|
|  |
Demonstreren voor een ander Hiernumaals
marco - 24.07.2002 11:07
Om maar met de deur in huis te vallen, ik hou niet van demonstreren. Hoe groter de demonstratie, hoe meer het bij mij begint te knagen:wat is hier in Bakoeninsnaam het nut van? Veruit de meeste demonstraties zijn saai en horen wat mij betreft thuis in de categorie nutteloze politieke folklore.
De voornaamste reden dat ik toch nog wel eens naar een demonstratie ga, is omdat ik verwacht er bekenden uit het land tegen te komen. Gezellig even bijkletsen en wat netwerken terwijl je een ‘thematische wandeling ’ maakt.
Dat ik niet van demonstreren hou, betekent trouwens niet dat ik me niet betrokken voel met de in de demonstratie aangeroerde thematiek. In tegendeel, vaak gaat het bij de demonstraties om onderwerpen die me juist zeer na aan het hart liggen. Maar toch moet ik telkens weer mezelf er van overtuigen naar een demonstratie te gaan. Toch zou het verkeerd zijn te beweren dat iedere demonstratie alleen maar verspilde moeite is, dat zij geen van allen een strategisch doel dienen. De vraag is meer welk en wiens doel…
Waarom demonstreren?
Demonstreren is een van de meest gangbare manieren waarop grote groepen mensen zich politiek uiten. Demonstraties heb je in alle soorten en maten. Het basis-idee achter de demonstratie is vrij eenvoudig. Men loopt van a naar b, draagt spandoeken en teksten met zich mee en roept wat leuzen. De aanleiding voor een demonstratie is vrijwel altijd defensief. Meestal gaat het om reactie op gevoerd of verwacht politiek beleid.
Een van demo-organisatoren veel gehoorde reden om de straat op te gaan is de wens de bevolking te informeren. Wanneer dat zo is lijkt de keuze voor één centrale -demonstratie nogal slecht doordacht. In Nederland vinden de meeste grote demonstraties plaats in Den Haag en Amsterdam. Demonstraties maken daar deel uit van het normale straatbeeld. De stadsbewoners zijn dan ook wel wat gewend en kijken heus niet meer op van een langs wandelende meute.
Wanneer het doel van een demonstratie is een zo groot mogelijke groep mensen te informeren zou een demo door een plaats als Tilburg, Haarlem of Katwijk wellicht meer voor de hand liggen. In kleinere plaatsen zijn de meningen immers meestal een stuk conservatiever, is de met de demonstratie uitgedragen progressieve boodschap dus harder nodig en valt het protest bovendien veel meer op. Behalve gericht op het publiek op straat lijken demonstraties zich te richten op de massamedia. Wanneer een demonstratie de krant of TV haalt verhoogt dit de druk op de politiek hun beleid te veranderen, zo is klaarblijkelijk de gedachte. Het is echter de vraag op of je wel op de media moet vertrouwen om een standpunt aan de bevolking over te brengen. Zo goed is de aandacht die men krijgt over het algemeen niet en hoe radicaler de eisen zijn, hoe slechter, of zelfs contraproductiever, over het algemeen de berichtgeving is.
Het idee dat men afhankelijk is van de media is hardnekkig en zit ‘m voornamelijk tussen de oren. Er zijn immers een hoop manieren te bedenken waarop direct met het publiek kan worden gecommuniceerd, zonder dat men zich hoeft te onderwerpen aan een mediafilter. Met name het internet heeft wat dat betreft deuren geopend die tot voor tien jaar geleden gesloten waren.
Los van de vraag of het verstandig is om media aandacht na te streven is het ook de vraag of een demonstratie überhaupt wel zo ’n effectieve manier is om aandacht te trekken. Het organiseren van een demo kost immers veel tijd, middelen en energie terwijl een éénmens actie, zoals een op het juiste moment neergelaten spandoek of een welgemikte taart, dikwijls veel meer media- aandacht oplevert.
Voor wie demonstreren
Behalve de zoektocht naar aandacht van het grote publiek met of zonder hulp van de media -is er nog een andere belangrijke reden waarom mensen demonstreren. Veel mensen voelen de behoefte politici te informeren over hun onvrede met het door hun gevoerde beleid en hun te bewegen het beleid te veranderen. Vandaar dat veruit de meeste demonstraties in het Haagse plaatsvinden. Jaarlijks trekken tienduizenden langs het Binnenhof. “Als we maar met genoeg mensen lopen dan moeten ze wel luisteren ” hoor je de demonstranten denken. . Soms wordt er aan het eind van de demo een petitie aangeboden aan kamerleden die speciaal daarvoor even van onder hun stolp kruipen. Of er wordt iets (anders)mediagenieks gedaan zoals het aanheffen van een protestlied of het oplaten van talloze ballonnen. Wanneer de demonstratie een leuk beeld of geluidsfragment bevat vergroot dit de kans dat ‘t in de media wordt opgepikt.
De realiteit leert ons dat demonstraties maar hoogstzelden beleid beïnvloeden, laat staan veranderen. Politieke besluiten zijn immers dikwijls het resultaat van tussen politieke partijen moeizaam bereikte compromissen of regelrechte koehandel. Politici staan bepaald niet te springen moeizaam bereikte akkoorden weer open te breken. Daarnaast dient het gevoerde beleid uiteindelijk altijd de belangen van de staat en het kapitaal en zijn de beleidsmarges erg smal. Weliswaar bestaat er zoiets als ‘sociaal beleid ’ maar dat betreft in feite net veel meer dan de moderne verschijningsvorm van het aloude ‘brood en spelen ’. Het gaat er bij sociaal beleid toch voornamelijk om de bevolking er van te weerhouden in opstand te komen tegen de onder het kapitalisme legaal gemaakte uitbuiting en onderdrukking. Dat de uitbuiting en onderdrukking zich vandaag de dag vooral manifesteert in het verarmde Zuiden, terwijl de massa in het Noorden in relatieve luxe leeft onderstreept slechts de mondiale context waarbinnen de kapitalistische processen zich afspelen. Toch zou het verkeerd zijn te denken dat iedere demonstratie alleen maar verspilde moeite is, dat zij geen van allen strategisch doel dienen. De vraag is meer welk en wiens doel …
Primair dient het recht op demonstreren, hetgeen in de wet is vastgelegd, om de gevestigde orde te dienen. Net als verkiezingen, veel inspraakprocedures en overlegorganen zijn demonstraties allereerst om onvrede te kanaliseren. Wanneer er vanuit demonstraties een bedreiging van de heersende orde uit zou kunnen gaan zouden ze wel verboden zijn. Het Nederlandse poldermodel wordt gekenmerkt door een extreme wirwar van overlegorganen die staat, werkgevers en maatschappelijke organisaties (zoals vakbonden, Milieubeweging en consumentenorganisaties)eendrachtig samenwerken. Veel van de grote demonstraties die ieder jaar plaatsvinden dienen om de positie van de maatschappelijke partijen aan de onderhandelings – tafel te legitimeren en te versterken.
De gedachte dat de staat en het kapitalisme van binnen uit te hervormen zijn, verliest echter in rap tempo aan geloofwaardigheid en aanhang.
De feiten wijzen immers het omgekeerde uit, namelijk dat het kanaliseren van onvrede en verzet niet heeft kunnen voorkomen dat de kloof tussen arm en rijk enorm gegroeid is. Het overlegkapitalisme steunen met demonstraties is dan ook door velen onzinnig verklaard. Het aanvallen ervan is daarentegen des te logischer geworden.
Een kleine, vrij actieve en vooral storende promotor van het verschijnsel ‘demonstreren ’ zijn de autoritaire linkse splintergroeperingen. En dat is niet zo vreemd. De nazaten van Marx koesteren dromen van een proletariaat dat verenigd achter de vlag van liefst hun partij naar het Binnenhof optrekt, de kapitalistische elite zal wegjagen en een volksregering zal installeren (natuurlijk onder hun bezielende leiding). Demonstraties zijn de belichaming van hun streven en verlangen naar een verenigd proletariaat en het veroveren van de staatsmacht. Demonstraties vormen voor hen bovendien een uitgelezen kans nieuw mensen te rekruteren en bieden hun de gelegenheid hun kandidatuur voor het leiderschap van de beweging te etaleren.
Demonstreren voor een ander hiernumaals
Toch zijn er omstandigheden te bedenken waarin een demonstratie ook voor anti-autoritaire bewegingen nuttig kan zijn, met name wanneer een demonstratie deel uit maakt van een bredere strategie waarin ook een directe actie component zit.
Zo kunnen demonstraties een beschermende omgeving bieden waarvan uit ‘directe actie ’ wordt ondernomen, de actievorm waarin direct wordt ingebroken op kwalijke (vaak)politiek-economische processen. Daarbij kun je denken aan de strategie van het ‘Black Block ’. Hun strategie van ‘kapitaalvernietiging ’ ((vernielen van onder meer banken)en ‘onteigenen ’ ((plunderen)is in anti- autoritaire kringen overigens niet onomstreden. Een groot deel van de anti-autoriare beweging, het verschilt van land tot land en van persoon tot persoon, wijst geweld tegen goederen net zo resoluut van de hand als geweld tegen personen, om inhoudelijk en/of strategische redenen. Dit neemt echter niet weg dat het Black Block in zekere mate succesvol is geweest, tot het moment dat duidelijk werd dat politieprovocateurs en extreem rechts de anonimiteit van de demonstraties gebruikten om deze van binnenuit te manipuleren.
Ook komt het voor dat een demonstratie eindigt met een bezetting van een gebouw of in een blokkade. De demonstratie is dan het vervoermiddel naar de directe actie en maakt ook dan deel uit van een strategie ‘te ontregelen ’, de bekritiseerde orde te verstoren door in te breken op (vaak)politiek-economische processen.
Demonstraties zijn ook effectief gebleken wanneer ze verrassen wat betreft vorm en inhoud. De andersglobaliseringsbeweging is daar een mooi voorbeeld van. De protesten van deze beweging waren enige tijd uitermate succesvol. Het internationale en diverse karakter van de protesten, alsmede de toen nog (maar)weinig gehoorde kritiek op ‘vrijhandel ’ wisten de wereld te verrassen. Aan die situatie is inmiddels een einde gekomen en zijn de protesten, hoe massaal ze soms ook zijn, onderdeel van het top-programma geworden. De politieke impact en effectiviteit is dan ook ongeveer tot nul gereduceerd. De (wereld)- leiders hebben de kritiek aan gehoord en deze geneutraliseerd door er zo ’n kwinkslag aan te geven dat deze uiteindelijk haar eigen (onveranderde) agenda versterkt, daarbij dikwijls geholpen door kritiekarme en volgzame massamedia. Het is dus zaak te blijven verrassen en op ongrijpbaar te blijven voor de politiek en de aan spektakel verslaafde media.
Een laatste punt dat niet onvermeld mag bijven is de mate waarop demonstraties bijdragen tot een gevoel van eenheid in de beweging. Juist in een wereld die is ingericht opdat mensen elkaars concurrenten, of tenminste elkaars onbekenden zijn en waar inhaligheid en winstbejag gezien worden als belangrijke voorwaarden voor maatschappelijk succes is het een verademing af en toe omringd te zijn door een massa mensen die, net als jij, een andere wereld nastreven. Zo hadden de afgelopen internationale mobilisaties voor protesten tegen de kapitalistische instituten haast iets religieus, de viering van een droom, een verlangen naar een andere wereld, het ‘hiernumaals ’. Bussen vol meestal jonge activisten reisden van heinde en verre naar de moderne bedevaartsoorden zoals Seattle, Praag en Genua. Pas toen het nieuwe er af was, de demonstraties voorspelbaar werden, staatsrepressie effectiever werd en de verschillen tussen de politieke stromingen op de voorgrond kwamen, nam de magie van het tophoppen af.
‘Directe actie vóór ’
De deelname aan of organisatie van een demonstratie mag al met al geen vanzelfsprekendheid zijn. Anti-autoritairen pleiten voor (vormen van) basisdemocratie waarin autonomie, (horizontale) zelforganisatie, solidariteit en samenwerking centrale begrippen zijn. En omdat doel en middelen voor hen dezelfde zijn kiest men doorgaans voor de directe actie. Directe actie is echter geen garantie voor succes en effectiviteit. Ook bij directe actie is het van belang duidelijke doelen te stellen. Doelen die liefst een duurzaam resultaat behelzen en verder gaan dan het organiseren van het ‘actiemoment ’ an sich. M. a. w. directe actie waar je iets substantieels aan overhoudt, iets wat de bestaande anti-autoritaire structuren versterkt of juist nieuwe gewenste structuren creëert.
Daarvoor is niet alleen ‘directe actie tégen ’ maar ook ‘directe actie vóór ’ belangrijk. Verzet is immers pas effectief en duurzaam wanneer er behalve het ingrijpen in kwalijke kapitalistische processen gelijktijdig wordt gebouwd aan de opbouw van parallelle maatschappij structureren die een organisatorisch kader geven waarbinnen ideeën voor-en hun verlangens naar, een andere samenleving praktisch kan worden vormgeven. De praktijk van de ‘directe actie vóór ’ komt tot uiting in de door anti-autoritairen opgezette autonome zelforganisaties zoals actiegroepen, collectieven en bedrijven. Het is deze mentaliteit van ‘alle dagen revolutie ’ waaruit de wereld hoop kan putten. .
Marco
Dusnieuws 36, juli/aug 2002
 E-Mail: info@eurodusnie.nl  Website: http://eurodusnie.nl
|
| Read more about: zonder rubriek | | supplements | | | some supplements were deleted from this article, see policy | | Hartelijk dank | STORMFRONT - 24.07.2002 11:26
We leren er elke keer weer wat bij.
| | UNDP: 'Werkelijke democratie ís ontwikkeling' | Jeroen - 24.07.2002 12:04
Democratie is goed voor de mens. Dat is, kort gezegd, de strekking van het Human Development Report 2002 van de UNDP. Wie de statistieken bekijkt achterin het boekwerk, kan echter gemakkelijk een andere conclusie trekken.
Opvallend in het UNDP-rapport is de lof die burgerbewegingen en anti-globalisten indirect krijgen toegezwaaid. 'De jaren negentig waren de jaren van de onvervulde beloftes. Ondanks de economische, politieke en technologische vooruitgang die is geboekt, bleef het sociale onrecht bestaan', doceert Fukuda-Parr. 'De anti-globalisten verzetten zich tegen dat onrecht. We erkennen dat ze gerechtvaardigde klachten hebben, wat je verder ook van hun methodes vindt. Burgerorganisaties kunnen veel invloed hebben. Zonder de wereldwijde campagnes van burgers waren regeringen niet bereid geweest buitenlandse schulden van ontwikkelingslanden kwijt te schelden of maatregelen te nemen tegen handel in 'bloeddiamanten' en landmijnen. De aanslagen op 11 september waren een waarschuwing dat sommige groepen bereid zijn geweld te gebruiken tegen wat zij ervaren als onrecht.'
Website: http://www.volkskrant.nl/nieuws/internationaal/1027446607831.html
| | demo's zijn machtig | andere marco - 26.07.2002 00:18
Citaat van mijn naamgenoot: "De voornaamste reden dat ik toch nog wel eens naar een demonstratie ga, is omdat ik verwacht er bekenden uit het land tegen te komen. Gezellig even bijkletsen en wat netwerken..."
En je ontmoet er ook een hoop onbekenden. Mensen die net voor het eerst schuchter uiting willen geven aan hun mening. Mensen vanuit een heel andere invalshoek dan de jouwe, maar wel met op bepaalde punten dezelfde mening, en een minimale "drive" om die mening te uiten. Ik vind het contact zoeken met die nieuwe kameraden veel belangrijker dan het netwerken met dat eeuwig hetzelfde clubje van bekenden. Dat is ook netwerken. Ik vind de sfeer van een demo heel belangrijk. Een plek waar anders met elkaar wordt omgegaan dan in de rest van de samenleving. Eerlijker, meer solidariteit. De demonstratie is zelf al een alternatieve wereld, waar de gevestigde orde geen macht over heeft. Juist omdat zij zelf een tegen-macht vormt...
Website: http://www.ecocam.com/politiek/
| |
| supplements | |
