Lezing: Spinoza's politieke filosofie
Karel - 18.03.2008 10:20
Spinoza is lang niet of nauwelijks in verband gebracht met politieke filosofie. Spinoza is de filosoof van de Ethica. Toch is er in al zijn werken aandacht voor het samenleven van mensen en voor het aandeel van de machthebber(s) in vrede, veiligheid en vrijheid in de staat
Lezing: Spinoza's politieke filosofie
Spreker: Miriam van Reijen
Donderdag 10 april 2008 - 20:00 uur
Spinoza is lang niet of nauwelijks in verband gebracht met politieke filosofie. Spinoza is de filosoof van de Ethica. Toch is er in al zijn werken aandacht voor het samenleven van mensen en voor het aandeel van de machthebber(s) in vrede, veiligheid en vrijheid in de staat.
Sinds de 60er jaren van de vorige eeuw is er sprake van een heropleving van de belangstelling voor Spinoza, dankzij filosofen en psychoanalytici als Althusser, Balibar, Lacan en Deleuze. Hun 'lezing van Spinoza' vanuit Marx en Freud leidde tot aandacht voor zijn psychologische en politieke filosofie.
Spinoza's politieke filosofie gaat uit van 'de mens zoals hij is, en niet zoals hij zou moeten zijn'. Daarin komt hij overeen met Machiavelli, wiens werk hij bestudeerd had, en die hij in zijn Politiek traktaat een 'uiterst scherpzinnig en wijs man' noemt. Het verschijnsel 'macht' neemt bij Spinoza een centrale plaats in zijn filosofie in. Alle eindige dingen, waaronder mensen, hebben als manifestatie van de goddelijke natuur macht en pogen te volharden in hun bestaan. Wanneer individuen zich aaneensluiten en een menigte vormen, hebben zij meer macht. Elke staatsvorm is een dynamische machtsverhouding tussen de overheid en de menigte. Zijn gelijkstelling van recht aan macht en zijn stelling dat iedereen altijd uit is op eigen belang, en zich daarom niet aan beloften en afspraken kan houden zodra hij meent dat verbreken voordeliger is, roepen nog altijd vragen en bezwaren op.
Omdat de natuur van de mensen overal en altijd dezelfde is, komt Spinoza tot zijn stelling dat meer of minder criminaliteit, onrust en onveiligheid in een land, altijd te wijten of te danken is aan de overheid en nooit aan de burgers.
Spinoza's naam duikt de laatste tijd geregeld op in de media, in politieke discussies, in debatten over de verhouding godsdienst en politiek, over de multiculturele samenleving, over tolerantie en de vrijheid van denken.
Wat betreft zijn pleidooi voor de radicale vrijheid van denken naast zijn opvatting dat de staat de godsdienstuitoefening moet controleren en zo nodig beperken, lijkt een directe deelname aan het actuele debat.
Miriam van Reijen doceert filosofie en ethiek aan de Academie voor Sociale Studies van de Avans Hogeschool te Breda. Zij schreef onder andere Filosofie en hulpverlening (1984), Filosoferen over emoties (1995), en trad op als redacteur/auteur van het boek Emoties, Van stoïcijnse apatheia tot heftige liefde (2005).
Datum: Donderdag 10 april 2008
Lokatie: Boekhandel De Rooie Rat, Oudegracht 65, 030-2317189
Tijd: 20:00 uur - 22:00 uur
Entree: gratis
 E-Mail: rooierat@rooierat.nl  Website: http://www.rooierat.nl
|
