|
|  |
Een gevoel van ratio
Ernst Naber - 24.08.2003 09:44
Een gevoel van ratio - kritiek op liberaal waarheidsdenken
(Een reactie op het artikel "Pleur op! - de intellectuele armoede van radicaal links" van rechts-libertair Aschwin de Wolf op de website www.libertarian.nl)
Vrije markt "anarchist" Aschwin de Wolf heeft het voorrecht zijn waarheden apodictisch te mogen stellen. Hij heeft namelijk de ideologie van de logica achter de hand, zo denkt hij, en dan is het een vanzelfsprekendheid dat je een artikel over de intellectuele armoede van radicaal links opschrijft in een opeenvolging van beweringen. Eigenbelang zou uit den boze zijn, directe actie anti-intellectueel en "politieke correctheid" de hoofdzonde van links. Maar volgens anarchist Ernst Naber is in de argumentatie die de Wolf gebruikt meer emotionele afkeer te ontdekken dan ratio.
Een gevoel van ratio - kritiek op liberaal waarheidsdenken
Een gevoel van ratio - kritiek op liberaal waarheidsdenken
(Een reactie op het artikel "Pleur op! - de intellectuele armoede van radicaal links" van rechts-libertair Aschwin de Wolf op de website www.libertarian.nl)
Vrije markt "anarchist" Aschwin de Wolf heeft het voorrecht zijn waarheden apodictisch te mogen stellen. Hij heeft namelijk de ideologie van de logica achter de hand, zo denkt hij, en dan is het een vanzelfsprekendheid dat je een artikel over de intellectuele armoede van radicaal links opschrijft in een opeenvolging van beweringen. Eigenbelang zou uit den boze zijn, directe actie anti-intellectueel en "politieke correctheid" de hoofdzonde van links. Maar volgens anarchist Ernst Naber is in de argumentatie die de Wolf gebruikt meer emotionele afkeer te ontdekken dan ratio.
De grote boze wolf hinkt op twee gedachten bij zijn intellectuele aanval op radicaal links. "Zal ik het lammetje direct verschalken of laat ik het eerst langzaam in een extreem-rechts sausje gaar koken?" De Wolf kiest voor het laatste, de Guilty by Association tactiek.
Met andere woorden, de denktrant is ongeveer dat radicaal links intellectueel armoedig is omdat zij op extreem-rechts lijkt. Anti-intellectualisme, ad-hoc gevoelens en het irrationele voeren de boventoon in het linkse discours, men gebruikt gevoelsargumenten in de traditie van rechts. Helaas blijft onduidelijk welke traditie dat dan is. In ieder geval is de ondertoon van het stuk dat radicaal links en extreem-rechts volgens de Wolf lijden aan dezelfde kwaal: gebrek aan ratio en logische standvastigheid. Daarom zijn zij de verliezers in het (ideo)logische debat en daarom springt het vrije markt liberalisme daar in positieve zin bovenuit. Kapitalisme is de logische winnaar, zo vertelt de Wolf ons eigenlijk.
Merkwaardig genoeg lijkt de Wolf met deze argumentatie te zondigen tegen het liberale utilitarisme, een aardige politiek-filosofische poging handelen vanuit eigenbelang een basis te geven. Het utilitarisme gaat er namelijk van uit dat de mens handelt volgens het principe dat hij zoveel mogelijk pijn vermijden wil en zoveel mogelijk genot en plezier najaagt. Zijn pijn en plezier rationele ervaringen van de geest of eigenlijk toch meer zintuiglijke gevoelens? Waarschijnlijk is de Wolf vergeten mee te nemen dat rationeel in je eigenbelang handelen - even afgezien hoe je dat eigenbelang ziet - toch een *gevoelde* noodzaak met zich mee moet brengen. Het heeft bijvoorbeeld weinig zin een kleine appel voor een grotere in te ruilen als je geen appels lust. Voortbouwend op dat idee: Politieke theorieën die pijnlijk ongewenste gevolgen hebben, vallen dan wellicht onder het kopje "te minimaliseren".
Gevoel, hoe pijnlijk of genotvol ook, is niettemin toch geen goede basis voor debat, vindt de Wolf. "Ik voel dit. Voel jij dit ook zo?", rechts-libertaire columnist Bart Croughs wordt aangehaald om aan te tonen dat gevoel weinig waarde heeft als standaard te fungeren om rivaliserende opvattingen te beoordelen.
De uitspraak van Croughs is een karikatuur die je breder moet bezien. Mensen hebben een gezamenlijke structuur om te interpreteren nodig, een gezamenlijke vorm van communicatie om handelingen betekenis en zin te geven. Zo ontwikkelt men gemeenschappelijke waarden, rechtvaardigheidsprincipes, gebruiken en ideeën over wat gewenst of ongewenst is. Laten we zeggen een - politieke - cultuur, gebaseerd op breed gevoelde en aanvaarde waarden en op intuïtie over wat goed is en wat slecht. Die politieke cultuur is de morele basis onder de gemeenschap, zoals liberalen bijvoorbeeld gezamenlijk bezitsrechten en Hobbesiaanse restricties op totale vrijheid (bescherming van lijf en goed onder een "sociaal contract") moeten omarmen om tot een algemeen aanvaard contractrecht te komen.
We zijn nu dus aanbeland op het terrein dat de Wolf zo graag wil omzeilen: de moraal. Elke ideologie is gebaseerd op een set rechtvaardigheidsprincipes, ook de liberaal-kapitalistische. Natuurlijk ben ik het met de Wolf eens dat als je eenmaal vanuit een bepaalde ideologie redeneert, zeg maar een set basiswaarden, je wel onderscheid kunt maken tussen "goede" en "slechte" politieke culturen. Ik acht waarden als gelijk(waardig)heid, coöperatie, zorg, delen en tolerantie hoger dan concurrentie, agressie, egoïsme, dominantie, hiërarchie en autoriteit, kortom: de waarden die het "recht van de sterkste" ondersteunen.
Vanuit het oogpunt van individuele vrijheid zou ik als anarchist bijvoorbeeld directe democratie (iedereen heeft gelijke rechten) hoger inschalen dan slavernij (sommigen hebben rechten) of hiërarchie, het dominante organisatieprincipe onder kapitalisme (sommigen hebben meer rechten dan anderen). Ja, en dan zijn zaken die daar tegen ingaan - bijvoorbeeld het individu uitsluiten van een gelijk recht op economische bronnen om in zijn zelfonderhoud te kunnen voorzien - onwenselijk, bijvoorbeeld omdat ze "hard en onmenselijk" zijn.
Vrijheid en gelijkheid liggen zo in elkaars verlengde, inderdaad. Politiek(-economisch)e gelijkheid is nodig om in een samenlevings- of samenwerkingsverband van gelijkwaardige mensen ieder zo vrij mogelijk zijn eigen rechten te kunnen laten uitoefenen. Dat kan dus niet anders dan in de vorm van directe democratie. Eigenlijk betekent dat niets meer dan de wederkerige acceptatie dat iedereen, hoe verschillend hij of zij ook is, hetzelfde recht geniet zijn eigen geweten te volgen, zijn eigen mening te vormen en zijn eigen belangen te behartigen. Zelf als individu beslissingen maken is selfmanagement. Gelijkheid is dus geen dwingende gelijkvormigheid, de connotatie die rechts er altijd aan probeert te geven.
De Wolf serveert deze bespiegeling af als inconsistent, helaas. Hij beoordeelt het anarchistische discours aan de hand van het abstracte liberale vrijheidsbegrip en stuit dan op logische problemen. Uiteraard. Anarchisme hanteert een ander, uitgebreider vrijheidsbegrip dan de liberalen. Het gaat uit van de afwijzing van dominantie van mens over mens. Men verwerpt de staat vanwege de politieke dominantie en kapitalisme vanwege de economische dominantie.
In hiërarchische kapitalistische collectieven, ofwel bedrijven onder private zeggenschap, beslist alleen de bezittende enkeling (of zijn managende plaatsvervanger). Economische bronnen zijn gemonopoliseerd onder private controle. Toch zou dat volgens de Wolf een veel vrijere omgeving opleveren dan socialistische collectieven.
Gek genoeg draait het er dus toch altijd weer op uit dat vrije markt adepten hiërarchische rechtenverdeling, dus een contractverband *waarbinnen* sommigen meer rechten hebben dan anderen, verdedigen als een vorm of uitkomst van vrijheid. Om het voorbeeld van de Wolf te nemen, het geven van een aalmoes is "winst" voor beide partijen. Niet-monetaire winst voor de gever, die er een plezierig gevoel aan overhoudt, monetaire winst voor de ontvanger. Maar is de bedelaar vrij? Heeft hij werkelijk een reële keuze die aalmoes te weigeren? Zou het van honger stervende subject echt vrij zijn het arbeidscontract dat door de potentaat onder zeer ongelijke onderhandelingscondities wordt aangeboden, af te slaan? Is het verschil tussen bezitter en bedelaar een "natuurlijke randvoorwaarde voor aangaan van de ruil, zoals de ultraliberaal beweert?
"De vrijheid om te creperen wordt kennelijk aangereikt als reëel alternatief voor het wurgcontract en de potentaat die economische bronnen monopoliseert, wordt neergezet als een soort weldoener - vergelijk de term werk"gever".
Het grote voordeel van politiek-economische gelijkheid en directe democratie boven hiërarchische kapitalistische collectieven is dat community-control geldt over economische bronnen. Dat brengt voor elk individu een gelijk recht met zich mee om toegang tot die bronnen te verkrijgen om in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien. Mensen kunnen in alle vrijheid hun werkplek managen, hun eigen stem verheffen, anderen overtuigen en er kunnen processen van creatieve discensus plaatsvinden. Iedereen kan op basis van politiek-economische gelijkheid zijn rechten uitoefenen. Dat lijken me toch wel meerwaardes in het vrijheidsbereik in vergelijking met de top-down commandocentralistische microplaneconomie van de liberalen.
En nee, er zit niet alleen een monetaire kant aan de onderwerping door het kapitalisme. Ook de spirituele dimensie baart iemand met rationeel inzicht natuurlijk zorgen: de onmogelijkheid van zeggenschap en wat dat mentaal met mensen doet. "The workman's inclination and judgement are subordinated by the will of a master", vat Emma Goldman dat puntig samen. ("En ik betaal je niet om na te denken!"). Eigenlijk is het ongelofelijk dat men in een dergelijke samenleving van hiërarchie, sociale en economische ongelijkheid en gemanagede plichts- en gezagsgetrouwheid nog over individuele vrijheid en zelfbeschikking durft te spreken. Op naar het zakenkabinet BV Nederland van VVD en Lijst Fortuyn dan maar.
Het lijkt er dus op dat liberalen claimen dat hun ratio de enige waarheid is waarmee rivaliserende theorieën kunnen worden beoordeeld. De Wolf is geen uitzondering. Daaruit volgt dan - logischerwijze - dat kapitalisme een soort status van natuurwet krijgt. Kapitalisme zou "natuurlijk" zijn. Kapitalisme is, dus het is goed. Geen wonder dat "gevoelens" van gebrek of onderdrukking die de weerstand tegen dit dogmatische geloof aanjagen, als irrationeel van de hand worden gedaan. Doorgaans wordt de strijd tegen het kapitalisme - hoe rationeel ook in het eigenbelang - neergezet in termen van jaloezie, een irrationeel negatief gevoel dat indruist tegen de zegenrijke verworvenheden van het reëel bestaande kapitalisme.
Anarchisten hebben principieel niets tegen eigenbelang, integendeel. Met de strijd tegen de vrije markt is vanuit hun oogpunt dan ook niets mis. Tenminste, als je niet net als de Wolf heilig gelooft dat vrije markt kapitalisme als enige waarheid is opgerezen uit een logisch dwingende strijd tussen rivaliserende theorieën. Vrij van dat dogma wordt het namelijk plotseling heel rationeel je in je eigenbelang tegen dat systeem te verzetten.
Anarchisten zien egoïsme ook als iets heel anders dan eigenbelang. Egoïsme is een pervertering van eigenbelang, een vorm van sadisme eigenlijk. Met egoïsme doe je uiteindelijk jezelf ook te kort, het gaat soms zelfs keihard tegen je eigenbelang in. Wederzijdse hulp is het eerste resultaat van dat eigenbelang, van elkaar helpen om naast de ander ook jezelf te helpen. In die zin zijn eigenbelang en sociaal belang niet in conflict met elkaar, een belangrijke steunpilaar van het anarchistisch socialisme. Individuele vrijheid wordt tot een sociale vrijheid gemaakt door de wederkerigheid, de wederzijdse erkenning van elkaars autonomie. Egoïsme is schade berokkenen aan jezelf door jezelf niet de mogelijkheid te geven dergelijke noties toe te laten.
Natuurlijk is solidariteit niet alleen, zoals de Wolf zijn parochie wil doen geloven, een gevoel. Solidariteit is weliswaar een schreeuw van het geweten, het is ook eigenbelang. Het is vanuit anarchistische optiek rechtstreeks afkomstig van dat filosofische concept Wederzijdse Hulp, ontwikkeld door Kropotkin als rationele en nuttige wijze van vrij samenleven. Juist dat idee baseert zich op een notie van eigenbelang, een notie die uitgaat boven de geperverteerde vorm ervan, het egoïsme. Vandaar dat ideeën over associaties van de vrije ego's van Max Stirner, van de vrije producenten van Proudhon en van de wederzijdse helpers van Kropotkin hun organisatorische basis verlenen aan het anarchistische socialisme.
"Politieke correctheid" kun je naar mijn mening in het licht van het voorgaande beter zien als een breed aanvaard waardenstelsel, als een morele basis onder een maatschappij waaruit duidelijk wordt wat gewenst is en wat ongewenst. De Wolf verwart een beroep doen op het geweten van een gelijke met het opleggen van "schuldgevoel" onder hiërarchische druk. Empathie, mogelijkheid tot zelfkritiek en eventuele zelfcorrectie zijn de basiskenmerken van dat geweten. Inderdaad, lastige eigenschappen voor atomische individuen die als verwende Prima Donna's zonder morele tegenstand op een vrij cynische markt wensen te opereren, maar onvermijdelijke randvoorwaarden voor een vreedzame vrije samenleving waarbinnen *iedereen* zich kan ontwikkelen. Zonder wederkerigheid en zelfdiscipline geen vrijheid, zonder wederzijdse acceptatie en vrije associatie van individuen tot sociale verbanden waarbinnen gelijke rechten gelden, geen vruchtbare samenleving om je vrij in te kunnen ontplooien. Als vrijheid zou betekenen vrij te zijn te kunnen doen en laten wat het individu wil, dan zou de liberale theorie in conflict zijn met zichzelf. Egoistisch moreel relativisme naast rechtvaardigheidsprincipes met restrictieve implicaties, het is een bron van interne spanning.
Voor het gemak wordt puriteins rechts onder extreem-rechts geschaard om de vergelijking tussen radicaal links en extreem-rechts te kunnen doortrekken. "Politieke correctheid", volgens de Wolf zuiver voorbehouden aan radicaal links, zou dus leiden tot aankweken van schuldgevoelens waarmee vervolgens - evenals de kerkinquisitie in de Middeleeuwen deed - macht kan worden uitgeoefend. Waarschijnlijk wordt dat zo stellig door de Wolf neergezet om socialisme als een onnatuurlijke dwang tegen het natuurlijke kapitalisme te verklaren. Maar laten we wel wezen. Anti-communisme - en alles wat onder die vlag kan worden opgeborgen - is bijvoorbeeld in onze samenleving altijd behoorlijk hegemoniaal en dwingend geweest. Bovendien, misschien is één van de basisaxioma's van het liberaal-kapitalisme, "Iedereen is tot zonde cq. egoïsme geneigd", wel meer te vergelijken met een dwingende puriteins-christelijke moraal dan "solidariteit", de nagel aan de doodskist van de Wolf.
Directe Actie wordt door hem ook als voorbeeld genoemd van het anti-intellectualisme van radicaal links. Toch is dat ook een zuiver theoretisch ontwikkeld concept voor sociale strijd tegen onderdrukking. "Basically, direct action means that instead of getting someone else to act for you (e.g. a politician) you act for yourself. Its essential feature is an organised protest by ordinary people to make a change by their own efforts." (1). Het past ook goed bij ideeën van bijvoorbeeld Proudhon de geregeerde mens zichzelf te laten emanciperen door "staat en kapitalisme te laten oplossen in de maatschappij". Zelfbevrijding door zelf actie te ondernemen. De idee van "creatieve destructie" van Bakoenin sluit daar ook weer op aan: het oude vernietigen door het nieuwe te scheppen.
Binnen de anarchistische en actiebeweging geldt zo inderdaad een soort "Primat der Praxis", een gerichtheid op actie, ingegeven door de filosofische ideeën van grote anarchistische denkers. Naar mijn mening mag er best wat meer aandacht worden geschonken aan theorie en uitwerking van filosofische vraagstukken als basis onder de beweging. Ideeën leveren de brandstof voor handelingen, voor de wijze waarop enigszins gericht en coherent actie wordt gevoerd en een nieuwe samenleving wordt uitgebouwd. We hebben inderdaad in de radicaal linkse scene geen Chomsky of Bookchin. Maar ja, de rechts-libertairen hebben ook geen Rand of Rothbard.
Een ander argument van de Wolf dat het irrationele van radicaal links zou moeten blootleggen, is de strijd tegen biotechnologie en de populariteit van het anti-technologische primitivisme. Buiten de vraag of die populariteit echt bestaat, valt er nog wel wat aan te merken op deze redenatie. Kennelijk is de verborgen premisse dat technologie gelijk staat aan ratio. Maar misschien is het voor het individu of groep individuen wel heel rationeel van bepaald gebruik van technologie af te zien, wie zal het zeggen? De meeste anarchisten zijn ook niet tegen biotechnologie op zichzelf, maar tegen gebruik van bepaalde technologie onder kapitalistische omstandigheden. De richting van technologische ontwikkeling wordt niet gezien als iets dat objectief en waardenvrij is, maar als een representatie van machtsverhoudingen. Onder kapitalisme wordt dan ook voornamelijk nieuwe technologie ontwikkeld op het gebied van controlesystemen en private patentering van leven en bestaansmiddelen.
Ik zou ter afsluiting willen zeggen, reële gevoelens van gebrek of onderdrukking, voortkomend uit ervaring of geweten, zijn belangrijk om handelingen te bepalen en de kosten en baten daarvan in te schatten. Realistische gevoelens leiden tot realistische evaluaties.
Irrationele evaluaties zijn gebaseerd op irrationele gedachten. Die gedachten hebben irrationele gevoelens tot gevolg die vervolgens tot irrationeel of zelfs ziek gedrag kunnen leiden. In die zin ben ik het met De Wolf eens. Het denken en het handelen worden dan gebaseerd op denkfouten (2), we hoeven maar naar de generaliserende redenaties van de Pimmisten en linkshaters op libertarian.nl te kijken. Naar mijn idee zou het artikel "Pleur op!" - de intellectuele armoede van radicaal-links" dan ook best wel eens meer gedreven kunnen zijn door afkeer dan door ratio. Maar de Wolf zal dat wel anders voelen ...
Noten:
(1) "What is Direct Action?" Zie  http://www.infoshop.org/faq/secJ2.html
(2) http://home.wish.net/~enaber/leefregels/denkfout.htm
 E-Mail: eigenbelangeerst@hotmail.com
|
| Read more about: vrijheid, repressie & mensenrechten | | supplements | | | some supplements were deleted from this article, see policy | | Anarchisme en radikaal links | 24.08.2003 14:20
Ik denk dat hij wel gelijk heeft als het over anarchisten gaat. Marxisten daarintegen gaan uit van historisch materialisme en is daarom wel degelijk gebaseerd op logica.
Anarchisme is niet radikaal links maar een kleinburgelijke middenstanders ideologie, niet voor niets heel sterk in het rijke westen.
| | | Viva - 24.08.2003 15:08
Kun je niet komen met betere argumenten dan het "bourgeoissocialisme" van Marx uit 1848?
| | radikaal links? | 24.08.2003 17:32
Het subjectivisme is inderdaad een een belangrijke pijler onder het anarchisme.
Historisch materialisme, een mens is een product van zijn omgeving, wordt niet erkent.
Een mooi voorbeeld hiervan is dat de meeste anarchisten in Nederland wel vinden dat ze "recht hebben op een uitkering" van dezelfde staat die ze verachten, en dat die uitkering betaald wordt door arbeiders die het zware werk verichten wat ze zelf nooit zouden willen uitvoeren. Je moet niet eens proberen de logica hierachter te zoeken want die is er niet.
Kortom: Die libertairiers hebben een punt als het gaat over de anarchistische beweging. Het gaat echter veel te ver om die beweging radikaal links te noemen.
| | Definities eerst! | EcoNozem - 24.08.2003 19:16
Volgens mij dreigen we langs elkaar heen te praten omdat begrippen als 'radikaal links', 'socialistische anarchisten' etc. nergens nauwkeurig zijn omschreven.
Sinds wanneer bestaat er maar één samenhangend 'radikaal links' gedachtengoed? Volgens mij bestaan er een hele hoop radikaal linkse ideologieën (ideologie gedefinieerd als 'samenhangend stelsel van ideeën). Over veel onderwerpen staan die gedachtenstelsels op verschillende standpunten. Misschien kan je zelfs stellen dat 'radikaal links' wel als alternatieve zuil bestaat (met eigen media, horeca en andere netwerken) maar niet als een politieke richting.
Ik weet eigenlijk al een hele tijd niet meer bij welke politieke 'familie' ik thuis hoor. Qua kroeg toch overduidelijk radikaal links. Maar verder ben ik vóór vrije markt (=het recht om zelf te bepalen voor welke prijs je de produkten van je eigen creativiteit verkoopt) en tegen kapitalisme (=privébezit van openbaar vervoer, minerale grondstoffen of andere 'productiemiddelen'). Ik ben vóór biotechnologie (=landbouw en alles wat daarmee samenhangt) maar alleen als dat de mensen die ermee te maken krijgen een beter welzijnspeil verschaft. Genentechnologie kan okee zijn maar niet als je daarmee boeren afhankelijk maakt van ondemocratische bedrijven. Ik ben tegen opgelegde belastingen en voor het groepsgewijs aangaan van vrijwillige
contributies om eigen collectieve voorzieningen te creëren. En ik ben er ook voor om iedereen die wel heeft afgesproken om aan collectieve voorzieningen bij te dragen maar toch in gebreke blijft desnoods te royeren.
Ik ben hartstikke vóór wetenschap en zou die het liefst gebruiken om de uitwassen van industrialistatie en technocratie te bestrijden. Ik vind dat Marx gelijk had met zijn visie dat alle staten uiteindelijk kapitalistisch en imerialistisch zijn of worden maar ook dat het 'historisch materialisme' even onwetenschappelijk is als psychoanalyse of astrologie - al was het alleen maar omdat Marx dacht dat hij gebeurtenissen met absolute zekerheid kon voorspellen of verklaren.
Ik denk dat ik een radikaal linkse libertijn ben (radikaal = fundamenteel, libertijn=vrijdenker en met 'links' bedoel ik alle politieke stromingen die uit het anti-monarchistisch gedachtengoed van de Franse Revolutie zijn voortgekomen - van libertarisme tot comminisme en van anarchisme tot socialisme - en die zich tegen monarchie en theocratie ('christendemocratie') verzetten.
| | Grappig, die marxisten ... | Viva - 25.08.2003 08:58
... die voornamelijk teren op wat versleten kretologie, verwoede pogingen tot massademnstraties te komen vinden zich met hun staatskapitalisme heel erg radicaal :-).
| | Radikaal | 25.08.2003 09:51
Radikaal links is uberhaupt een term meestal gebruikt door anarchisten. Echte linksen zijn gewoon links, thats it.
| | kapitalistische kerkgangers? | stress-hoeksteen - 29.08.2003 12:37
zelfs hun systeem maakt de mensen nog steeds niet gelukkig, je ziet het zo op straat...
iets anders waarom ik zo denk, effe, is dat de hoeveelheid 'splintergroeperingen' boekdelen spreekt; kennelijk weet bijna niemand meer hoe en waar men het moet zoeken om 'gelukkig' te kunnen zijn, terwijl het an sich heel simpel zou kunnen zijn, voor iedereen.
iedereen heeft een vanzelfsprekend recht op drinkwater, op een tv, op een paraplu,...naar eigen inzicht en voorkeur, en daar hoef je helemaal niemand voor te verdrukken of zo....kweennie...ik snap er zelf echt af en toe helemaal niks meer van, vooral al die labels aan alles, misselijkmakend....
| | praktijkvoorbeeld | dippy - 29.08.2003 13:18
laatst wandelde ik door de straat en iemand sprak mij onverwijld aan. zijn verhaal kwam ongeveer op het volgende neer, dat hij sinds bekend werd dat hij Hiv-besmet is, hij onmiddellijk ontslagen werd, kort daarvoor zijn vriend had verloren , door vrienden en kennissen werd genegeerd en zodoende compleet op straat terecht was gekomen. Hij vertelde net in een hoekje weggekropen te hebben zitten huilen, uit radeloosheid...
Ik zei hem dat het me vooreerst volkomen logisch lijkt dat mensen zoals hij vanzelfsprekend recht op hulp zouden moeten hebben, want het tegendeel bleek waar. Zoals hij vertelde hebben mensen zoals hij pas recht op hulp wanneer ‘ze- niet-meer-kunnen-lopen’....om stil van te worden en tegelijkertijd het t liefst op een hysterisch gillen te zetten. Hoe haalt men het in het hoofd, om zo met mensen om te gaan?
Natuurlijk is het ‘griezelig’ omhelst te worden door een ziek iemand, zeker als het over zo’n fatale ziekte gaat. Na een innige omhelzing en de goede man van enig geld te hebben voorzien, opdat hij naar een andere stad kon voor de nodige medicijnen, liep ik ontredderd verder.
Thuisgekomen moest ik meteen iemand bellen om het heel droevig relaas te verhalen en mijn (ongegronde-) angst voor eventuele besmetting te kalmeren. Louter voor het gevoel heb ik daarna een douche genomen, om daarna eindelijk mijn kalmte te hervinden.
Waar of onwaar?
waarom zou iemand zo een verhaal aan een willekeurige passant vertellen?
Slechts om aan geld te komen?
Wetende dat er wel hulporganisaties zijn voor mensen, maar als iemand zoveel verdriet en sociale ontkenning over zich heen krijgt, ik zweer je, dan kan je niet mee nadenken over welke hulporganisatie dan ook, dan wil je het liefst wegkruipen in het verste hoekje om je verdriet uit te huilen, om even later, als is het maar even, overeind te kruipen, om later weer in ontredderd verdriet te storten....
je kan zoveel hulporganisaties bedenken als je wilt, maar mijn vermoeden gaat dat het neerkomt op evenzoveel splintergroeperingen als met de politiek: waar gaat het heen?
wie zal de mens het meest gelukkig maken?
wie houdt de kennis op over een mogelijk medicijn tegen Hiv en Aids?
Hoe lang moeten nog zovelen lijden en wachten in het antwoord hierop?
| |
| supplements | |
