|
|  |
Vrije Software / Free Software
dpi - 21.10.2003 04:15
Dit artikel is geschreven door enkele vrije software gebruikers en poogt een andere kijk te geven op het gebruik van software. Het is enigzins GPL en GNU/Linux georienteerd.
GNU/Linux
- Inhoudsopgave -
:, Geschiedenis
:::, GNU
:::, Linus Torvalds
:, GNU/Linux
:, Vrij?
:, 4 vrijheden
:, Onzichtbaar?
:, Warez
:, Anti-kapitalisme of Anders-kapitalisme?
:, Hoe kan ik iets toevoegen aan de vrije software beweging?
:, Moeilijk?
:::, Live CD's
:::, Waar te krijgen?
:, Vrije alternatieven
:, Meer info
:::, Text
:::, Geluid
:::, Beeld & geluid
:, Woordenlijst
:, Links
- Geschiedenis -
--- GNU ---
De vrije software beweging is ontstaan in het jaar 1984. Richard Stallman (RMS) [1] begon toen de Free Software Foundation (FSF) [2]. Het FSF is een NGO welke het GNU project ondersteunt. GNU is een recursief acroniem dat staat voor: GNU's Not Unix [3]. In die tijd heeft de FSF ook de GPL ontworpen: de GNU General Public License (GPL) [4], een licentie. Unix, in de jaren 70 en 80, was een standaard waar aan een aantal bedrijven voldeden. Zij verkochten dure hardware, met dure licenties, en ook Unix software. Omdat er weinig concurrentie was, en computers op dat moment nog slechts voorbehouden waren tot bedrijven en universiteiten konden zij dit duur verkopen. De bedrijven die Unix spul verkochten boden de broncode van hun besturingsysteem niet aan bij hun paketten. Hierdoor konden anderen, die wel de techniese kennis hadden om dat te doen, niets veranderen of verbeteren aan de broncode. Macht bleef gecentraliseerd bij een kleine groep.
Naast het GPL, zijn er ook andere licenties. Een bekend voorbeeld is het BSD License (BSDL) [5]. Software die onder deze licentie wordt vrijgegeven, mag vrij verspreid worden en mag voor alles gebruikt worden. Dat houdt in dat bedrijven BSD software ook mogen gebruiken zonder daarbij de source verder vrij te geven. Het licentie garandeert niet dat de broncode open moet blijven, dat mag echter wel. Andere bekende opensource licenties vind je op Opensource.org [6].
--- Linus Torvalds ---
Het GNU project groeide gestaag. Zij misten echter nog 1 belangrijk component om het besturingsysteem draaiende te houden: de kernel (het "hart" van een besturingsysteem). In 1991 kondigde Linus Torvalds [7] het begin van zijn kernel aan: Linux. Torvalds bracht deze kernel uit onder de GPL licentie. In de loop der jaren begonnen steeds meer ontwikkelaars over de gehele wereld mee te helpen aan de Linux kernel waardoor de ontwikkeling van de kernel, alsmede andere GPL software, explosief is gestegen. Belangrijk gevolg is dat de kernel steeds meer en sneller hardware ondersteunt.
- GNU/Linux -
GNU/Linux is een populaire combinatie van vrije software. De schrijver van dit artikel heeft ervoor gekozen om het besturingsysteem GNU/Linux te noemen, omdat de Linux kernel afhankelijk is van een aantal GNU 'software gereedschappen' waarmee de Linux kernel samenwerkt. Een uitgebreide argumentatie waarom je beter het besturingsysteem GNU/Linux kunt noemen is in het Engels te vinden op Gnu.org [8]. Je kunt er ook voor kiezen om het Linux te noemen.
- Vrij? -
Vrij heeft meerdere betekenissen. Vrije software gaat niet over geld, maar over vrijheid. Vrij in deze context betekent dus niet gratis. Hoewel vrije software vaak voor (vrijwel) niets gekregen kan worden qua geld, is de vrijheid die vrije software biedt, zonder daarbij te discrimineren, belangrijker dan het feit of je ervoor zou moeten betalen. Vrije software is transparanter en meer open dan closed source software.
- 4 vrijheden -
Vrije software geeft de gebruiker vier belangrijke vrijheden:
* de vrijheid om het programma voor elk doel te gebruiken (vrijheid 0)
* de vrijheid om het programma te bestuderen en te wijzigen (vrijheid 1)
* de vrijheid om het programma te kopieren (vrijheid 2)
* de vrijheid om gemodificeerde en ongemodificeerde versies van het programma te herdistribueren (vrijheid 3)
- Onzichtbaar? -
Zonder het te weten gebruiken internetters dagelijks vrije software. Zo'n 64% (bron: Netcraft Webserver Survey Oktober 2003 [9]) van alle websites over de gehele wereld draait de webserver Apache. Zo'n webserver maakt weer gebruik van andere onensource projecten zoals bijvoorbeeld PHP, MySQL, en GNU/Linux.
- Warez -
In plaats van vrije software te gebruiken kun je er ook voor kiezen om illegaal commerciele software te gebruiken. Je kunt er voor kiezen een shareware licentie te negeren, je kunt ervoor kiezen een besturingsysteem zonder een betaalde licentie te draaien.
Dat heeft echter ook een aantal nadelen. Ten eerste ben je illegaal bezig. Dat terwijl je met legale alternatieven ook ver kunt komen, zo niet verder. Ten tweede is warez een vorm van steunen, omdat je bijdraagt aan de populariteit. Ten derde, en dat is vanuit het perspectief van de gebruiker het belangrijkste: je weet niet wat de software doet, je moet vertrouwen op de goede bedoelingen van een (aantal) bedrijven. Terwijl je bij vrije software vertrouwt op een internationale groep die weer gecontroleerd kan worden door iedereen met de techniese know-how.
- Anti-kapitalisme of Anders-kapitalisme? -
Hoewel GNU/Linux en vrije software vaak uitgemaakt is voor 'communisties' door de grote jongens van o.a. Microsoft en bepaalde media zoals Forbes, is er winst te maken met vrije software. Hetzij op een andere manier dan het simpelweg verkopen van software, want die wordt immers vrij aangeboden.
Op wat voor manieren is er winst te maken met vrije software? Bij BSDL software is het vrij simpel: zo lang je in tact laat wie wat heeft geschreven, mag je aanpassingen maken en/of het verkopen en hoef je niet de broncode vrij te geven. Dit is iets dat Microsoft in verleden heeft gedaan bij bijvoorbeeld de TCP/IP stack, een fundamenteel onderdeel voor het verbinding maken met netwerken zoals het internet.
Mensen die het GPL prefereren zien dit vaak als uitbuiting en proberen deze uitbuiting tegen te gaan met hun GPL licentie. Volgens sommigen is de GPL licentie minder vrij dan de BSDL aangezien de GPL verplicht modificaties en afgeleide versies ook onder de GPL uit te brengen.
Licenties kunnen ook gecombineerd worden. Een voorbeeld van een zowel commercieel-vriendelijk alsmede niet-commercieel-vriendelijk systeem is OGG Vorbis [10]. Dit is een vrij alternatief voor MP3 en RealAudio. De code is open, het is niet gepatenteerd en de makers vragen geen royalty. Is het ook beter? Oordeel zelf, hier staat een test Xiph.org [11].
De specificatie zijn Public Domain (PD). Dat houdt in dat je er alles mee mag doen wat je wilt. De meeste OGG Vorbis software, zoals bijvoorbeeld de OGG speler, is onder het GPL uitgegeven. De software om OGG Vorbis te gebruiken voor andere toepassingen (de zogenaamde ''libraries'' en ''SDK'') is onder het BSDL uitgegeven, waardoor deze vrij aangepast kan worden en in bijvoorbeeld een muziekspeler gebruikt kan worden. Anderen mogen hun eigen non-GPL utility software maken. Ter vergelijking: MP3 is gepatenteerd. In feite moet je voor het schrijven van MP3 software betalen aan degene die de royalties beheert. RealAudio heeft een soort opensource licentie die een aantal vrijheden mist en bovendien ook gepatenteerd is.
- Hoe kan ik iets toevoegen aan de vrije software beweging? -
Er zijn bestaan een aantal manieren om iets toe te voegen aan de vrije software beweging, of aan een vrij software project. Ook als (vrijwel) niet technies aangelegt persoon is dat mogelijk.
Allereerst door middel van de software te gebruiken. Gebruiken is steunen. Door vrije software te gebruiken laat je eigendom software mogelijkheden liggen, waardoor de populariteit van eigendom software daalt en de populariteit van vrije software stijgt.
Ten tweede kun je gaan programmeren. Hiervoor moet je bepaalde programmeertalen kennen zoals bijvoorbeeld C, C++, perl, PHP. Omdat de broncode vrij beschikbaar is kun je direct aanpassingen maken en deze vervolgens teruggeven aan het project of zelf een eigen project starten!
Ten derde kun je de documentatie van het project verbeteren. Om dit te doen, moet je vaak het een en ander van het project en de software af weten. Je kunt ook documentatie zoals howto's vertalen naar andere talen waardoor de drempel voor mensen die niet zo goed in Engels zijn lager wordt.
Ten vierde kun je anderen helpen met hun problemen die zij ervaren bij het gebruik maken van vrije software. Hiervoor heb je enige kennis en ervaring nodig van het programma in kwestie.
Ten vijfde kun je een (hopelijk positieve) review schrijven voor een website, krant of ander medium. Zo help je mee aan de bekendheid van het software project en van vrije software.
Ten zesde is software, en dus ook vrije software, niet perfect. Er kunnen foutjes in software zitten. Mocht je er 1 tegenkomen, dan kun je dat melden op de mailinglijst van het project. Zoek eerst zelf, om te kijken of de bug niet al bekend is of opgelost is in een nieuwere versie.
Tenslotte moet dit niet. Het mag. Het staat je vrij, je bent niets verplicht. Het enige waar je je aan moet houden is de licentie.
- Moeilijk? -
Vroeger, in de jaren 90, was het draaien van GNU/Linux moeilijk. In de loop der jaren is hier verandering in gekomen: het is steeds makkelijker geworden, de kloof tussen 'techies' en 'niet-techies' wordt steeds kleiner. In tegenstelling tot wat vaak bericht wordt is Linux niet zo moeilijk als het lijkt. Verschillende communities, organisaties en bedrijven leveren de Linux kernel samen met een arsenaal aan vrije software, waaronder GNU software en andere GPL en BSDL gelicenseerde software. Zoiets heet een linux distributie.
Als je een computer koopt bij een leverancier, hoef je daar geen besturingsysteem op te installeren. Dat zit er al bij, meestal Windows. Wil je er een ander besturingsysteem op, zul je daar zelf voor moeten zorgen. Het installeren van een nieuw besturingsysteem, zoals een Linux distributie, kan daarom een klus zijn die je nog nooit hebt gedaan. Hoe moeilijk een distributie is om te installeren of te gebruiken verschilt enorm onderling. Niet elke distributie is bedoelt voor een beginner maar er zijn wel degelijk makkelijke distributies.
Je kunt er voor kiezen eens zogenaamde live cd te gebruiken. Deze kun je zelf downloaden, branden en opstarten zonder daarbij het besturingsysteem op je harde schijf te installeren.
--- Live CD's ---
* Dyne:Bolic [12] - Georrienteerd op media, activisme en creativiteit.
* Knoppix [13] - LiveCD met KDE, gebaseerd op Debian GNU/Linux [14].
* Gnoppix [15] - LiveCD met GNOME, gebaseerd op Knoppix.
* Gentoo [16] - Verschillende LiveCD's gebaseerd op Gentoo Linux.
* FreeSBIE [17] - FreeBSD LiveCD.
* LinuxIso [18] - Hier kun je veeeel Linux CD's downloaden.
Wil of kun je niet zelf downloaden en/of branden kun je er een elders laten branden. Verzending is soms mogelijk.
--- Waar te krijgen? ---
* PUSCII [19] - Vrije internet werkplaats in Utrecht.
* ASCII [20] - Vrije internet werkplaats in Amsterdam.
* Kooplinux [21] - Bestel een Linux CD voor 5 EUR inclusief verzendkosten.
* NLLGG [22] - Nederlandse Linux Gebruikers Groep. Hier kun je soms ook terecht voor een Linux CD, vragen, discussies ed. Groepen op lokaal niveau bestaan ook.
- Vrije alternatieven -
Voor MS Windows gebruikers een lijstje met alternatieven van vrije software. Deze alternatieven werken op Windows, maar verreweg de meesten zijn ook beschikbaar voor andere besturingsystemen zoals o.a. Linux, FreeBSD, MacOSX, Zeta/BeOS. Omdat de meeste mensen Windows gebruiken, wordt daar van uitgegaan.
Het gebruik maken van vrije software op een niet-vrij besturingsysteem als Windows is een eerste stap in de wondere wereld van vrije software. Later kun je ervoor kiezen over te stappen naar bijvoorbeeld GNU/Linux.
Eerst volgt een populair, gesloten programma. Dan volgt een open, vaak ook populair alternatief.
* Internet Explorer -> Mozilla Firebird [23]
* Outlook -> Mozilla Thunderbird [24]
* ICQ/MSN/AIM -> Jabber, Gaim [25, 26]
* mIRC -> XChat [27]
* Photoshop -> GIMP [28]
* MP3 -> OGG Vorbis [29]
* Winamp -> Zinf [30]
* Windows Media Player - VideoLAN, MPlayer [31, 32]
* Microsoft Office -> OpenOffice.org [33]
* Microsoft Telnet -> PuTTy [34]
* Windows -> Linux distributie
Dit is een kleine greep alternatieven, er zijn er veel meer.
- Meer info -
--- Text ---
* De kathedraal en de bazaar [35] door Eric S. Raymond] (ESR) [36].
* Als Atlas wakker wordt... [37] door Wiebe van der Worp.
* The Halloween Documents [38] door meerdere auteurs.
--- Geluid ---
* Speech in Vrankrijk over opensource [39] door Dr. J. J. Paijmans [40].
--- Beeld & geluid ---
* RevolutionOS [41] door J.T.S. Moore (IMDB [42]).
* The Code [43] door Hannu Puttonen.
- Woordenlijst -
Eerst Engelse woord dan Nederlandse woord, eventueel met een korte uitleg.
* Sourcecode Broncode.
* Opensource Open bron; de bron is open.
* Closedsource Gesloten bron; de bron is gesloten.
* Free (as in 'speech') Vrij (als in 'meningsuiting').
* Free (as in 'beer') Vrij (als in 'gratis').
* Proprietary Eigendom, patent.
- Links -
[1]  http://www.stallman.org
[2] http://www.fsf.org
[3] http://www.gnu.org/home.nl.html
[4] http://www.gnu.org/copyleft/gpl.html
[5] http://www.opensource.org/licenses/bsd-license.php
[6] http://opensource.org/licenses
[7] http://www.cs.helsinki.fi/u/torvalds
[8] http://www.gnu.org/gnu/linux-and-gnu.html
[9] http://news.netcraft.com/archives/web_server_survey.html
[10] http://www.xiph.org/ogg/vorbis
[11] http://www.xiph.org/ogg/vorbis/listen.html
[12] http://www.dynebolic.org
[13] http://www.knoppix.org
[14] http://www.debian.org
[15] http://www.gnoppix.org
[16] http://www.gentoo.org
[17] http://www.freesbie.org
[18] http://www.linuxiso.org
[19] http://www.puscii.nl
[20] http://www.scii.nl/ascii
[21] http://www.kooplinux.nl
[22] http://www.nllgg.nl
[23] http://www.mozilla.org/products/firebird
[24] http://www.mozilla.org/projects/thunderbird
[25] http://www.jabber.org/user/clientlist.php Jabber]
[26] http://gaim.sourceforge.net
[27] http://www.xchat.org
[28] http://www.gimp.org
[29] http://www.xiph.org/ogg/vorbis
[30] http://www.zinf.org
[31] http://www.videolan.org
[32] http://www.mplayerhq.hu
[33] http://www.openoffice.org
[34] http://www.putty.nl
[35] http://www.opensource.nl/bazaar.html
[36] http://www.catb.org/~esr
[37] http://vrijschrift.org/publicaties/filosofie/atlas.html
[38] http://www.ossl.nl/opensource.org/halloween
[39] http://www.bofx.net/paai20001021vrankrijk.mp3
[40] http://pi0959.kub.nl/Paai
[41] http://www.revolution-os.com
[42] http://us.imdb.com/title/tt0308808/
[43] http://www.imdb.com/title/tt0315417/
- Slot -
Dank voor de feedback en hulp die ik heb gekregen bij het schrijven van dit artikel. Dit artikel is public domain.
|
| Lees meer over: globalisering kunst, cultuur en muziek media vrijheid, repressie & mensenrechten | | aanvullingen | | | Over LGPL, die erg op de BSD license lijkt | Machuidel - 21.10.2003 13:16
De Lesser General Public License (meestal afgekort tot 'LGPL') is een licentie voor de verspreiding van computerprogrammatuur. Het is een variatie op de GPL.
Dit is een licentie bedoeld voor computersoftware die als onderdeel van een gesloten programma? gebruikt mag worden, iets dat bij de GPL niet mogelijk is.
In het GNU project wordt er een sterke voorkeur aan gegeven om programma's en bibliotheken onder de GPL uit te brengen, maar soms zijn er al erg goede alternatieven voor een softwarebibliotheek beschikbaar en zou de restrictie van de GPL het project uit de markt kunnen prijzen. In zo'n geval wordt naar de LGPL gegrepen zodat de bibliotheek ook in commerciële software kan worden gebruikt.
 Website: http://en.wikipedia.org/wiki/GNU_Lesser_General_Public_License
| | Extra | Joris - 21.10.2003 14:05
Het is wel handig om te vertellen dat de software gratis is te downloanden. Maar dat er voor ondersteuning of support moet je vaak betalen. Hierdoor is het voor kleinere bedrijven minder interresant om van Windows/Unix over te schakelen naar GNU/Linux OS'en. Voor grotere bedrijven wordt dit juist veel intersanter omdat je niet per pc licentie betaald, maar onderhoudskosten/ steun en dus garantie voor een stabiel systeem.
Uit het verkopen van steun en kennis halen de distribiteurs grotendeels hun inkomen van vandaan.
Wanneer je als individu SuSE koopt in de winkel, dan krijg je een of twee maanden support een een dikke handleiding.
P.s. http://www.suse.de/en gebruik deze ipv Redhat.
Over de webservers. Het precentage Apache webservers is afgenomen de laatste tijd. Dit is volgens insiders niet het resultaat dat de 'concurrent' MS IIS webserver beter is, maar dat MS goedkopere contracten aanbiedt met verplichting tot het installeren van MS IIS webserver.
MS hanteert de drug-dealer techniek. MS maakt jou en je klanten compleet afhankelijk van zijn producten.
| | alternatieven voor SuSE, Linux boeken | dpi - 23.10.2003 02:09
Naast SuSE heb je ook andere complete systemen met support. 2 bekende Linux distributies met officiele support zijn RedHat Linux en Mandrake Linux. Er is ook een andere methode: de ''community-driven'' Linux distributies. Wanneer je gebruikt maakt van zo'n distributie (bijv: Gentoo Linux of Debian GNU/Linux) kun je wel support krijgen, maar dan onbetaalt en van een community waar van je verwacht wordt dat jij anderen ook helpt waar je kunt. Uiteraard zijn er ook SuSE/RedHat/Mandrake communities en kun je online ook veel informatie vinden met bijv Google!
Wat je ook kunt doen is een boek kopen over Linux of over een Linux distributie. Dat is praktisch. Soms komen dergelijke boeken met: een vertaling vanuit het Engels (dit kan hier en daar enigzins brak vertaalt zijn) en een Linux distributie CD waar het boek je bij helpt (deze kan soms enigzins out of date zijn, maar dat is niet persee slecht).
Ik heb goede ervaringen met O'Reilly. Prijzen kunnen behoorlijk verschillen per winkel en niet altijd alles ligt voorhande. Je kunt ook online bestellen.
http://www.redhat.com
http://www.mandrakelinux.com/en/
http://www.oreilly.com
| | link | dpi - 23.10.2003 02:24
http://pi0959.kub.nl/Paai/linux.txt
De Nederlandse Linux VVV voor beginners door Hans Paijmans.
Enigzins out of date, hier en daar klopt het niet meer, maar nog steeds een aardig document.
| | EC over opensource migratie | dpi - 23.10.2003 22:30
A European Commission initiative has issued guidelines to member governments on how to migrate to open source software on both servers and desktops.
The guidelines recommend that organisations should:
* Have a clear understanding of the reasons to migrate before starting.
* Ensure active support from IT staff and users.
* Have a 'champion for change', higher up in the organisation the better.
* Build up open source software expertise and relationships.
* Start with non-critical systems.
* Ensure that each step is manageable.
[Er wordt de indruk gewekt dat deze richtlijnen voor opensource software nodig zijn maar niet voor proprietary. Waarom is mij een raadsel]
http://www.vnunet.com/News/1145163
http://europa.eu.int/ISPO/ida/jsps/index.jsp?fuseAction=showDocument&parent=news&documentID=1647
| | Documentatie? | link - 31.10.2003 05:22
Wat te denken van text? Welke licentie kun je geven aan een text? Het FSF heeft hier een licentie voor ontworpen genaamd GFDL: GNU Free Document Licence. Deze licentie is echter niet ''vrij''. Lees hier een analyse over waarom deze licentie niet vrij is en wat de alternatieven zijn
http://home.twcny.rr.com/nerode/neroden/fdl.html
Het Debian GNU/Linux project accepteert deze licentie niet meer.
Op Indymedia.nl geldt het volgende: ''Volgens ons zou een bijdrage door niet-commerciele initiatieven weer hergebruikt moeten kunnen worden. Mocht je dit niet willen, laat dan weten dat dit niet mag, of anders onder welke condities wel of niet (bijvoorbeeld: "gebruik door derden niet toegestaan" in de inleiding)''
Echter onderaan dit artikel staat dat het onder het Punlic Domain valt.
Een andere interessante site die handig is bij het kiezen van een licentie is Creative Commons
http://creativecommons.org
| | | 03.11.2003 22:47
Why Open Source Software / Free Software (OSS/FS)? Look at the Numbers!
Extended analysis and statistics in English. Also translated to other languages.
Mainly about GNU/Linux and Apache.
Website: http://www.dwheeler.com/oss_fs_why.html
| | "Just say no to Microsoft | link - 01.03.2004 17:50
Alternatives for a Free market."
Een overzichtelijke site met een rijk aanbod aan alternatieven voor Microsoft software. E-mail clients, webbrowsers, noem maar op. Handige feature is de legenda: daarmee wordt aangegeven of een programma open-source/free software is of niet, of het programma op het Microsoft alternatief lijkt qua features/interface of niet, of het programma commercieel is of niet.
Website: http://microsoft.toddverbeek.com
| |
| aanvullingen | |
