|
|  |
POSITIE EN ROL VAN VROUWEN IN HET TEKEL-VERZET
Meriç Esin - 22.03.2010 02:35
Turkije verkeert al zo’n drie decennia in de wurggreep van systematische neoliberalisering en privatisering. Sinds de conservatieve AKP (Partij voor ‘Gerechtigheid’ en ‘Ontwikkeling’) eind 2002 aan de macht kwam, is de privatisering meer en agressiever dan ooit tevoren doorgevoerd en zijn bijna alle geprivatiseerde bedrijven in handen komen te vallen van buitenlandse ondernemingen.
De neoliberale politiek en de daaruit voortgekomen privatiseringen hebben de nationale economie van Turkije aanzienlijk verzwakt en verder beschadigd. Neoliberalisme en privatisering hebben steeds geleid tot verder verlies van de belangrijkste inkomensbronnen, structurele verlaging van het nationale inkomen en voortdurende afname van de eigen middelen en mogelijkheden van het land. Zo werd Turkije in toenemende mate verder veroordeeld tot onder andere het afsluiten van nieuwe credietleningen en werd het zo steeds afhankelijker van de buitenlandse financiers, die het land steeds opnieuw dwongen tot het realiseren van nieuwe privatiseringen.
Neoliberalisme en privatisering zijn gelijk aan economische afbraak, sociale vernieling, vernietiging van de samenleving, ontwrichting van de levens van miljoenen mensen en vergroting van de nationale afhankelijkheid!
Weliswaar kan men verschillend tegen de verschijnselen van neoliberalisme en privatisering aankijken. Vast staat in ieder geval dat deze verschijnselen tot nu toe meer dan voorheen tot armoede onder het volk geleid hebben. Miljoenen arbeiders hebben hun werk verloren. Honderdduizenden arme boeren en kleine middenstanders zijn erdoor failliet geraakt. Het hele volk is er feitelijk door tot ellende, uitzichtloosheid en arbeids-emigratie veroordeeld. Vele gezinnen met kinderen die in deze omstandigheden uit elkaar gegaan zijn, levens van vele mensen die ontwricht zijn, mensen die huis en haard hebben moeten verlaten om in het buitenland hun arbeid te verkopen en zelfs geslaagde en niet geslaagde zelfmoordpogingen die ondernomen zijn... Deze en andere feiten liegen er niet om. De economische afbraak en sociale vernieling in het land, ten gevolge van neoliberalisering en privatisering, is weergaloos. Zo is de samenleving verder beschadigd en het land nog afhankelijker geworden. Alle mooie cijfers van statistici, de nog mooiere rapporten van onderzoekers, de geweldige commentaren van economen en de prachtige verklaringen van regeringswoordvoerders ten spijt!
Staatsgigant TEKEL
Een van de laatste slachtoffers van privatisering was de voormalige staatsgigant TEKEL die in de afgelopen jaren successievelijk aan buitenlandse holdings en consortia verkocht is. Eerst kwam de alcoholdivisie daarvan via een kleine omweg terecht bij de American Texas Pacific Group. Vervolgens werd de sigarettendivisie ervan aan British American Tobacco verkocht.
Bij de privatisering van deze eerste twee divisies van TEKEL, verloren tienduizenden arbeiders uiteindelijk hun oorspronkelijke baan. Zonder enig verzet van betekenis werd hen daarna als symbolisch ‘alternatief’ de zogenaamde 4C-regeling(●) door de AKP-regering opgelegd. Niet lang daarna besloot de Hoge Raad voor Privatisering onder voorzitterschap van premier Erdoğan om ook de laatste TEKEL-divisie, de tabakverwerkingsdivisie, te privatiseren. Conform dat besluit werden de onder deze divisie vallende tabakverwerkingsbedrijven gesloten en werden de tot dan toe daar werkzame arbeiders overgeplaatst naar de tabaksdepots van TEKEL. Ook deze depots zouden kort daarna voor sluiting in aanmerking komen, waardoor de arbeiders definitief hun werk bij TEKEL zouden verliezen.
Brug te ver!
De privatisering van de tabakverwerkingsdivisie is echter een brug te ver gebleken. Want deze keer stuitte de privatiseringsdaad op ingehouden, opgehoopte arbeiderswoede die al gauw uitbarstte in een weergaloos verzet dat Turkije sinds bijna 20 jaar niet meer gekend had. Verzet, dat geheel door de arbeiders zelf geïnitieerd werd. Omdat de bestuurders van de vakcentrale TÜRK-İŞ en die van de daarbij aangesloten voedingsbond TEKGIDA-İŞ veel te lang als toeschouwers aan de kant bleven zitten en bijna niets deden om hun leden bij te staan, hebben de TEKEL-arbeiders het verzet zelf maar geoganiseerd. Onder eigen leiding en coördinatie! Uit verschillende steden van het land kwamen zij massaal op Ankara af. Daar hebben zij zich bijeen gevoegd en sindsdien bleven zij bij elkaar in de hoofdstad en lieten zij daar hun verzet van start gaan.
Dat verzet richtte zich aanvankelijk op de gevolgen van privatisering, maar niet lang daarna was ook de privatisering zelf het doelwit van de strijd. Daarbij vochten de arbeiders tegen de burocratische en passieve opstelling van de vakbondsbestuurders en tegen de regering die hen voor de gevolgen van privatisering wilde laten opdraaien. Die wilde ook de arbeiders van de tabakverwerkingsdivisie geen ander ‘alternatief’ dan de 4C-regeling bieden en hen bovendien dwingen om deze regeling binnen een periode van een maand te accepteren of te weigeren. Op het einde van deze periode moesten de arbeiders het ‘alternatief’ aannemen of de werkloosheid verkiezen. Als de arbeiders na afloop van de acceptatieperiode hun verzet nog verder zouden voortzetten, dan zou een grootschalige politionele actie tegen hen gevoerd worden. Zo viel het standpunt van de regering te omschrijven.
Beslissing van de Hoge Raad
Onder druk van het arbeidersverzet besliste de gerechtelijke Hoge Raad op 1 maart 2010 echter dat de door de regering gestelde acceptatietermijn onredelijk en derhalve ongeldig zou zijn en gaf hij de arbeiders een termijn van acht maanden om de regeling te accepteren dan wel te weigeren. Met deze eerste significante overwinning ontstonden er gunstigere voorwaarden voor de arbeiders om verder hun strijd voort te zetten voor de totale opheffing van de 4C-regeling dan wel gehele aanpassing van deze regeling aan hun eisen. Namelijk werkzekerheid voor onbepaalde duur en behoud van hun huidig loonniveau, overige arbeidsvoorwaarden en sociale verworvenheden.
Met het besluit van de Hoge Raad en de gunstige voorwaarden dat het met zich meebracht ging het verzet van de arbeiders na 78 dagen een nieuwe fase in. De fase waarin hun verzet, conform het besluit van voedingsbond TEKGIDA-İŞ, niet langer centraal in Ankara voortgezet, maar juist over het hele land gespreid zou worden. Momenteel zetten de TEKEL-arbeiders hun acties in verschillende steden voort. Begin april gaan zij samen met hun vakbond de verdere route van hun strijd bepalen. En mogelijk staat er een algemene staking op of vlak na 26 mei 2010 op de rol als de eisen van de arbeiders dan nog steeds niet ingewilligd zijn.
De vrouwen van TEKEL
Een deel van de mensen van TEKEL die in Ankara in verzet waren bestond uit vrouwen. Deze vrouwen vormden een belangrijk component van het TEKEL-verzet en zij waren daarin een factor van essentiële betekenis. De rol die zij tijdens het verzet vooral op cruciale momenten vervulden was ook van vitaal belang. Met hun moed en vastberadenheid en met hun strijdbare houding en overwinningsdrang vormden zij de dynamiek die het verzet, door de moeilijkere en zwakkere momenten heen, voortstuwde. Juist ook op die momenten traden zij naar voren als de voorhoede van het verzet. Net als de rest van de arbeiders werden ook zij met knuppels geslagen, met waterkanonnen bespoten en met pepperspray besproeid. Ook zij hebben de harde winterse weersomstandigheden, in de door plensbuien afgewisselde barre kou, onder de tochtige en veelal half open verzetstenten moeten trotseren. Ook zij hebben stand gehouden tegen momenten en perioden van psychische en emotionele tegenslagen, fysieke zwakten, lichamelijke ziekten, vermoeidheid en uitputtingsverschijnselen. Ook zij hebben het grote ongemak van langdurig actievoeren doorstaan en wekenlang, soms maandenlang hun kinderen, partners, familie en naasten moeten missen. En zij hebben net als de anderen met woede en walging kennisgemaakt met het echte karakter en ware gezicht van de staat en zijn teugelloze terreur. Net als de anderen zagen ook zij van wie de staat de vriend is en van wie de vijand. Want net als hun mannelijke collega’s werden ook zij met bruut geweld door speciale ‘veiligheids-eenheden’ van het politie-apparaat geslagen, afgeranseld, ingerekend, meegenomen, vastgehouden, beledigd en mishandeld.
‘Working-women-power’
Ondanks de staatsterreur en het politiegeweld en ondanks de ‘verdeel en heers’-pogingen van de sexistische AKP-regering en het vijandige deel van de media hebben zij samen met hun mannelijke collega’s de eenheid van het Tekel-verzet verdedigd en bleven zij tegen iedere agressie standhouden. Ondanks de terreur en het geweld stelden zij zich des te vastberadener en strijdbaarder op en lieten zij aan vriend en vijand hun ‘working-women-power’ zien. Op die manier dwongen zij een welverdiend respect af. Van hun mannelijke collega’s en strijdmakkers. Van de vrouwen binnen en buiten de arbeidersbeweging in het land. Van het progressieve publiek. De positie en rol van de vrouwen in het verzet mag desondanks tot nu toe dan wel ten onrechte onvoldoende benadrukt zijn, toch staat één gegeven met zekerheid vast. De vrouwen vormden onmiskenbaar een degelijk, actief, prominent en integraal onderdeel van de Tekel-strijd, en wel op alle aspecten . Sterker nog. Als de eerste fase van het verzet bekroond is met een deeloverwinning van de TEKEL-arbeiders, dan is ook dat onmiskenbaar en in belangrijke mate mede te danken aan de significante inzet en bijdrage van de TEKEL-vrouwen. Deze significantie is van dien aard dat er met gemak gesteld kan worden dat de Tekel-strijd zonder de inzet en bijdrage van de vrouwen, wellicht niet zo succesvol en vruchtbaar verlopen zou zijn als dat nu wel het geval is.
Betekenis en belang van TEKEL voor de vrouwen
Aan de inname van zulk een belangrijke positie en vervulling van zo’n vitale rol door de vrouwen in het verzet liggen belangrijke redenen ten grondslag. Deze positie en rol van de vrouwen in het verzet vallen direct terug te voeren tot de betekenis die het bedrijf TEKEL voor hen had en tot het grote belang dat zij bij het bedrijf hadden, onder andere vanwege het publieke karakter ervan. Het navolgende licht die betekenis en dat belang nader toe.
Het productieproces in de tabaksdivisie van TEKEL bestond uit drie fases. Allereerst de fase van opslag van tabak die van tabakboeren werd afgenomen. Vervolgens de fase van de scheiding van tabak naar kwaliteit in de tabaksverwerkingsateliers. En ten slotte de fase van het gebruik van gescheiden tabak voor sigarettenproductie in sigarettenfabrieken. De tabakverwerkingsateliers en sigarettenproductiefabrieken waren vanaf de oprichting van TEKEL de bedrijfsonderdelen waar de meeste vrouwen tewerkgesteld werden. Er werkten vooral ongeschoolde en zelfs ongeletterde vrouwen uit dorpen en andere vestigingsplaatsen in de omgeving waarin de ateliers en fabrieken zich bevonden. Deze vrouwen werden op basis van seizoenscontracten of tijdelijke overeenkomsten in dienst genomen. Toch genoten zij alle sociale rechten en omdat TEKEL in de periode vóór het jaar 2000 veel en veel meer tabak inkocht dan in de periode ná 2000 werd het werk van de scheiding van tabak over het hele jaar gespreid. Hierdoor konden de vrouwen het hele jaar door aan het werk blijven.
In die periode werkten er in totaal zo’n 70.000 arbeiders bij TEKEL, waaronder 20.000 vrouwen. Deze arbeiders waren lid van een vakbond en hadden een cao. Ondanks dat hun lonen onder het bestaansminimum lagen waren die toch hoger dan het landelijke gemiddelde, omdat het om een bedrijf in de publieke sector ging. Dat maakte de sociale positie en status van de vrouwen relatief sterker. Deze vrouwen hadden dankzij TEKEL een betaalde en relatief consistente baan. De partners van deze vrouwen waren veelal boeren of hadden geen werk. Daarom vormden de lonen van de vrouwen het enige regelmatige inkomen van de gezinnen. Deze positie gaf de vrouwen macht, status en bovendien de mogelijkheid zich te bevrijden van de semi-feodale verhoudingen in hun sociale omgeving.
Het bedrijf TEKEL vormde voor de vrouwen meer dan een werkomgeving waarin zij aan het maatschappelijke productieproces konden deelnemen en derhalve maatschappelijke waardering konden afdwingen. Het was ook een omgeving waarin zij zich verder konden socialiseren en ontwikkelen, een omgeving waarin zij zich konden uiten en zich laten gelden en bovendien een omgeving waarin zij zich als individuen, vrouwen, arbeidsters en burgers konden emanciperen. Dankzij TEKEL hebben zij aanleiding gevonden om zich te organiseren. Zij hebben door de jaren heen ook binnen hun vakbonden een belangrijke positie weten in te nemen. Een relatief groot aantal TEKEL-vrouwen is vakbondslid en bovendien actief. Hun aandeel in de bestuurlijke vertegenwoordiging binnen de vakbonden is ook relatief groot.
De door het neoliberalisme ingegeven privatisering van TEKEL heeft geleid tot de liquidatie en beëindiging van de werkgelegenheid van de vrouwen en van hun mogelijkheid tot maatschappelijke arbeidsdeelname. De opheffing van hun inkomens- en bestaansbronnen alsmede de oplossing van hun emancipatie-omgeving gingen nauw met die liquidatie gepaard. De verkwanseling van TEKEL aan buitenlandse ondernemingen vormde een frontale aanslag op de levens van alle TEKEL-arbeiders en hun gezinnen en de levens van honderdduizenden tabakboeren... ...en hun gezinnen. Maar de privatiseringsdrift van de reactionaire en sexistische AKP-regering heeft vooral de TEKEL-vrouwen diep en des te pijnlijker geraakt. Daarom hebben ook de vrouwen zich strijdbaar en krachtig tegen deze neoliberalistische verwoesting opgesteld en is het niet raar dat hun positie in het TEKEL-verzet stevig en hun rol prominent was.
Invloed TEKEL-vrouwen op arbeidersbeweging
Het TEKEL-verzet dat gedurende 87 dagen in hoofdstad Ankara plaatsvond had op de gehele arbeidersbeweging in Turkije een mobiliserend effect. De Tekel-arbeiders hebben de optie van het frontale en onverzoenlijke verzet tegen de neoliberale agressors en hun medeschuldigen geactualiseerd en toegepast. Zij hebben ook feitelijk bewezen dat deze optie goed is voor het behalen van concrete resultaten. Deze houding wekte een grote bewondering op onder de onderdrukte volkslagen en fungeerde als een uitstekend voorbeeld voor zeer grote delen van Turkije’s arbeidersklasse. Dat is onder andere gebleken uit het feit dat miljoenen arbeiders positief gevolg hebben gegeven aan de oproep van de vakbonden tot deelname aan de algemene solidariteitsstaking van 4 februari 2010. Gezien de rol die de Tekel-arbeidsters in het verzet gespeeld en de bijdragen die zij daaraan geleverd hebben is het bovengenoemde effect in belangrijke mate dus ook aan hen te danken.
Invloed TEKEL-vrouwen op vrouwenbeweging
Zoals de TEKEL-arbeidsters samen met hun mannelijke collega’s een mobiliserende invloed hadden op de arbeidersbeweging in het algemeen, zo hadden zij ook een mobiliserende invloed op grote delen van de vrouwenbeweging in het land. Dat is in het algemeen gebleken uit de massale vrouwelijke deelname aan de bovengenoemde solidariteitsstaking en de grote massaliteit van de vrouwelijke opkomst bij de diverse bijeenkomsten, demonstraties, fakkeltochten, korte werkonderbrekingen, zitacties, massale persconferenties en andere acties die tijdens het TEKEL-verzet in de hoofdstad en overal in het land georganiseerd werden. De strijdbare sfeer die mede door de TEKEL-arbeidsters in het land geschapen werd had concrete invloeden van positieve aard op Turkije’s vrouwenbeweging die zich toen opmaakte voor de 100ste viering van de toen naderende internationale vrouwendag. Die invloeden drukten zich onder andere uit in het feit dat de vrouwenbeweging de eisen die de TEKEL-arbeiders aan de AKP-regering stelden, had overgenomen. En de uitzonderlijk massale en strijdbare 8 MAART-vieringen die in talrijke steden plaatsvonden in de dagen nadat het centrale Tekel-verzet in Ankara over het hele land gespreid werd, logen er ook niet om.
TEKEL-vrouwen en internationale vrouwendag 2010
Op 2 maart 2010, dag 78 van hun verzet, hebben de TEKEL-arbeiders onder leiding van voedingsbond TEKGIDA-İŞ hun verzetstenten in Ankara afgebroken. Dat had te maken met de bovenbeschreven uitspraak van de Hoge Raad van 1 maart 2010. In de week daarna dreigde de berichtgeving over de strijd van de TEKEL-arbeiders in de media aanzienlijk af te nemen en de actualiteit daarvan op de achtergrond te geraken. Maar de lokale acties van de naar hun woonplaatsen teruggekeerde TEKEL-arbeiders lieten niet lang op zich wachten. In Diyarbakır, Muş, Malatya, Çanakkale, Antakya, Trabzon, Samsun, İzmir, İstanbul, Adana, Bitlis, Erzurum en andere steden hebben de TEKEL-arbeiders, vaak ook met de steun en deelname van onder andere arbeiders uit andere bedrijven, hun strijd voortgezet. Ook de 8 maart-vieringen over het hele land hebben ervoor gezorgd dat de TEKEL-strijd zijn actualiteit bleef behouden. En de massale en krachtige deelname van de TEKEL-vrouwen aan de 8 maart-vieringen in talrijke steden heeft daar niet in de laatste plaats een rol in gespeeld. Zij gingen de straat op om actief hun strijd verder te voeren en hun eigen dag te vieren, samen met heel veel andere vrouwen. De vrouwenbeweging waar ook de TEKEL-vrouwen actief deel van uitmaken stelde ter gelegenheid van de 8 maart-viering van dit jaar de volgende dringende eisen:
--Duurzaam werk en werk met (sociale) zekerheid,
--Gratis en goede kinderopvang,
--Opvanghuizen voor vrouwen,
--Gratis en goede gezondheidszorg.
De strijd gaat door!
Meriç Esin ( meric.esin@hotmail.com)
20 maart 2010
----------------------------------------------
● ‘4C-regeling’: Deze regeling bepaalt dat alle huidige vaste arbeidsovereenkomsten van de TEKEL-arbeiders vernietigd zullen worden en de arbeiders daarvoor in de plaats, als zij zouden willen, voor een periode tussen vier en elf maanden tijdelijk elders tewerkgesteld zullen kunnen worden. En dan zouden zij gedurende deze periode slechts eenderde tot maximaal de helft van het loon gaan verdienen dat zij tot nu toe verdienden. De ‘4C’-regeling brengt een drastisch inkomensverlies, verlies van werkgarantie, sterke reductie van omvang, inhoud en niveau van de arbeidsvoorwaarden, werkloosheid en armoede voor de arbeiders met zich mee. Bovendien druist de ‘4C’-regeling in tegen de ILO-normen en internationale overeenkomsten en tegen de grondwet van Turkije.
Wees en blijf solidair met de TEKEL-arbeiders. Uw solidariteit zal bijdragen aan hun overwinning. Laat blijken dat hun stem ook door u gehoord wordt en dat zij niet alleen staan. Maak dit duidelijk aan premier Erdoğan en de zijnen. Steek de Tekel-arbeiders een hart onder de riem met uw solidariteitsboodschappen. Strijden en actievoeren kosten geld. Draag bij aan de bekostiging daarvan en stort een geldelijke bijdrage. Vertel aan mensen in uw omgeving over de strijd van de TEKEL-arbeiders en de TEKEL-vrouwen. Roep hen op om ook solidair te zijn. Bedenk zelf ook initiatieven en breng die, eventueel samen met anderen, in praktijk. Stuur dit bericht door naar uw contacten.
DRAAG BIJ AAN DE OVERWINNING VAN DE TEKEL-ARBEIDERS IN TURKIJE DIE TERECHT VECHTEN VOOR DE VERDEDIGING VAN HUN RECHTEN, VOOR EEN MENSWAARDIG BESTAAN EN EEN MENSWAARDIGE TOEKOMST!
----------Stuur uw solidariteitsboodschappen naar: bilgi@tekgida.org.tr
----------Stort een geldelijke bijdrage:
Rekeningnr: 46.88.86.079
Ten name van: Stichting Aksi
Naam Bank: ABN AMRO
Onder vermelding van: TEKEL-staking
(Uw bijdragen worden regelmatig naar de rekening van het ‘SOLIDARITEITSFONDS TEKEL-ARBEIDERS’ in Turkije overgemaakt. Het fonds is door ‘TEK-GIDA İŞ’ speciaal in het leven geroepen. ‘TEK-GIDA İŞ’ is de belangrijkste vakbond van de stakende TEKEL-arbeiders.)
----------Stuur een protestmail naar premier Erdoğan:  http://www.doorbraak.eu/documenten/OproepErdogan.doc
----------Bedenk zelf ook andere solidariteits-initiatieven en breng die, eventueel samen met anderen, in praktijk.
----------Stuur dit email-bericht door naar uw contacten.
 E-Mail: meric.esin@hotmail.com
|
| Read more about: anti-fascisme / racisme europa feminisme globalisering LINKS media militarisme natuur, dier en mens vrijheid, repressie & mensenrechten wereldcrisis wonen/kraken | | supplements | |
