|
|  |
´spindoctor´ gerbrand
Hans Buitelaar - 27.03.2002 18:03
Als een ware ´spindoctor´ van de tegenbeweging zorgt Gerbrand Oudenaarden (29) dat milieuactivisten en demonstranten tegen het wereldkapitalisme een platform krijgen op internet, radio en televisie.
Weg van de beeldschermen, videocamera´s en alle digitale apparaten die het dagelijks leven van Gerbrand Oudenaarden omlijsten. Op de etage boven de Utrechtse uitgaansgelegenheid Ekko waar zijn bedrijf Engage! is gevestigd, zit de documentairemaker, webmaster, technicus en producent even aan een kopje thee. De ene kamer op de bedrijfsverdieping is volgepakt met communicatieapparatuur, de andere biedt een oase van ruimte. Het zijn de gebruiksruimten van de twee takken van het bedrijf. In de cursusruimte leren de trainers van Engage Interact allerlei groepen hoe zij zichzelf op creatieve wijze kunnen versterken. De kamer vol computers is het domein van Gerbrand en twee collega´s. Daar voorzien ze tal van veranderingsgezinde instellingen van websites, communicatieadvies en computernetwerken onder de naam Engage Tactical Media. Het bedrijf is Oudenaardens broodwinning, maar het heeft geen winstdoelstelling en hij komt ook regelmatig gratis in actie. "Het zou zonde van mijn tijd zijn als ik me alleen maar bezig kon houden met projecten die geld opleveren. Met Engage doe ik leuke en relevante dingen." De doe-het-zelf mentaliteit is een vanzelfsprekendheid. Als de huur betaald is, besteedt Oudenaarden de tijd die overblijft aan de critici van het wereldkapitalisme.
"Ik word boos als ik zie dat beslissingen worden gemaakt op basis van de verkeerde argumenten of als de besluitvorming oneerlijk verloopt. Helaas is dat bijna altijd. Ik ben het dan ook bijna vanzelfsprekend met veel politieke beslissingen niet eens. Hét kenmerk van politiek is nou juist dat dingen ook anders zouden kunnen zijn. Daarom heeft het altijd zin op andere mogelijkheden te wijzen."
Als kind was Oudenaarden al vertrouwd met de alternatieven voor de consumentencultuur. Op zaterdagen stond hij met zijn moeder op de markt met een kraam of bakfiets vol wereldwinkelproducten. Met zijn vader liep hij mee in de massale antikernwapendemonstratie in Den Haag in 1985. "Toen ik nog fulltime werkte aan allerlei acties voor de milieubeweging, werd ik gedreven door boosheid. Ik redeneerde net als veel activisten: de politiek doet het verkeerd, we gaan er tegenin. Maar ik heb gemerkt dat je met die motivatie na een aantal jaren opbrandt. Daarom ben ik nu veel meer bezig met dingen die me bevrediging geven. Ik werk aan dezelfde doelen, maar ik doe dingen die ik leuk vind. Ik wil ook schoonheid in de stem van het protest brengen. We maken nu een documentaire over de handel in emissierechten, zoals die op de klimaatconferenties plaatsvindt. In feite verhandelen landen daar het recht om hun aandeel kooldioxide de lucht in te blazen. Daardoor wordt gegarandeerd het maximaa!
l toegestane broeikasgas uitgestoten. Daartegen kom ik in opstand. Regeringsleiders die zich inlaten met een dergelijke koehandel denken blijkbaar dat alles is op te lossen met geld. Ze laten zich sturen door de belangen van bedrijven die niet het belang van arme bevolkingsgroepen op het oog hebben, maar winst willen maken. Dat is dom en kwalijk."
Tijdens de conferentie van de wereldhandelsorganisatie in Seattle (1999) werd de ´antiglobaliseringsbeweging´ ineens een mondiaal bekend verschijnsel dankzij het activistenmedium Independent Media Centre (IMC) op internet. Door het slimme gebruik van deze eigen activistennieuwsdienst, werd de omvang van de protesten en het aantal actiegroepen pas goed duidelijk. Maar dit IMC kwam niet uit de lucht vallen. Oudenaarden maakt twee jaar eerder tijdens de Eurotop in Amsterdam al een dergelijke nieuwsdienst van en voor demonstranten. Toen ontstond de website Eurostop (www.contrast.org) uit een samenwerking tussen de organisatoren van de simultaanconferentie ´Naar een ander Europa´ en onafhankelijke Amsterdamse radiozenders. Op dat webadres was ook een afdeling waar iedereen zijn nieuws en meningen ongecensureerd op kwijt kon. Een gemeenschappelijk medium voor demonstranten van verschillende achtergronden bleek erg goed te werken. "Het grappige was dat de journalisten ons op een gegeven moment ontdekten. Veel verslaggevers kwamen nauwelijks buiten het persdorp op het Museumplein. De uitgang lag aan de kant van het Concertgebouw, zodat de media het centrum van de stad niet echt in hun route hadden. Via onze site kregen ze informatie over demonstraties. Ons eigen demonstrantenmedium werd een serieuze bron voor veel journalisten, die ineens in de gaten kregen dat er protesten tegen het Eurocircus gaande waren. Het open medium, zoals dat in ´99 in Seattle ineens wereldberoemd werd, functioneerde in Amsterdam ook al prima."
´Tactical Media´, noemen de activisten het slimme gebruik van goedkope mediabronnen. Met de oprichting van Engage! op 1 januari 2000 loopt Oudenaarden voorop bij de ontwikkeling van deze nieuwsdiensten. Zijn visie op het verschijnsel legt hij uit op internet: "Tactical Media is nooit onpartijdig en altijd gemaakt door mensen die zelf aan de acties deelnemen waarover het nieuws wordt gemeld. Deze vorm van nieuwsverspreiding heeft zelfs een eigen stijl ontwikkeld." Ten tijde van de klimaatconferentie in Den Haag in november 2000, maakte Engage! met een groep vrijwilligers het eerste echte Independent Media Centre van Nederland, het Climate IMC. Daarmee creëerde hij het eerste IMC dat gekoppeld was aan een thema en niet aan protesten in een bepaalde regio of land. Inmiddels bestaat er ook een IMC Nederland, met nieuws over milieu, kraken, asielzoekers en actiegroepen vanuit de optiek van actievoerders.
"Het was een bewuste keuze om het Climate IMC aan het thema van de steeds terugkerende klimaatconferenties te koppelen", zegt Oudenaarden. "Ik heb het altijd verfoeid om zomaar dingen over te nemen die in een ander land goed werken. In de Verenigde Staten domineert de commercie de media heel erg. In Nederland is de situatie heel anders. Daarom vond ik het niet nodig om hier een IMC op te richten als tegenwicht voor commerciële media. Ik bemoei me niet zoveel met de inhoudelijke kant van IMC Nederland, al verzorg ik wel het webadres en de technische ondersteuning."
Eerder studeerde hij filosofie en theater- en filmwetenschappen. Nu gaat Oudenaarden opnieuw studeren aan het Sandberginstutuut, een vervolgopleiding na de kunstacademie. Daar wil hij zich verder bekwamen in de beeldtaal die de media van de tegenbeweging tot een krachtig communicatie-instrument kan maken. "Ik wil op een mooie manier laten zien dat het anders kan. Ik ben zelf niet zo sterk met woorden. Dat laat ik aan anderen over. Maar door technische ondersteuning en door beeldtaal wil ik de schoonheid van het protest laten zien."
Oudenaardens volgende project is een mediagenieke voorbereiding op de klimaatconferentie in Johannesburg in augustus, tien jaar na de eerste internationale klimaatconferentie in Rio de Janeiro. Met een zeilboot als milieuvriendelijk vervoermiddel steken een aantal gezaghebbende milieudeskundigen, journalisten en politici de oceaan over. Zo dragen ze de erfenis van tien jaar plannen maken symbolisch over naar Zuid-Afrika. "Er zijn al tv-zenders geïnteresseerd", lacht Oudenaarden. Na een winterse zeiltocht over de wadden werd zeilen de nieuwste passie van de mediaman. "Het is belangrijk om een visueel aantrekkelijke vorm te vinden voor je boodschap," zegt hij.
Websites:
www.engage.nu
www.indymedia.org
www.indymedia.nl
 http://climate.indymedia.org
 Website: http://www.DeWaarheid.nu
|
| supplements | | |
