|
|  |
Problemen met de Joint Strike Fighter
Wilbert van der Zeijden - 01.04.2003 15:36
De Nederlandse investeringen (800 miljard) in de ontwikkeling van de JSF zijn nog lang niet terugverdiend. Problemen met het gewicht van het vliegtuiontwerp en uitblijvende opdrachten voor Nederlandse bedrijven vormen een gevaar voor het JSF-project als geheel en voor de belastingcenten die Nederland erin pompt.
Problemen met de Joint Strike Fighter
Door Wilbert van der Zeijden
De Nederlandse investeringen in de ontwikkeling van de JSF zijn nog lang niet terugverdiend. Problemen met het gewicht van het vliegtuiontwerp en uitblijvende opdrachten voor Nederlandse bedrijven vormen een gevaar voor de Nederlandse investeringen en voor het JSF-project als geheel.
Het tijdschrift Defense News, een toonaangevend blad in de wereld van de wapenhandel, wijdt in haar editie van 17 maart uitgebreid uit over problemen met de ontwikkeling van de Joint Strike Fighter (JSF). Nederland is financieel betrokken bij de ontwikkeling van het gevechtsvliegtuig. De overheid kwam met Lockheed Martin, zeg maar de hoofdaannemer van het project, overeen dat Nederland 800 miljoen Euro in de ontwikkeling van het vliegtuig steekt met de bedoeling dat Lockheed vervolgens delen van de ontwikkeling en productie van het project uitbesteedt aan Nederlandse defensiebedrijven.
De ontwikkeling van het next-generation vliegtuig kampt vanaf de start met problemen. Eerder al gaf de marine van de Verenigde Staten aan 400 minder JSF toestellen nodig te hebben dan eerder werd aangenomen. Verwachte verhogingen van de aanschafprijs, problemen met de ontwikkeling en vernaderde prioriteiten leidden de marine ertoe te besluiten dat nieuwe varianten van de F-16 als alternatief zullen worden aangeschaft. Het verlies van de verwachte order van 400 toestellen was een flinke klap voor de rentabiliteit van het project, dat staat en valt met de verwachte afname en produktie. Overheden en bedrijven zullen niet of minder investeren in een ontwerp dat naar verwachting handen vol met geld kost en mogelijk niets oplevert.
Nieuw zijn de problemen met het gewicht van het ontwerp. De JSF moet op dieet zo melden defensie tijdschriften, omdat het huidige gewicht de kenmerkende functie van verticaal opstijgen en landen onmogelijk maakt (de STOVL-functie). Voor het Engelse leger en de Amerikaanse mariniers is deze functie cruciaal. Als het niet lukt deze STOVL-functie in het vliuegtuig te bouwen zonder andere kwaliteiten geweld aan te doen, zullen beide grote opdrachtgevers zich onherroepelijk terugtrekken. Vrijwel zeker is dat de ontstane problemen tot substantiele vertragingen zullen leiden voor het project.
Nederland is actief betrokken bij de ontwikkeling van de JSF. Het vorige kabinet besloot 800 miljoen Euro te stoppen in de ontwerpfase van het gevechtsvliegtuig, waarbij onderdeel van de overeenkomst was dat aan Nederlandse bedrijven opdrachten zouden worden uitgevaardigd voor de ontwikkeling en productie van onderdelen van het vliegtuig. Tot nu toe is daarvan echter niet voldoende terechtgekomen. Samen met Noorwegen en Denemarken stelt de Nederlandse overheid vast dat er nog geen sprake is van een proportionele relatie tussen de investeringen en de opdrachten die voorts worden gegeven aan bedrijven in Nederland, Denemarken en Noorwegen.
Mark Douglas, woordvoerder Lockheed Martin, primaire contractant voor het hele project, legt uit dat Lockheed geen garanties heeft hoeven geven voor de hoeveelheid of het volume van opdrachten aan de kleinere landen. Daarmee blijft vooralsnog het risico dat Nederland 800 miljoen Euro stopt in een project dat niet het verwachte geld terug oplevert. Opvallend is in ieder geval dat Denemarken en Noorwegen, met vergelijkbare betrokkenheid bij de ontwikkeling van de JSF, ervoor hebben gekozen hun opties open te houden door ook in kleine projecten deel te nemen die verbonden zijn aan de ontwikkeling van de concurerende fighters: de Rafale en de Eurofighter.
Om het tij te keren wil Nederland een regionaal ondersteuningscentrum huisvesten, gesteund door Denemarken en Noorwegen om zo de krachten te bundelen en sterker te staan tegenover Lockheed. De komende maanden worden bepalend voor de vraag of Nederland op deze manier meer waar voor haar geld zal krijgen. Zoniet, dan dreigt een politieke rel.
Het risico is niet alleen dat de overheid financieel de plank mis blijkt te hebben geslagen, ook is de deelname aan de JSF nog steeds politiek beladen. Ondanks de vele kritiek van wapenhandel experts, die zeiden dat Nedderland met open ogen in een hopeloze situatie stapte, ging de Nederlandse regering accoord met de investering na een politiek vreemd verlopen debat. Op de valreep zorgde de LPF voor een ten faveure van de investeringen terwijl hun vermoorde voorman Fortuyn nog enkele dagen daarvoor publiekelijk had aangegeven tegen deelname te zijn.
Eind april moet Lockheed de gewichtsproblemen in ieder geval voldoende onder controle hebben. Dan wordt het voorlopig ontwerp verwacht, een belangrijk moment, omdat het ontwerp zoals het er dan ligt bepalend zal zijn voor het Pentagon en Europese mogelijke afnemers in hun beslissing om verder te gaan met het project of niet. Een jaar later wordt dan het definitieve ontwerp verwacht. In het komende jaar zal dus ook moeten blijken of de problemen met verdeling van opdrachten over deelnemende landen wordt opgelost. Zo niet, dan kan de JSF een dure les voor de Nederlandse samenleving worden.
Wilbert van der Zeijden is als analist op gebied van “militarisme & globalisering” verbonden aan het Transnational Institute in Amsterdam.
 E-Mail: wilbert@tni.org  Website: http://www.tni.org
|
| Lees meer over: militarisme | | aanvullingen | | | JSF = economisch en strategisch rampzalig | nana - 01.04.2003 17:11
Lees meer over hoe de Nederlandse bevolking en economie wordt genaaid door het JSF project:
 http://www.rand.org/publications/MR/MR1362/
Het hoogwaardige ontwikkelingswerk kunnen we, uit Amerikaanse strategische overwegingen, op ons buik schrijven. In ieder geval zullen de Amerikanen het ontwikkelingswerk doen, en zullen om buitenlandse afhankelijkheid te voorkomen, alle onderdelen ook zelf gaan produceren.
Deelsystemen mogen we alleen op order, dus zonder ontwikkeling, fabriceren, als we de goedkoopste zijn. Als wij in onderdelen fabricage de goedkoopste willen zijn, moeten we de winstmarges tot nul reduceren, of zelfs verliezen accepteren, om te zorgen dat niet al het JSF geld uit onze economie stroomt.
De JSF was het eerste grote Nederlandse verraad tegen Europa. De Hoop Scheffer heeft nu in het Irak-kwestie conflict laten zien wie hier, naast onze ineffectieve schijndemocratie, daadwerkelijk de macht heeft, en heeft opnieuw Europa verraden. De dubieuze rol die Herben in het JSF debakel speelde ben ik ook nog niet vergeten...
| |
| aanvullingen | |
