En, wat is er nog van Kosovo?
Verite - 09.08.2002 09:10
Kortgeleden verscheen een film over de gebeurtenissen in Kosovo nu het een soort van protectoraat van de NAVO is. Een ander geluid en ooggetuigenverslag!
Michel Collon en Vanessa Stojilkovic over hun film Les Damnés du Kosovo
En, wat is er nog van Kosovo?
Een film die de stilte breekt
Maria werd verjaagd uit haar appartement in Pristina, ze wist zich te redden doordat ze Albanees spreekt. Haar neef, een tolk bij de Uno, werd brutaal vermoord. De man van Silvana werd gekidnapt, twee jaar geleden, ze hoorde niets meer van hem. Het huis van Stanimir werd in brand gestoken. Wat hebben die mensen met elkaar gemeen? Ze zijn Serviërs en ze leven zeg maar overleven in Kosovo. Waarom spreken de media niet meer over dit gebied, dat bezet is door de Navo? De film van Michel Collon en Vanessa Stojilkovic breekt de stilte. En waarschuwt alle volkeren die bedreigd worden door de oorlogen van de globalisering...
Antoine Renard
Naam: Michel Collon
Nationaliteit: Belg
Beroep: journalist
Schrijver van: Attention, médias! (EPO, 1992), Poker menteur (EPO, 1998), Monopoly, l'OTAN à la conquête du monde (EPO, 2000), vertaald in verschillende talen.
Maker van: Onder de bommen van de Navo (1999), Les Damnés du Kosovo (2002).
Naam: Vanessa Stojilkvic
Nationaliteit: Française van Joegoslavische afkomst
Beroep: proefde van alle aspecten van het filmmaken, wil graag producer worden.
Levensloop: leden van haar familie kwamen om tijdens de oorlog in Joegoslavië. Ze was kapot van de medialeugens over haar land.
Hoe kwam de film tot stand?
Michel Collon. Ik maakte een reportage in Kosovo omdat ik met eigen ogen wilde zien hoe de Serviërs en de andere natioale minderheden er vandaag leven. Toen de vorige Amerikaanse president Bill Clinton Joegoslavië begon te bombarderen, zei hij: "Onze vastberadenheid is de enige hoop voor het volk van Kosovo om in zijn eigen land te kunnen leven. Stel dat we de ogen zouden sluiten en dat die mensen zouden worden afgeslacht, vlak voor de deur van de Navo... Dat zou de Navo in discrediet brengen." Clinton had het over de Albanezen. Maar wat gebeurde er ondertussen met de Serviërs en andere nationale minderheden: Rom, Goran, Turken, Egyptenaren, moslims... die al eeuwen in Kosovo wonen? Waren ze in veiligheid met 45.000 Navo-soldaten in hun land?
En wat zag je?
Michel Collon. Een hoop miserie, die je je hier niet kan voorstellen...
Maar de media zeggen niks meer over Kosovo. Is de toestand daar dan niet gewoon terug normaal?
Michel Collon. Integendeel! Wat ik te zien kreeg, waren bomaanslagen, moordpartijen, kapotte huizen, ontploffingen, gijzelingen, angst in de gezinnen, voortdurende bedreigingen... Ik was verbouwereerd: een echte etnische zuivering heeft de meeste niet-Albanezen uit Kosovo weggejaagd en terroriseert diegenen die toch gebleven zijn.
De man van Silvana werd gekidnapt door Albanezen die voor de Navo werken. 1.200 Serviërs werden gekidnapt, soldaten en politiekrachten van de Navo vonden er niet een terug.
En dat krijgen we te zien in de film?
Michel Collon. In een twintigtal interviews geven we het woord aan de slachtoffers. Hun getuigenissen zijn hard en waardig, ik kreeg er tranen van in de ogen. We wilden die tragiek overbrengen. En de stilte doorbreken die er nu rond Kosovo hangt. Hun lot is een verschrikkelijke waarschuwing voor alle volkeren: een bezetting door de Verenigde Staten of door de Navo-landen is nooit een oplossing. Het garandeert integendeel nog meer ellende voor alle mensen in die bezette gebieden.
Houden de Navo-troepen het geweld dan niet tegen?
Michel Collon. Nee, ze houden dat niet tegen, ze zijn zelfs medeplichtig met de geweldenaars, de separatisten van de UCK-milities. Daar toont de film verschillende exclusieve documenten over.
Vandaag is de ethnische zuivering tegen de Serviërs en andere minderheden bijna voltooid in Kosovo. Zoals in alle protectoraten van de Navo: Kroatië, Bosnië...
Had je geen problemen bij het draaien?
Michel Collon. Zeker wel. In zo'n klimaat van terreur riskeert een Servische cameraman zijn leven als hij in 'niet-Albanees' gebied filmt. Maar ik kon gelukkig rekenen op een erg gemotiveerde tv-ploeg. Bijzonder moedige mensen aan wie ik veel te danken heb.
En hoe is de Française Vanessa Stojilkovic bij het project betrokken geraakt?
Vanessa Stojilkovic. Ik ben nog maar 20 maar ik heb al veel met film te maken gehad, onder andere met montage. Ik kreeg contact met Michel via het internet en hij stelde me voor zijn film te monteren toen zijn vorige compagnon gezondheidsproblemen kreeg. Ik zei meteen ja.
"Ja, de Serviërs en de niet-Albanezen ondergaan zware discriminaties", zegt Natacha Andonovsky, Uno-ambtenaar in het gebied rond Pristina.
Omdat je zelf van Joegoslavische afkomst bent?
Vanessa Stojilkovic. Ja en nee. Ja omdat familieleden van mij omgekomen zijn of erg te lijden kregen onder die oorlog. Dat heeft me erg getroffen. Met deze film kon ik mijn belofte waarmaken die ik hen ginder had gedaan: de waarheid aan het licht brengen in het Westen. Helaas zijn sommigen van hen ondertussen al dood, anderen bijna. De stress van de oorlog en de bombardementen veroorzaakte enorme problemen van hypertensie. Ze hebben niet de middelen om dat te verzorgen. En er zijn ook steeds meer kankers. De mensen zien af voor ze sterven. De oorlog, in heel Joegoslavië, dat zijn niet alleen de doden maar ook de fysieke en psychische conditie van de anderen. Ze zien geen toekomst meer.
Michel Collon heeft me echt een cadeau gedaan met zijn 'grondstoffen', de interviews voor de film en zijn striemende analyses van deze oorlog van de globalisering. Door die materie te beeldhouwen, in model te gieten, kon ik mijn eigen droefheid naar buiten laten komen, mijn belofte houden en mijn rouw verwerken.
Michel Collon. Het is vooral Vanessa die me een fantastisch cadeau deed. Ik werkte vier dagen aan het draaien van de film, zij vier maanden aan de montage! Geen makkelijke klus want ik ben geen beroeps en dat kon je merken aan het materiaal dat ik bij had. Maar dankzij Vanessa, dankzij haar opmerkelijke inzet krijgen nu heel veel mensen een erg belangrijke realiteit te zien.
Cedda Prlincevic, vertegenwoordiger van de joodse gemeenschap in Pristina, werd door de Albanese separatisten van het UCK verjaagd zonder dat de Kfor-troepen (Navo) tussenbeide kwamen.
Is de film alleen bedoeld voor Serviërs?
Vanessa Stojilkovic. Neen, neen, helemaal niet! Ik wilde vooral de "Franse Fransen" of zeg maar alle West-Europeanen die belogen worden, de ogen openen. Hen bijvoorbeeld doen inzien dat de niet-Albanezen geen toegang hebben tot de gezondheidszorg: mensen sterven omdat er niets is om ze te verzorgen, omdat hen de nodige medische uitrusting wordt ontzegd. Of bijvoorbeeld dat de Servische kinderen niet naar school mogen. Of dat wel honderd kerken werden vernietigd. En dat dit alles tot op vandaag blijft duren.
Is dit een "pro-servische" film?
Michel Collon. Neen. Ten eerste komen er ook tal van andere nationale minderheden aan bod, die ook vervolgd, 'uitgezuiverd' worden. De Rom bijvoorbeeld, die tegenwoordig zowat overal in Europa opgejaagd worden. En in Kosovo zeker. Maar ook de joden, de Goran, de moslims, de Turken en Egyptenaren... minderheden waar men nooit over hoort.
Het bilan van de oorlog, dat is niet alleen het aantal doden, maar ook de toestand van de overlevenden
Maar er zijn ook veel Albanezen die slachtoffer zijn van dat maffiasysteem dat gebaseerd is op terreur. Een van hen getuigt voor onze camera dat hij vervolgd werd omdat hij met een Servische getrouwd was.
Ik ben niet voor de Serviërs en niet voor de Albanezen. Ik denk dat alle volkeren slachtoffer zijn van verborgen strategieën: de Verenigde Staten en hun bondgenoten wilden Joegoslavië vernietigen omdat het te links was. Ze wilden de olieroutes controleren die daar passeren. Ze wilden er hun militaire basis Camp Bondsteel vestigen. En daar zijn ze in geslaagd, door het conflict tussen Serviërs en Albanezen te misbruiken, of nee: zelf aan te moedigen.
Weet je dat Washington tegenwoordig locaties huurt voor 99 jaar om er landingsbanen voor hun bommenwerpers aan te leggen? Kan iemand me uitleggen hoe die bommenwerpers de problemen van de volkeren van Kosovo kunnen oplossen?
Kosovo moet je zien in het algemeen kader van de oorlogen van de globalisering. Kosovo en Macedonië zijn strategische punten op de olie- en gasroutes.
Anders gezegd, het strategisch doel is veel ruimer?
Michel Collon. Precies. Deze basis brengt de Amerikaanse bommenwerpers dichter bij Moskou en de Kaukasus. Ze vormt een van de bouwstenen van een groot omsingelingsplan, want Washington is er niet zeker van dat Poetin en de strekking die hij vertegenwoordigt eeuwig blijven bestaan. Het neerslaan van de tegenstand van Joegoslavië moet de andere volkeren van de wereld eens en voor goed doen begrijpen: wie zich tegen de globalisering verzet, wordt vernietigd.
In een redactioneel commentaar van de New York Times stond kort voor de oorlog al te lezen: "Om de globalisering goed te laten werken, mag Amerika niet aarzelen om op te treden als de almachtige supermacht die ze is. De onzichtbare hand van de markt kan niet werken zonder een onzichtbare vuist. McDonald's kan zich niet zonder McDonnell Douglas, de constructeur van de F-15-vlieguigen. En de onzichtbare vuist die overal ter wereld de technologieën van Silicon Valley beschermt, dat zijn de Verenigde Staten met hun lucht-, land- en zeemacht."
Je schreef al meer dan een boek over deze onderwerpen. Waarom nu een film?
Michel Collon. Omdat ik vaststel dat je met dit medium ook de mensen bereikt die niet lezen. En omdat er geen beter middel is om discussie los te werken. Iedereen kan zo'n videocassette cadeau doen aan vrienden, familieleden... Of thuis zelf een videoavondje organiseren met discussie achteraf.
Dat is meer dan dringend, want mister Bush steekt niet weg dat hij nog andere landen wil aanvallen. Ook dat is voor alle progressieven een goede reden om wat er in Joegoslavië is gebeurd nog eens opnieuw te overdenken. Komt wat de Navo daar heeft gerealiseerd overeen met wat ze beloofde? Had ze geen verborgen agenda? Heeft ze de publieke opinie niet doelbewust misleid met medialeugens?
Was Joegoslavië allicht ook een verwittiging van het adres van Irak, Palestina en een reeks andere landen?
Michel Collon. Ja. Globalisering, dat is uiteraard oorlog. Door de politiek van de multinationals blijft de kloof tussen rijk en arm op deze planeet maar groeien. Oorlog wordt de belangrijkste methode om het verzet daartegen te breken.
Vanessa Stojilkovic. De jongere generatie andersglobalisten weet te weinig over de oorlogen. We mogen ons niet van de wijs laten brengen door een land dat gebruik maakt van Agent Orange, van uraniumbommen en andere smeerlapperij, we mogen ons niet laten wijsmaken dat die oorlogen werden gevoerd voor de vrijheid en de rechten van de mens. We mogen het niet zover laten komen dat dit land de wereld regeert en er oorlogen voert om de financiële belangen van zijn multinationals te dienen.
Vanessa: "Veel van mijn familieleden kwamen om of kregen het verschrikkelijk te verduren."
De film frist het geheugen op, vormt een waarschuwing, een schreeuw om hulp van het Ko-sovaarse volk en van alle bedreigde volkeren. Als de Navo of het Eurokorps zich klaarmaken om een volk te bombarderen, dan moet de bevolking van deze landen opstaan en massaal protesteren tegen hun regeringen.
De vorige film "Onder de bommen van de Navo" is in verschillende talen uitgekomen. De nieuwe ook?
Vanessa Stojilkovic. Ik ben net klaar met de Servische versie. Andere vertalingen zijn in voorbereiding. Met de nieuwe computermontagetechnieken kan je makkelijk de ene montage vervangen door een andere: bijvoorbeeld die met een commentaarstem of een ondertitelde versie door een andere. Misschien een tip voor de amateur-filmmakers! Er zijn al contacten gelegd voor vertaling naar het Spaans, Italiaans, Russisch, Nederlands en Duits. Ook de vertaling naar het Engels en het Arabisch vinden we heel belangrijk.
Omdat het lot dat Joegoslavië ten deel viel, ook dat van andere volkeren dreigt te worden?
Michel Collon. Precies. De film richt zich tot alle volkeren van de wereld. Kosovo is een verwittiging voor de hele planeet. Elk volk dat niet gebukt wil leven, elk land dat zijn lot in eigen handen wil nemen, loopt het gevaar het mikpunt te worden van de totale oorlog van mister Bush en zijn vrienden. De enige uitweg ligt in het tot stand brengen van een breed internationaal front van verzet tegen de oorlog.
Wordt u niet wanhopig van al die drama's?
Vanessa Stojilkovic. Neen. Les Damnés du Kosovo eindigt met de woorden van de Servisch-Hongaarse acteur van Pristina, Lajos Balog. Hij zit opgesloten in een vluchtelingenkamp, maar desalniettemin richt hij zich tot de buitenwereld met een boodschap van hoop: "Ik doe een oproep: als er ergens recht bestaat, dat het dan van zich laat horen. Zodat we niet meer achter prikkeldraad moeten leven, zodat we vrijuit kunnen gaan, zodat we zelf voor ons eten kunnen zorgen, zodat we onze vrienden en familie kunnen opzoeken."
Bestel de video
Bestel de video (9 € + 2 € port voor België en 3 € port elders in Europa) bij Sarah Fonteyne, Kazernestraat 68, 1000 Brussel,  info@lai-aib.org, 00/32(0)2/50.40.140, fax 00/32(0)2/513.98.31 film Kosovo»). · Wie wil helpen bij de vertaling (onder andere naar het Nederlands) en de verspreiding kan op hetzelfde adres terecht. Of op  http://lesdamnesdukosovo.chiffonrouge.org.
Kosovo in Natoye
Op donderdag 15 en op zaterdag 17 augustus zijn er debatten en films over vrede. Michel Collon stelt zijn film Les damnés du Kosovo voor en gaat in debat over de wereld sinds de Val van de Muur. Met Palestina-reizigers en Boudewijn Deckers en Jacques Brouckaert die pas terug zijn uit Noord-Korea.
Info: www.solidair.org, 02/50.40.111.
|
Website: