman) zijn hen echter pas onder ogen gekomen nadat ze hun activiteiten al hadden stopgezet. Op de teksten van Katarina en Greeman werden ze gewezen door bekenden die hun artikelen over het stopzetten van onze activiteiten hadden gelezen. Voor een deel hebben zij in de loop van de afgelopen jaren hun eigen kritiek geformuleerd, waarbij ze een gedeelte van de in deze bundel geformuleerde kritiek ook zelf hebben verwoord (in het vierde en vijfde artikel gereproduceerd). Sommige aspecten hebben zij laten liggen. Of omdat zij ze (toen nog) niet zagen (of wilden zien), of omdat zij hun gedachten daaromtrent niet op papier wisten te zetten. Daarom eft de samensteller/vertaler er voor gekozen om deze teksten alsnog te vertalen en te bundelen. Hij gelooft dat ze een zinnige bijdrage kunnen leveren aan het denken over solidariteitswerk in het algemeen en dat met betrekking tot de Zapatistas in het bijzonder.
Aanvankelijk was deze brochure in het voorjaar van 2000 zo goed als afgerond, maar werd toen door diverse omstandigheden niet afgemaakt. Nu, tien jaar na het begin van de opstand van de Zapatistas, lijkt een uitgave toch nog steeds zinvol. De Zapatistas zijn sinds `the battle of Seattle’ in 1999, door zowel de reguliere media als door een deel van de activistenwereld, met terugwerkende kracht tot peetvaders van de anti- of andersglobaliseringsbeweging gebombardeerd. Ondertussen is het EZLN in zich zelf gekeerd nadat al zijn pogingen tot verbreding van hun beweging in Mexico zijn doodgelopen. Een deel van de gespuide kritiek in de opgenomen teksten is volgens hem nog steeds op zijn plaats. De aanvankelijke geplande uitgebreide inleiding van de samensteller/vertaler is komen te vervallen. Laat de lezers zelf maar uit deze teksten oppikken wat ze aanspreekt. Er wordt op deze wereld al te veel voorgekauwd.
Het artikel van Katarina (`Mexico is niet alleen Chiapas, noch is de opstand in Chiapas slechts een Mexicaanse aangelegenheid ‘) ontzenuwt een aantal mythen omtrent de Zapatistas die met name in anarchistische kringen opgeld doen. Het opmerkelijke aan haar tekst is dat ze al in een zeer vroeg stadium (maart 1995, het overgrote deel van de Zapatista-solidariteitsgroepen was toen net opgericht) een aantal kritiekpunten formuleerde die nu, negen jaar later, nog steeds staan als een huis. Zij bekritiseert met name het verkapte parlementarisme en het openlijke nationalisme van de Zapatistas. Tevens toont ze duidelijk aan dat de door de Zapatistas geformuleerde eisen weinig uit te staan hebben met anarchisme, hetgeen in bepaalde anarchistische kringen nogal eens beweerd wordt. Tevens geeft zij een zeer gedegen achtergrondgeschiedenis van de Mexicaanse geschiedenis in de twintigste eeuw.
De tekst van Charles Reeve en Sylvie Deneuve (`Achter de bivakmutsen van het zuidoosten van Mexico‘) kende het Solidariteitskomitee Mexico al sinds zijn publicatie in 1996. Over hun tekst werd wisselend gedacht binnen het Komitee. Ze vonden en vinden dat er veel mankeert aan de tekst. Een aantal punten van kritiek die zij formuleerden waren zeer terecht, een groot aantal redeneringen en anachronistische paralellen vonden ze echter vergezocht, onvoldoende of helemaal niet onderbouwd. In essentie is de kritiek van de voormalige Komiteeleden op hun tekst niet veranderd. Het betreft hier met name het dogmatisch marxistische karakter van hun analyse van de toestand van het proletariaat in Mexico. Het lijkt alsof van hen mensen alleen in opstand mogen komen wanneer er sprake is van een bewust proletariaat in marxistische zin. Hun zwaartepunt van hun kritiek ligt in hun brochure bij het feit dat het EZLN nog steeds een maoïstische organisatie zou zijn (wat in zekere zin ook nog steeds zo is, ondanks het feit dat de leiding van het EZLN ons anders wil doen geloven), die nauw samenwerkt met het `progressieve’ deel van de roomskatholieke kerk, waarin een `blanke’ (subcomandante Marcos) als woordvoerder voor de Indiaanse bevolking optreed.
Ook Greemans tekst (`Zapatisme en Neoliberalisme; Open brief aan alle vrienden van de Zapatistas ‘), die zeer terecht het ontbreken van een fundamentele kapitalisme-kritiek binnen de neo-Zapatistische beweging aankaart, heeft zijn zwakke kant. Een persoonlijk commentaar op die tekst heeft de samensteller/vertaler geformuleerd in het korte artikel (`De blinde vlek van `links’’) dat na zijn tekst volgt.
De brochure wordt afgesloten met twee artikelen van de hand van ex-medewerkers van het Solidariteitskomitee Mexico, die daarin hun redenen voor het staken van het Zapatista-solidariteitswerk uiteen zetten. Deze artikelen werden reeds eerder in ZAPATA, Mexico Nieuwsbrief nr. 15 (mei 1999) gepubliceerd. Al met al een interessante pas op de plaats voor degenen die menen om tien jaar Zapatistische opstand te moeten vieren. Lees de teksten kritisch en doe er je voordeel mee en bedenk dat veel van de geformuleerde kritiek ook op andere (solidariteits)bewegingen van toepassing is.
Militantisme en andere valkuilen; Kritiek op de Zapatistas en hun solidariteitsbeweging
Januari 2004, 60 paginas A4, €3.00 (excl. eventuele portokosten)
Uitgeverij de Zwarte Kat, Postbus 16578, 1001 RB Amsterdam, email:  resiste@dds.nl
Verspreiding: International Bookshop Het Fort van Sjakoo, Jodenbreestraat 24, 1011 NK, Amsterdam, tel: 020-6258979, fax: 020-6203570, email: sjakoo@xs4all.nl, internet:  http://www.fortvansjakoo.nl.
 E-Mail: resiste@dds.nl
|
| aanvullingen | | |
Website: