|
|  |
Edward Said overleden
Z - 25.09.2003 18:53
De vooraanstaande Palestijns/amerikaanse wetenschapper, schrijver en activist Edward Said is vanochtend overleden aan kanker.
Edward Said
Edward Said was geboren in Jeruzalem uit een christelijk-palestijns gezin. Gedurende zijn jeugd leefde hij afwisselend in Cairo en Jeruzalem.
Zijn volwassen jaren heeft hij doorgebracht in de Verenigde Staten, alwaar hij op de universiteiten van Princeton en Harvard afstudeerde en promoveerde. Daarna werd hij literatuur professor op Columbia University.
Edward Said heeft enerzijds veel geschreven over de denigrerende en generaliserende manier waarop in de westerse cultuur gekeken wordt naar de oosterse wereld (het zogenaamde orientalisme). Maar ook gaf hij veel kritiek op arabische intellectuelen en elites.
De zesdaagse oorlog in 1967 bewoog hem ertoe politiek actief te worden. Hij heeft veel gedaan om de Palestijnse identiteit te behouden. Gedurende de jaren 80 was hij lid van de Palestijnse nationale raad, het Palestijnse parlement in ballingschap. In de jaren 90 was hij de belangrijkste tegenstander van de Oslo "vredesprocessen", die hij beschouwde als het Versaille van Palestina. Ook had hij veel kritiek op de vriendjespolitiek en de strategische blunders van Arafat.
Zoals zo veel prominente activisten die zich bezighouden met Palestina, heeft Said veel last gehad van bedreigingen, laster-campagnes en brandstichting.
Edward Said is 67 jaar geworden.
Boeken van Edward Said:
Orientalism
The Question of Palestine
Covering Islam
Culture and Imperialism
Representations of the Intellectual
The Politics of Dispossession
Peace and Its Discontents
 Website: http://www.edwardsaid.org
|
| supplements | | | some supplements were deleted from this article, see policy | | God Bless Him | 26.09.2003 02:19
Respect
| | VERSCHILLEN ZIJN VERTREKPUNTEN | johan - 26.09.2003 17:44
EDWARD SAID (1935-2003)
VERSCHILLEN ZIJN VERTREKPUNTEN.
(ed. Gie Goris)
Hoe zit dat nu eigenlijk met de culturele diversiteit in de wereld en in onze omgeving? We gingen voor een antwoord op die vraag ons licht opsteken bij een expert die niet alleen academische kennis over culturen en conflicten bezit, maar ook voldoende uit eigen ervaring kan spreken: Edward W. Said. De schrijver van invloedrijke boeken zoals Oriëntalisme en Cultuur en Imperialisme groeide, in zijn eigen woorden, op als 'een Palestijnse jongen die in Egypte school liep, met een Engelse voornaam, een Amerikaans paspoort en zonder duidelijke identiteit.' Vandaag is de 67-jarige taalkundige een militant verdediger van de Palestijnse zaak, maar ook een overtuigde banneling, een bewoner van altijd meer dan één taal, één beschaving en één cultuur. 'De botsingen binnen culturen zijn interessanter dan de vermeende botsing tussen culturen.'
Korte tijd na de aanslagen van 11 september merkte een journalist, tijdens een gesprek met Edward Said, op dat Samuel Huntingtons boek The Clash of Civilizations opnieuw in de boekentoptien stond. 'Oh dear', was Saids reactie. Said heeft het moeilijk met Huntingtons stelling dat de wereld op te delen is in grote culturele velden, die bovendien in een sluipende wereldoorlog verwikkeld zijn. 'Hij vergeet dat de essentie van culturen ligt in zelfbevraging. Culturen zijn geen waterdichte gehelen. Ik zie ze eerder als gelei die voortdurend uit elkaar valt, waarbij de ene zich met de andere vermengt.' In de weken na de aanslagen in zijn thuisstad New York schreef hij trouwens een artikel onder de titel The Clash of Ignorance. Daarin trekt hij niet enkel van leer tegen Huntington, maar tegen de hele stoet zogenaamde specialisten in De Regio. Die kleine groep allesweters werd niet al te zeer gehinderd door kennis van zaken, maar ze debiteerden wel allerlei onheuse meningen over De Islam en De Arabische Wereld. In Amerika, maar ook bij ons, verwarden die experts hun eigen veralgemeningen met de veel complexere realiteit. Ze haspelden bovendien de generalisaties door elkaar. Afghanistan en Iran werden vrolijk bij de Arabische wereld geteld, terwijl de theologische en historische conflicten binnen de islamitische religie domweg onder de mat werden geveegd. 'Enorme omschrijvingen als islam of het Westen worden verpersoonlijkt, alsof onvoorstelbaar ingewikkelde zaken zoals identeiten en culturen figuren zijn in een tekenverhaal. Alsof het een kwestie is van Popeye en Bluto die elkaar onvermoeibaar bekampen, en waarbij de deugdzame op het einde altijd wint.' Said stelt dat Huntington een verborgen ideologische agenda heeft, en 'beschavingen en identiteiten wil omsmeden tot zaken die ze niet zijn: gesloten, verzegelde gehelen die gezuiverd zijn van de ontelbare stromingen en tegenstromingen die de menselijke geschiedenis bewegen.'
VERLAAT DE LOOPGRAVEN
In feite bouwt Said in zijn Clash of Ignorance voort op de centrale stellingen in zijn meesterwerk Cultuur en Imperialisme. Daarin stelt hij dat, onder meer als gevolg van de geschiedenis van het westerse imperialisme, 'alle culturen verbonden zijn met elkaar. Geen enkele cultuur is eenzelvig of puur. Alle culturen zijn hybride, heterogeen, buitengewoon verscheiden en allesbehalve monolitisch. Dit gaat op zowel voor de hedendaagse Verenigde Staten als voor de moderne Arabische wereld.'
In een toespraak tot de studenten van de American University of Beirut, twee jaar geleden, preciseert Said die stelling: 'Culturen zijn geen koopwaar, en dus ook nooit het bezit van deze of gene. Ze zijn voortdurend in een staat van dynamische verandering. Wie spreekt in naam van een hele cultuur vernedert die cultuur, bevriest haar en maakt er een afgod van', stelde hij, alweer in een diatribe tegen de stellingen van Huntington.
Hij voegde er in diezelfde toespraak wel aan toe: 'Het zou echter dom zijn te doen alsof er geen fundamentele verschillen bestaan tussen mensen, of vol te houden dat culturele, linguïstische of religieuze verschillen niet bestaan. Je kunt Arabieren onderscheiden van Amerikanen of Indiërs of Latijns-Amerikanen. Spaans is geen Arabisch, en Duits is geen Frans. De hamvraag is echter hoe je omgaat met de anderen in een wereld die de voorbije tien jaar op spectaculaire wijze gekrompen is. Elektronische communicatie, e-mail, internet, vliegtuigen en ruimtesatelieten hebben afstand, scheiding en verschil immers veel makkelijker overbrugbaar gemaakt.'
Said roept daarom ook voortdurend op de loopgraven te verlaten en de andere te zien als een uitdaging om meer over de wereld, de mensheid, en uiteindelijk ook over jezelf te leren kennen. Hij presenteert die uitdaging aan iedereen, en meer bepaald aan de huidige tegenpolen in de wereld: de Arabieren, die de Verenigde Staten vaak zien als de vreemde Andere, en de Verenigde Staten die, zeker na 11 september, de islam behandelen als de bedreigende Andere. 'Wij, Arabieren, hebben de Verenigde Staten nauwelijks bestudeerd', zegt Said. 'Aan geen enkele Arabische universiteit wordt de Amerikaanse literatuur, politiek of samenleving op een systematische manier bestudeerd, en je vindt haast geen enkele intellectueel die er iets ernstigs over schrijft. Onze onwetendheid over Israël is vergelijkbaar, alsof het verwerven van kennis over iets waarmee je toch moet omgaan al een soort nederlaag of compromis inhoudt.' In een interview met het Amerikaanse blad The Progressive voegt hij daaraan toe: 'Ik zie alleen heil in een frontale ontmoeting met de andere, ook al is dat een grootmacht of een staat die ons bezet. We moeten de taal van de Israëli leren, zoals zo veel Israëlische politicologen en sociologen en oriëntalisten en intellectuelen tijd investeren in de studie van de Arabische samenleving. Waarom bestuderen wij hen niet? Het is toch een manier om je buren en je vijanden -als ze dat zijn- te leren kennen. En het is een manier om uit de gevangenis te breken waarin de Israëli de Arabieren zo graag opgesloten zien.'
Said is niet zacht voor de Arabische intelligentsia. Hun weigering om de Israëlische, maar ook de Japanse, Chinese of westerse samenlevingen grondig te analyseren en te leren kennen, noemt hij 'een teken van onze nalatigheid, onze zwakte, onze houding van intellectuele apathie. Wij moeten onze zelfgemaakte, imaginaire kluisters afleggen, en de rest van de wereld recht in de ogen kijken, en met iedereen omgaan als gelijken. We hebben een te defensieve houding, we wentelen ons te veel in het slachtoffergevoel. Dat wordt gedeeltelijk veroorzaakt door het gebrek aan democratie, maar het despotisme van de machthebbers, of de samenzweringen van het imperialisme verklaren niet alles. Er is meer dan enkel de corruptie van de regimes of de greep van de geheime politie op onze levens. Het heeft uiteindelijk vooral te maken met het gebrek aan burgerzin van onze intellectuelen.'
ANGST EN VOOROORDELEN
Kort na het verschijnen van Cultuur en Imperialisme sprak Said over zijn boek aan de York University in Toronto. Ook daar pleitte hij hartstochtelijk voor meer kennis van de bestaande verscheidenheid, en voor de erkenning van onzuiverheid als een positief en veralgemeend gegeven in de huidige globale samenleving. 'Niemand valt vandaag samen met slechts één ding. Etiketten zoals Indisch of Canadees of vrouw of moslim of Amerikaan zijn niet meer dan vertrekpunten. Die worden bovendien volkomen verwaarloosbaar indien je ze ook maar even volgt tot in de dagelijkse ervaring. Het imperialisme zorgde voor een vermenging van culturen en ideeën op wereldschaal. Toch is de voornaamste en meest paradoxale erfenis van dat imperialisme het feit dat mensen gingen geloven dat ze enkel, vooral of exclusief blank of zwart of oosters of westers waren. Zoals mensen hun eigen geschiedenis maken, zo bouwen ze echter ook hun eigen culturele en etnische identiteiten op. Niemand kan de standvastige continuïteit ontkennen van lange tradities, duurzame bewoning, nationale talen en culturele geografie. Er bestaat echter geen enkele reden -buiten angst en vooroordelen- om te blijven hameren op de scheiding van en het verschil tussen culturen, alsof het menselijke overleven daar vanaf zou hangen. Overleven hangt integendeel af van de verbindingen die gemaakt worden. Om het in de woorden van T.S. Elliot te zeggen, de realiteit mag "de andere echo's die de tuin bewonen" niet ontzegd worden.'
DE GROEI VAN EEN CLICHÉ
De grootste bedreiging voor de culturele diversiteit ligt volgens Edward Said in de veralgemeningen die over en weer over culturen gemaakt worden. Hij heeft daarover uitgebreid geschreven in Oriëntalisme, waarin hij aantoont dat de Oriënt niet bestaat los van de westerse schrijvers die dit concept in de negentiende eeuw uitgevonden hebben. De voorbije maanden trok hij vooral van leer tegen de onaangename veralgemeningen in het Westen over de islam, opnieuw een veralgemening die meer verhult dan onthult. 'Het gevoel dat de islam de bedreigende Andere is, waarbij moslims beschreven worden als fanatiek, gewelddadig, wellustig en irrationeel, werd ontwikkeld tijdens de koloniale periode. Dit beeld is blijven bestaan, omdat het zo'n diepe, religieuze wortels heeft in de veronderstelde concurrentie tussen christendom en islam. In de populaire media vind je het al in de film The Sheik, met Rudolf Valentino. Dat stereotiepe beeld is daarna uitgegroeid tot de Arabier in de rol van internationale schurk, zowel op televisie, in de film als in de cultuur in het algemeen. Het is erg makkelijk geworden om woeste veralgemeningen te maken over de islam. Neem een nummer van The New Republic, en je leest uitgebreid over het radicale kwaad dat verbonden wordt met de islam, of over Arabieren en hun ontaarde cultuur. Het zou in de Verenigde Staten onmogelijk zijn om dit soort veralgemeningen te maken over eender welke andere religieuze of etnische groep.'
In een bespreking van het boek God has ninety-nine names van Judith Miller, zegt Said verder: 'Een hele cultuur wordt gedemoniseerd en ontmenselijkt op basis van haar veronderstelde woede tegenover de moderniteit. Het effect daarvan is dat moslims het voorwerp worden van een therapeutische én straffende aandacht.' Said verzet zich niet enkel tegen de negatieve veralgemeningen. 'Er bestaat niet één islam,' schrijft hij in de week na 11 september, 'er is een veelheid aan islams, net zoals er vele Amerika's bestaan. Diversiteit is een kenmerk van alle tradities, religies en naties. Die diversiteit bestaat, ook al hebben sommige aanhangers tevergeefs geprobeerd grenzen te trekken tussen het ene geloof en het andere, ook al putten sommigen zich uit om het eigen geloof netjes te omschrijven en in te perken.'
Culturele diversiteit begint, in de ogen van Edward Said, bij het erkennen van de verschillen en de verscheidenheid binnen de tradities of groepen wartoe je zelf behoort. De uitdaging is niet tolerant te zijn tegenover de andere, maar kritisch tegenover jezelf. Wie langs deze weg wandelt, ontdekt dat de territoria van verschillende culturele tradities elkaar overlappen, en dat de culturele landkaart van de wereld niet door grenzen, maar door ontmoetingen gekenmerkt wordt. Het doel is dan niet een multiculturele samenleving, waarin de verschillen benadrukt worden, en gescheiden leefwerelden gecultiveerd worden. Het doel is keuzes maken, oprecht onderhandelen, samen groeien. Samenleven, met andere woorden.
| | EDWARD SAÏD OVERLEDEN | fwd. eMO* mondiaal - 27.09.2003 01:07
De wereld is een heel belangrijke stem armer. Edward Said publiceerde twee onvoorstelbaar belangrijke boeken (Oriëntalisme en Cultuur en imperialisme), maar was ook een verwoed schrijver als het op de Palestijnse zaak aankwam. In het MO*archief vind je enkele recente artikels van zijn hand, gepubliceerd in NoordZuid Cahier, MO* of Wereldwijd Magazine. In Verschillen zijn vertrekpunten [ http://www.mo.be/magazine/ww316-24.htm] krijg je een idee van de standpunten die Said innam rond interculturaliteit. Dat thema wordt door hemzelf breder uitgewerkt in Botsende culturen [ http://www.mo.be/content.aspx?a_id=&lang=NL&ref=AOAH], een polemiek met Huntington na 11 september. In het septembernummer van MO* publiceerden we nog een opinie van Said over Palestina: Waardigheid is de basis voor vrede [ http://www.mo.be/content.aspx?a_id=&lang=NL&ref=AOAF]
online not available. only in your mailbox: eMO* mondiaal e-zine: http://www.mo.be/content.aspx?ref=AC&lang=NL
Website: http://www.mo.be
| | een groot denker | fatima garoenisha - 27.09.2003 10:42
Een groot denker is overgegaan. Hij laat ons gelukkig veel gedachten in boeken die van een groot intellect en een klare tong getuigen , na.
Hij doet me qua stijl denken aan de grote griekse filosofen.
Ik maakte wel eens zorgen dat er te weinig polemiek over zijn denken was. Er was te weinig waar je hem op kon afvallen of aanvallen. Zijn ijdelheid misschien...
Er was een ding dat me irriteerde . Volgens mij had hij de titel van freud's boek, 'civilization and its discontents' niet moeten verbasteren naar de titel 'peace and its discontents'.
| | Kritiek op Said | 27.09.2003 12:36
Voor een gedegen kritiek op de opvattingen van Edward Said, zie: Ibn Warraq, "Debunking Edward Said: Edward Said and the Saidists: or Third World Intellectual Terrorism"
http://www.secularislam.org/articles/debunking.htm
| | kritiek hier niet gepast | PRVCTR - 27.09.2003 17:32
De voor sommige onderwerpen wel heel censuur-grage indymedia.nl redactie mag bovenstaand bericht wel weghalen. Niet omdat kritiek op Said, in dit geval helemaal niet sterk overigens, niet zou mogen, maar uit respect voor de doden. Dit is een In Memoriam thread.
Said was een, in brede kringen, zeer gerespecteerde intellectueel. In Nederland zijn nagenoeg geen mensen te vinden van zijn caliber. Enig respect is wel op zijn plaats, ookal was je het niet met de opvattingen van Said eens. Wie denkt de plaatser van bovenstaand bericht wel niet te zijn? Waarom die behoefte om de in Google als eerste gevonden kritiek op Said hier te plaatsen?
Het getuigt van grote onbeschoftheid om bovnstaande reactie te plaatsen, en doet mij vermoeden dat hier niet zo 'gedegen' en zeer onfrisse motieven achter zitten.
| | exclusief interview met Edward Said vanavond | cnsync - 28.09.2003 13:32
bij de VPRO op Ned. 3 ( tijdstip kan ik nergens vinden, dus let op de aankondigingen tussen de programma's door)
Nog nooit eerder uitgezonden interview met hem uit 1999, dus nog van voor 9-11. Gaat dat zien en dan hebben we het daarna er wel weer over of de man goeie dingen te vertellen had of niet...
see and think
| | EDWARD W. SAID, 1935-2003 PRESENTE! | 28.09.2003 17:47
Since 1967 the United States has disbursed more than $92 billion in unconditional financial and military aid to Israel, while offering blanket political support that allows Israel to do as it pleases. Britain, whose foreign policy is a carbon copy of Washington's, also supplies military hardware that goes directly to the West Bank and Gaza to facilitate the killing of Palestinians. No state has received anywhere near as much foreign aid as Israel and no state (aside from the United States itself) has defied the international community on so many issues for so long. ... Why is it that more Israelis do not realize--as some already have--that a policy
of brutality against Arabs in a part of the world containing 300 million Arabs and 1.2 billion Muslims will not make the
Jewish state more secure? -- Edward W. Said, "Palestinians
Under Siege," in The New Intifada: Resisting Israel's
Apartheid, ed. Roane Carey [London/New York, Verso, 2001] pp. 40, 42.
| |
| supplements | |
