enveloppen journalistiek
noane - 24.11.2001 12:48
Commercialisering nieuwe bedreiging voor persvrijheid.
PENANG, Maleisië - Door de democratisering in enkele Zuidoost-Aziatische landen schieten de media er de laatste jaren als paddestoelen uit de grond. Maar dat komt de kwaliteit van de berichtgeving niet ten goede. Naast de oude kwaal van de "enveloppenjournalistiek", vormt de slag om de oplagecijfers de laatste jaren een nieuwe bedreiging voor de kwaliteit van de berichtgeving.
Vooral in Indonesië, de Filippijnen en in beperktere mate Cambodja wordt veel meer nieuws gemaakt. Het aantal kranten, radio- en televisie-uitzendingen is er exponentieel toegenomen. Het is drummen op de markt en dat leidt echter tot een weinig stichtend gevecht om de aandacht van de lezer: om de gunst van de adverteerders af te dwingen worden de geplogenheden van de boulevardpers door bijna alle agentschappen overgenomen.
Omdat het aantal journalisten fel is toegenomen, staat ook de beroepsethiek onder druk. Door de lage lonen worden reporters bovendien verleid tot het aannemen van steekpenningen in ruil voor gunstige berichten over bepaalde personaliteiten - een praktijk die in Indonesië en de Filippijnen "enveloppenjournalistiek" wordt genoemd.
Lukas Luwarso, vice-voorzitter van de Zuidoost-Aziatische Persalliantie, vindt dat in Indonesië, dat langzaam de overgang maakt naar de democratie, journalisten nog teveel worstelen met de nieuwe vrijheden en verantwoordelijkheid. Andere waarnemers situeren de oorzaak van het lage allooi van de Zuidoost-Aziatische media-industrie niet alleen in de verwarring van het moment. Er is weliswaar een acuut gebrek aan professionalisme, maar ook een schrijnend gebrek aan ethisch gevoelen èn de historische gewoonte om de machthebbers te behagen, vinden ze.
In de hele regio klagen niet-gouvernementele organisaties niet in de eerste plaats over het gebrek aan kwaliteit, maar over de hardnekkige gewoonten van de oude tijd. Ze worden gemarginaliseerd of steevast negatief voorgesteld. "Als de armen de straten van Bangkok optrekken, schetsen de media een beeld van grote wanorde," zegt Kalaya Chareonying, een docente internationale betrekkingen in Bangkok. "Protesten van ontevredenen worden onder de mat geveegd of slechts oppervlakkig behandeld. Vaak wordt ineens ook een officiële afkeuring meegegeven, zonder context," legt ze uit.
Politici en politieke commentatoren zitten nog te vaak aan dezelfde kant van de tafel. "Door de machtsmechanismen niet in vraag te stellen, bevestigen de media voortdurend de vooroordelen. Journalisten worden gereduceerd tot werktuigen van de machthebbers, omdat - bijvoorbeeld - de vraag niet wordt gesteld wat de definitie van ´nieuwswaarde´ is," meent Chareonying.
In de Zuidoost-Aziatische landen waar de pers nog veel meer aan banden ligt, dwingt de markt de slaafse pers tot een lichtjes liberalere politiek, eenvoudigweg om de dalende oplagen op te krikken. Maar deze evolutie wordt door de overheden nauwgezet in de ogen gehouden en er worden pogingen ondernomen het fenomeen te onderdrukken.
Zo wordt in Maleisië op initiatief van de overheid een mediaraad opgericht, een initiatief dat door activisten op groot wantrouwen wordt onthaald. Critici zeggen dat de media al voldoende worden gecontroleerd door repressieve wetten, zelfcensuur en het feit dat de concerns in het bezit zijn van politici. "In het ideale geval vertegenwoordigt de mediaraad de belangen van elke component van de samenleving. In alle andere gevallen wordt de raad een indirect controleorgaan van de machthebbers," vreest media-analist Mustafa Anuar. In Singapore, evenmin geroemd om zijn persvrijheid, moest het plan voor een onafhankelijke mediaraad geschrapt worden wegens een tekort aan financiële steun.
Dat een onafhankelijke mediaraad in de democratiserende landen overigens geen zaligmakende oplossing is, bewijst de situatie in Indonesië. De welig tierende cowboyjournalistiek wordt er geflankeerd door wel 22 mediacontroleorganen, die geleid worden door activisten en oud- journalisten. Ook in Cambodja moet Sek Barisoth, directeur van het Cambodia Communications Institute toegeven dat de pers er zich compromitteert door afpersing, een gebrek aan ethiek en onverantwoordelijkheid. (IPS)
 Website: http://www.DeWaarheid.nu/
|
