|
|  |
Rechters en krommers
Louis van Overbeek - 19.02.2010 13:06
De Centrale Raad van Beroep wekt de indruk het overheidsbeleid te ondersteunen en zo de scheiding der machten te schenden.
Rechters en krommers
Louis van Overbeek
Enkele jaren geleden werd de Raad van State ervan beschuldigd inzake vreemdelingenrecht niet onafhankelijk te zijn, zoals het de rechterlijke macht in een democratie betaamt, maar een ‘gouvernementele agenda' te volgen, waarmee het regerings- c.q. overheidsbeleid werd ondersteund en dus de scheiding der machten geschonden. De Raad werd dan ook door het Europese Hof gevoelig op de vingers getikt in de zaak van een Somalische asielzoekster.
Een aantal recente uitspraken van de Centrale Raad van Beroep (CRvB) op het gebied van het sociale verzekeringsrecht wekt de indruk dat voor dit hoge rechtscollege hetzelfde geldt, ondanks zijn op dit punt minder slechte reputatie dan die van de Raad van State.
Verplichte arbeid
Het betreft hier met name twee recente uitspraken over de principiële vraag of het verplicht volgen van een reïntegratie- of Work First-traject in het kader van de nieuwe bijstandswet (WWB) strijd oplevert met het in artikel 4 van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) vastgelegde verbod op “dwangarbeid of verplichte arbeid” (forced or compulsory labor).
In de eerste zaak (LJN: BJ8854), die van de bekende ‘schoffelweigeraar', die reeds door een lagere rechter gedeeltelijk in het gelijk was gesteld, waardoor zijn gekorte uitkering was hersteld, maar die een principiële uitspraak wenste, weigerde de Raad tijdens de zitting op 1 oktober 2009 tot een inhoudelijk oordeel te komen, omdat er, na hervatting van de uitkering van betrokkene, geen ‘procesbelang' meer zou bestaan.
In de hoger beroepszaak van 8 februari jl. (LJN: BL1093), waarin een Amsterdamse bijstandsontvanger stelde dat de gemeente hem ten onrechte verplicht had deel te nemen aan een zogenaamd Hoyatraject – een extra onaangenaam Work First-traject ter ‘disciplinering' van bezwaarmakers – kwam de Centrale Raad wel tot een inhoudelijke beoordeling: er wordt voldaan aan de twee criteria die door het Europese Hof in het ‘klassieke' arrest Van der Mussele (1983) werden opgesteld om te kunnen spreken van ‘verplichte arbeid', namelijk 1. de dreiging met enigerlei vorm van straf en 2. onvrijwilligheid van de kant van betrokkene. Of, zoals de Raad het met betrekking tot deze zaak formuleert: “In het onderhavige geval is er aan de zijde van appellant van meet af aan geen sprake geweest van vrijwilligheid. Verder vormt de (dreiging met een) verlaging van bijstand indien appellant niet meewerkt aan het Hoyatraject een in aanmerking te nemen sanctie.” Er is hier dus, erkent ook de CRvB, wel degelijk sprake van ‘verplichte arbeid'.
Gouvernementeel konijn
Op dit punt echter, juist waar men denkt dat de bijstandsontvanger de zaak heeft gewonnen – aan de gestelde criteria wordt immers voldaan – tovert de Raad een gouvernementeel konijn uit zijn hoge hoed. Er moet, aldus de Raad – hoewel er op het verbod van dwangarbeid en verplichte arbeid geen uitzonderingen mogelijk zijn – niet alleen getoetst worden aan de twee bovengenoemde criteria, maar ook rekening gehouden worden met “alle omstandigheden van het geval” en met “andere elements”, zoals de duur van de werkloosheid van betrokkene.
Twee soorten ‘verplichte arbeid'
Ook is de Raad van oordeel dat de WWB, die vooral tot doel heeft mensen door middel van vernederende, veelal onder de naam Work First aangeboden, werkverschaffingsprojecten de bijstand uit te jagen, in de geest van het EVRM en andere mensenrechtenverdragen “de menselijke waardigheid en de menselijke vrijheid” bevordert door de arbeidsparticipatie te verhogen. Tenslotte haalt de Raad het jaarlijkse rapport van het Europees Comité inzake Sociale Rechten van 2006 aan, waarin dit Comité de Nederlandse regering in verband met de WWB waarschuwt dat “reducing or suspending social assistance is only compatible with the Charter (het Europees Sociaal Handvest, ESH - lvo) if this does not deprive the individual concerned of means of subsistence (middelen van bestaan - lvo)”, om te stellen dat het volkomen in overeenstemming is met het ESH “om een verbinding te leggen tussen een bijstandsuitkering en de bereidheid om werk te aanvaarden…”.
Nadat de CRvB vervolgens aan zijn aanvullende criteria heeft getoetst, blijkt de uiteindelijke conclusie: weliswaar is er in deze casus sprake van de door het EVRM verboden ‘verplichte arbeid', maar desondanks vindt er geen schending plaats van artikel 4 van het EVRM, waarin dat verbod is vervat. Kennelijk bestaan er volgens de Raad, hoewel verplichte arbeid eenvoudig verboden is, niettemin twee soorten verplichte arbeid, een bij nader inzien toch niet verboden en een wel verboden variant.
Vraagtekens
Volgens sommige juristen kunnen weliswaar vraagtekens geplaatst worden bij het morele gehalte van de uitspraak, maar volgt de Raad hierin wel de wijze van redeneren van het Europese Hof in het eerder genoemde arrest-Van der Mussele en handelt hij daarmee juridisch-technisch correct. Bij dit oordeel wordt echter, dunkt mij, een fundamenteel verschil tussen beide zaken over het hoofd gezien. In de zaak-Van der Mussele, waarin het gaat om een advocaat in opleiding die weigert een aantal pro-deozaken te doen die deel uitmaken van zijn opleiding, bestonden twijfels of aan het tweede criterium voor ‘verplichte arbeid', de onvrijwilligheid van de kant van de betrokkene, wel werd voldaan. Om die reden besloten de rechters dat ook naar andere omstandigheden van het geval moest worden gekeken. In de zaak van de CRvB daarentegen bestaat geen twijfel of aan beide criteria wordt voldaan en hoeft dus ook geen acht geslagen te worden op andere omstandigheden. Afgezien daarvan is het ook de vraag of wat voor een advocaat geldt die verplicht een aantal pro-deozaken moet behandelen, ook geldt voor een bijstandsgerechtigde die onder een strak regime in broeikassen moet werken.
Draai om de oren
Pikant bij dit alles is overigens dat in dezelfde week dat de Centrale Raad zijn uitspraak deed die de overheid uit de brand hielp, het Duitse Constitutionele Hof in Karlsruhe bepaalde dat het in veel opzichten met de recente Nederlandse hervormingen in de sociale zekerheid vergelijkbare, destijds onder bondkanselier Schröder ingevoerde, zogeheten Hartz IV-systeem op onderdelen strijdig met de grondwet en mensonwaardig is en voor het einde van het jaar op belangrijke punten gewijzigd dient te worden, waarmee het hele Hartz IV op losse schroeven komt te staan en toenmalig kanselier Schröder alsnog een stevige draai om zijn oren krijgt.
Tja, in Karlsruhe zijn er nog rechters. Wij in Nederland hebben klaarblijkelijk vooral krommers.
Louis van Overbeek is freelance publicist.
De uitspraak van 8 februari is te vinden op www.rechtspraak.nl, gebruik daarvoor de zoekterm (LJN) BL1093.
Dit artikel verscheen eerder in het Katholiek Nieuwblad van 19 februari 2010
|
| Read more about: vrijheid, repressie & mensenrechten | | supplements | | hier mag wel eens wat veranderen | nn - 19.02.2010 14:45
De laatste tijd hoor je steeds meer wetjes en regeltjes waar vooral minima de dupe van worden. Laat ze de rijke stinkerds maar eens voor hun eigen rotzooi opdraaien.
Niet zo lang geleden hebben de controleurs van de sociale dienst ook het recht gekregen om onverwachte controles (lees: huisvredebreuk plegen) te houden en die al uit te voeren voordat er uberhaupt een uitkering is aangevraagd.
Het wordt zo behoorlijk beangstigend, vooral ook omdat je je uitkering eigenlijk ieder moment kwijt kan zijn, de willekeur van de sd valt vaak niet te volgen.
Daarnaast zijn ze drukker bezig onder de cijfertjes te blijven.
Bij het uwv heb ik een paar keer het geluk gehad peroneel te spreken die wel een boekje open wilden doen over hoe het er ECHT aan toe gaat. Ik snap goed dat ze hun werk tot hun 65e als een straf aan het uitzitten zijn...
| | Dwangarbeid? | nn - 19.02.2010 19:50
Ik kan me niet herinneren dat iemand me ooit heeft gedwongen een bijstands uitkering aan te vragen. Ik heb wel een broer die geen minderwaardig lichamelijk werk wil doen omdat hij een VWO opleiding heeft. Hij verwacht dat andere (minderwaardige?) mensen dit werk doen en daarmee zijn bijstands uitkering betalen. Mijn broer heeft nog nooit in zijn leven gewerkt en hij doet dit al jaren. Dwangarbeid? wat een grap!
| |
| supplements | |
